اسلام؛ نسخه نجات بشریت در عصر بحران کرامت و معنویت است

آیت‌الله رضا رمضانی در آیین افتتاحیه کنگره بین‌المللی حضرت رضا(ع) با محوریت «کرامت انسانی از منظر قرآن و اهل‌بیت(ع)» که در تالار قدس حرم مطهر رضوی برگزار شد، با اشاره به جایگاه کلیدی انبیای الهی و امامان معصوم(ع) در تبیین مفاهیم بنیادین کرامت، عدالت و عقلانیت، اظهار داشت: پیامبر اسلام(ص) و اهل‌بیت(ع) بزرگ‌ترین منادیان کرامت انسانی در تاریخ هستند. امروز بیش از هر زمان، بشر نیازمند بازگشت به این آموزه‌ها برای عبور از بحران هویت، معنویت و اخلاق است.

وی با استناد به چهار اصل اساسی قرآنی شامل کرامت، عدالت، نفی ظلم و نفی ذلت، تأکید کرد: در نگاه اسلام، کرامت انسانی فراگیر، بی‌مرز و ماورای تفاوت‌های قومی، نژادی و مذهبی است. این نگاه الهی، بر پایه عقل، فطرت و معرفت توحیدی استوار است و با رویکرد سطحی و واکنشی مدرنیته غربی به حقوق بشر تفاوتی بنیادین دارد.

آیت‌الله رمضانی با اشاره به آیات ابتدایی سوره علق که خداوند در آن خود را «رب اکرم» می‌نامد، گفت: کریمانه بودن خداوند، پیامبر، قرآن و حتی انسان، نشان می‌دهد کرامت در تمام سطوح هستی جریان دارد و انسان تنها با شکوفایی ظرفیت‌های الهی درونی‌اش، مظهر این صفت متعالی می‌شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری با تبیین دیدگاه‌های علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی در مورد کرامت ذاتی و اکتسابی، گفت: کرامت ذاتی از جانب خداوند به انسان اعطا شده، اما کرامت اکتسابی نیازمند تلاش، خودسازی و فعلیت‌بخشی به عقل و معنویت است.

وی اخلاق اسلامی را جهانی و فطری دانست و با استناد به قاعده‌ طلایی «آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران نیز بپسند»، تصریح کرد: این اصول، نه‌تنها در همه ادیان الهی بلکه در بسیاری از مکاتب انسانی نیز پذیرفته شده و نشان‌دهنده جهان‌شمولی اخلاق اسلامی است.

آیت‌الله رمضانی همچنین با تمایز بین محاسن و مکارم اخلاق، گفت: محاسن به بهبود روابط اجتماعی مربوط‌اند اما مکارم، روح انسان را تعالی می‌بخشند. رسیدن به مکارم، تنها با تربیت مستمر، مراقبه و خودسازی امکان‌پذیر است.

وی در ادامه با تأکید بر عقلانیت‌محور بودن دین اسلام، افزود: اسلام دینی است که با عقل و فطرت سخن می‌گوید. اگرچه قرآن به زبان عربی نازل شده، اما زبان حقیقی آن، زبان عقل و وجدان است و با همه انسان‌ها قابل گفتگوست.

رئیس مرکز اسلامی هامبورگ در پایان با استناد به حدیثی از امام رضا(ع)، بر نقش بی‌بدیل امام هشتم در گسترش مفاهیم کرامت و عقلانیت تأکید کرد و گفت: پیامبر اسلام برای تکمیل مکارم اخلاق برانگیخته شد؛ امروز نیز امت اسلامی باید این رسالت را در عرصه جهانی به دوش بگیرد.