زبان فارسی؛ کلید حفظ هویت فرهنگی و توسعه دیپلماسی علمی

معاون آموزش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در یازدهمین گردهمایی موسسه‌های فعال در زمینه آموزش زبان فارسی گفت: زبان فارسی به عنوان یکی از ابزارهای انتقال فرهنگ و هویت فرهنگی، نقشی انکارناپذیر در انتقال مفاهیم فرهنگی هر کشور دارد.

سعید حبیبا تصریح کرد: زبان فارسی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی انتقال فرهنگ و هویت ایرانی، در تحولات شتابان فرهنگی و هویتی امروز جهان جایگاهی ویژه دارد. کشورها و جوامع مختلف برای حفظ و گسترش فرهنگ و هویت خود، تلاش می‌کنند زبان خود را در سطح جهانی ارتقا دهند. در این مسیر، علاوه بر عوامل فرهنگی، ریشه‌دار بودن زبان و قدرت‌های علمی، صنعتی و اقتصادی هر کشور نیز تأثیرگذار است.

وی افزود: زبان فارسی یکی از کهن‌ترین زبان‌های دنیا و پس از زبان یونانی، دومین زبان کلاسیک جهان است که در تاریخ، از شرق دور تا قلب اروپا نفوذ داشته است. ریشه‌های این زبان همچنان در مناطق پرجمعیتی مانند ازبکستان، تاجیکستان و افغانستان و همچنین زبان‌های ترکی و آذری دیده می‌شود و بزرگان ادبیات فارسی همچون فردوسی، سعدی، مولانا و حافظ پشتوانه آن هستند.

معاون آموزش وزارت علوم خاطرنشان کرد: نباید تنها به تاریخچه زبان اکتفا کرد، بلکه آموزش و گسترش زبان فارسی در سراسر جهان یک ضرورت انکارناپذیر است. هرچه گسترش زبان فارسی موفق‌تر باشد، ارتباط قوی‌تری برای انتقال فرهنگ ایرانی-اسلامی به سایر جوامع ایجاد خواهد شد. امروزه جذب غیر فارسی‌زبانان به زبان فارسی اهمیت بیشتری نسبت به آموزش صرف آن دارد.

حبیبا با بیان اینکه افزایش جذابیت زبان فارسی نیازمند همت ملی است، گفت: تقویت ساختارهای آموزشی زبان فارسی در تمام سطوح از دولت تا آموزش عالی و آموزش و پرورش یک اصل است. گرچه در قوانین کشور ظرفیت‌های مناسبی برای حمایت از زبان فارسی پیش‌بینی شده، اما در عمل هنوز به اهداف مطلوب نرسیده‌ایم.

وی با اشاره به نقش بنیاد سعدی در این حوزه اظهار کرد: بنیاد سعدی با داشتن حدود ۷۰ نماینده در کشورهای مختلف ظرفیت خوبی برای آموزش زبان فارسی دارد، اما باید از این ظرفیت‌ها بهتر استفاده شود. استفاده از نهادهای علمی و آموزشی به ویژه در سطح آموزش عالی ضروری است تا زبان فارسی به زبان معتبر جهانی تبدیل شود، مطابق خواسته مقام معظم رهبری.

حبیبا افزود: وزارت علوم و دانشگاه‌ها نقش کلیدی در تبدیل زبان فارسی به زبان علمی بین‌المللی دارند. دیپلماسی علمی باید بر پایه تقویت زبان فارسی به عنوان زبان تعامل علمی و فناوری بنا شود. ایجاد ساختارهای قوی و تولید محتوای آموزشی و پژوهشی مناسب در آموزش عالی می‌تواند به این هدف کمک کند.

او توضیح داد: محتوای مورد نیاز باید در پنج حوزه آموزشی، پژوهشی، فناوری، فرهنگی و دانشجویی تهیه و اجرا شود. تدوین سرفصل‌های قوی، استفاده از آموزش مجازی، تربیت اساتید توانمند، تقویت مؤسسات پژوهشی، توسعه انجمن‌های علمی، گسترش نشریات پژوهشی، ایجاد نرم‌افزار و بازی‌های رایانه‌ای به زبان فارسی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله اقدامات مهم است.

معاون آموزش وزارت علوم به نقش سازمان امور دانشجویان در تقویت زبان فارسی اشاره کرد و گفت: این سازمان باید بر آموزش زبان فارسی به دانشجویان غیرایرانی و حمایت از دانشجویان ایرانی بورسیه در خارج تمرکز کند. صدور مجوز و نظارت بر مؤسسات جذب دانشجو، اعزام رایزنان علمی و اعزام دانشجویان بورسیه به خارج نیز از برنامه‌های مهم این سازمان است.

او افزود: کیفیت آموزشی و فرهنگی دانشجویان خارجی اهمیت بیشتری از کمیت دارد و می‌تواند این افراد را به سفرای قوی فرهنگ و زبان فارسی تبدیل کند. ایجاد فرصت‌های شغلی و استفاده از ظرفیت دانشجویان و اساتید ایرانی مقیم خارج نیز می‌تواند به گسترش زبان فارسی کمک کند.

حبیبا در پایان اظهار کرد: گسترش کرسی‌ها و دوره‌های زبان فارسی برای غیرایرانیان در دانشگاه‌ها و توسعه رشته‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های معتبر خارجی نیازمند دیپلماسی قوی و حمایت همه جانبه است. با توجه به غنا و زیبایی زبان فارسی، این ظرفیت وجود دارد که رشته زبان فارسی در دانشگاه‌های بیشتر ایجاد شود.