زن، خانواده و نگاه متفاوت اسلام و غرب
کردستان(پانا) - مسئله زن و نظام خانواده همواره یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در اندیشه‌های مختلف بوده است. در حالی که جهان غرب از منظر صنعتی و نیازهای ماشینی به این نهاد می‌نگرد، اسلام با تأکید بر کرامت انسانی، جایگاه مستقلی برای زن و مرد در نظام خانواده قائل است.
یکی از مسائل مهم و بنیادین در جوامع بشری، مسئله زن و نهاد خانواده است؛ موضوعی که همواره محل مناقشه میان دیدگاه‌ها و اندیشه‌های مختلف بوده است. هر طیف، نظرات و ایده‌های خاص خود را درباره جایگاه زن و ساختار خانواده مطرح می‌کند. این موضوع نیز مانند دیگر مسائل اجتماعی نظیر آزادی و حقوق بشر، در نگرش اسلام و اندیشه‌های غربی تفاوت‌های بنیادینی دارد.
علت اصلی اهمیت چنین موضوعاتی، نقش هویتی آن‌ها در شکل‌گیری انسان و جامعه است. این مباحث در واقع زیربنای نظام انسان‌شناسی هر جامعه را شکل می‌دهند و درک و شناخت عمیق‌تری از انسان و پایداری اجتماعی ارائه می‌دهند.
در جوامع غربی که بر مبنای صنعت و تکنولوژی شکل گرفته‌اند، رفتارها و کنش‌های انسانی نیز با معیارهای صنعتی و نیازهای ماشینی سنجیده می‌شود. هدف از تشکیل خانواده در این جوامع، تا حد زیادی پاسخ به خلأهای اجتماعی ناشی از فرایندهای صنعتی است.
در مقابل، جامعه اسلامی با نگاهی انسان‌محور و الهی، نه صنعت بلکه کرامت، شرافت و رشد انسانی را محور قرار می‌دهد. در اسلام، رفتارها و تعاملات انسانی ابتدا بر اساس حفظ عزت و کرامت انسان سنجیده می‌شوند و سپس در مسیر ساخت یک جامعه سالم و متکامل پیش می‌روند.
به‌عنوان نمونه، ازدواج و تشکیل خانواده در نگرش اسلامی صرفاً برای تولیدمثل یا پاسخ به نیازهای اجتماعی نیست، بلکه ابزاری برای تکامل فردی و روحی انسان‌هاست. به همین دلیل، اسلام نگاه ویژه‌ای به خانواده دارد و برای هر یک از اعضای آن (زن و مرد، دختر و پسر) شخصیت و جایگاهی مستقل قائل است.
در مقابل، غرب نهاد خانواده را اغلب به‌صورت یکپارچه و بدون توجه به تمایزهای شخصیتی اعضا می‌بیند. در این نگاه، زن و مرد در تقابل با یکدیگر قرار گرفته و هویت زن به‌عنوان شخصیتی مستقل نادیده گرفته می‌شود. همین رویکرد موجب پیدایش جنبش‌هایی مانند فمینیسم شده که سعی در بازپس‌گیری حقوق زنان از سیطره مردانه دارند.
در حالی که در انسان‌شناسی دینی اسلام، چنین نیازی به دفاع از حقوق زن در قالب فمینیسم وجود ندارد، چرا که اسلام زن و مرد را در تقابل با هم قرار نداده است. حقوق زن در اسلام براساس مقایسه با مردان تعریف نشده، بلکه جایگاهی مستقل و شرافت‌مندانه دارد.
در حقیقت، مقایسه زن با مرد، ریشه در باور به نبود شخصیت مستقل برای زنان دارد؛ مسئله‌ای که در غرب بیشتر یک آسیب است تا امتیاز. زیرا زن ناگزیر است برای اثبات جایگاه خود، خود را بر اساس معیارهای مردانه تعریف کند و همین امر به شکل‌گیری ایده خطرناک مردسالاری منجر می‌شود.
اسلام اما با تأکید بر کرامت انسانی، نه زن را با مرد مقایسه می‌کند و نه مرد را الگوی زنان می‌داند. بلکه برای هرکدام شخصیت و نظام حقوقی مستقل قائل است و معتقد است جامعه سالم زمانی شکل می‌گیرد که زن و مرد در کنار یکدیگر و با حفظ استقلال فکری و هویتی‌شان ایفای نقش کنند.
ارسال دیدگاه