جلالی، نویسنده و پژوهشگر در گفت‌و‌گو با پانا:
ادبیات؛ میراثی فراتر از سرمایه‌های مادی
ضرورت پیوند نهاد دانشگاه با تولید ادبی
تهران (پانا) - دکتر مریم جلالی، نویسنده و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی، بر لزوم تعامل مؤثر میان نهاد دانشگاه، پژوهشگران و جریان تولید آثار ادبی تأکید کرد و ادبیات را میراثی فرهنگی و ماندگار خواند که باید نسل‌به‌نسل منتقل شود.
در دنیای امروز که فناوری‌های نوین، از هوش مصنوعی گرفته تا فضای مجازی، بر شیوه زیست و فرهنگ جوامع تأثیر گذاشته‌اند، جایگاه ادبیات و تولیدات فرهنگی بیش از پیش نیازمند بازخوانی است. پیوند میان نهادهای علمی، پژوهشی و بدنه خلاق ادبی کشور می‌تواند بسترساز رشد و تحول این حوزه شود. در همین زمینه، مریم جلالی از منظر یک پژوهشگر دانشگاهی و نویسنده با تجربه، دیدگاه‌هایش را با ما در میان گذاشت، شما می‌توانید در مطلب ذیل گفت‌و‌گوی خبرنگار فرهنگی هنری پانا با وی را بخوانید.
به نظر شما چگونه می‌توان بین دانشگاه، پژوهش و تولید آثار ادبی پیوند مؤثرتری برقرار کرد؟
واقعیت این است که رابطه میان این سه بخش، یک رابطه تعاملی است. به این معنا که وقتی یک اثر ادبی تولید می‌شود، پژوهشگری که از دل فضای آکادمیک برخاسته یا در جریان آن قرار دارد، به سراغ آن اثر می‌رود، شروع به تحقیق و تحلیل می‌کند، متن‌پژوهی می‌کند و ابعاد مختلف آن را بررسی می‌نماید. همین تعامل، سبب می‌شود که فراز و فرودهای متن، جایگاه فرهنگی اثر و شخصیت نویسنده بهتر دیده شود. بنابراین، دانشگاه و پژوهش می‌توانند نقش کلیدی در عمیق‌تر شدن فهم و توسعه ادبیات داشته باشند، به شرط آنکه این پیوند به‌درستی شکل بگیرد.
در جایگاه یک نویسنده و پژوهشگر، وضعیت زنان نویسنده در ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا خلأ خاصی در این حوزه وجود دارد؟
من شخصاً تلاش می‌کنم ادبیات کشورمان را جنسیتی نبینم. برای نمونه، در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، اکثریت نویسندگان، زنان هستند. بنابراین نمی‌توانیم به صورت مطلق بگوییم که زنان در این عرصه دچار خلأ هستند. با این حال، اگر بخواهیم درباره توازن عددی یا عدالت جنسیتی صحبت کنیم، این مقوله در حوزه علوم اجتماعی قابل بررسی است. مهم این است که برای گسترش میدان نوشتن، چه برای زنان و چه برای مردان، نیازمند پژوهش‌های آماری دقیق و مطالعه‌های میدانی هستیم تا بدانیم چه عواملی مسیر نوشتن را هموار یا محدود می‌کنند.
با توجه به شرایط امروز جامعه، به‌ویژه با حضور پررنگ فضای مجازی و ظهور ابزارهایی مانند هوش مصنوعی، آینده ادبیات را چگونه می‌بینید؟
ادبیات، میراث ماست؛ اما نه از آن جنس میراثی که صرفاً مادی باشد. ما نباید فقط خانه و ماشین یا سرمایه‌ای مالی را برای فرزندانمان به ارث بگذاریم. ادبیات، میراثی فرهنگی است که باید نسل‌به‌نسل منتقل شود. این انتقال، هم یک مسئولیت فرهنگی است و هم یک فرصت تمدنی. ادبیات ظرفیت آن را دارد که فضای فرهنگی بسازد و به نسل‌های بعدی معنا، هویت و بینش منتقل کند. حتی در جهان پیچیده امروز، ادبیات همچنان یکی از اصیل‌ترین ابزارهای ساخت فرهنگ است.
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه