جواد طوسی: خوانش‌های جدید، تاریخ سینما را به طبقه‌بندی اجتماعی ربط می‌دهند

به نقل از روابط عمومی نهمین جشنواره بین المللی فیلم وارش، کارگاه «جامعه شناسی فیلم عامه پسند» با حضور جواد طوسی رییس انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی در آخرین روز از نهمین جشنواره وارش برگزار شد.

طوسی در ابتدای این نشست، درباره سیر شکل گیری سینمای عامه پسند و رویکرد مردم به این سینما بیان کرد: اگر دوران پیدایش سینما را اصل قرار دهیم، متوجه می شویم در دهه 20 تولیدات کم و بیش محدود سینمای ایران از تئاتر وام گرفته شده بود و مخاطب عام را جذب می کرد. در واقع تئاتر در سینمای کشورمان نقش تعیین کننده داشت.

او خاطرنشان کرد: اخلاق گرایی، کانون خانواده، بحران خانواده و رجعت به خانواده از موضوعاتی بود که در آن دوران مورد توجه قرار می گرفت. در آن دوران برخی از خوانندگان شخصیت مرکزی فیلم می شدند. فیلم «طوفان زندگی» در آن دوران شروعی بر سبک فیلم هایی بود که در آن جوانی فقیر و دختری از طبقه مرفه به یکدیگر می رسیدند.

این منتقد سینما عنوان کرد: در فیلم های بعدی شهر موضوعیت بیشتری در سینما پیدا می کند و ناصر ملک مطیعی در دوره ای ستاره اصلی بسیاری از فیلم ها می شود. تماشاچی آن دوران که در انبان زندگی روزمره خود دستاورد پر پر و پیمانی ندارد، سینما برایش به یک ضرورت تبدیل می شود و با آن که خانواده ها از شرایط اقتصادی خوبی برخوردار نبودند، اما هر هفته به سینما می رفتند و به نوعی به مسکن نیاز داشتند که از وضعیت نه چندان مطلوب فاصله بگیرند.

او با اشاره به این که در دهه 30 در کنار فیلم های عامه پسند یکسری شیوه فیلمسازی بر اساس متون ادبی هم شکل می گیرد، اظهار کرد: امروزه خوانش های جدیدی از آثار سینمایی دهه 40 و 50 شکل می گیرد و سیری تاریخی را به یک طبقه بندی اجتماعی ربط می دهند که می تواند بستر مباحث جامعه شناسی باشد.

طوسی دهه 40 را دهه مهمی در سینما دانست و افزود: بعد از کودتای 28 مرداد ، جامعه، فضای شهرنشینی را تجربه می کند. در این دوره سینما می خواهد از سنت فاصله بگیرد و به سمت مدرنیسم حرکت کند اما تعریفی که از مدرنیسم ارائه می دهد اشتباه است. وقتی ناکار آمدی در حوزه های دیگر سیاست عینیت پیدا می کند، همان آدم ها که از سینما استقبال می کردند، از چهاردیواری خانه هایشان بیرون می آیند و شیوه اعتراض خود را به شکل دیگری نشان می دهند. این عملکرد وقتی به آنارشیسم کشیده شود نمی توان دیگر رفتار منطقی را انتظار داشت.

او ادامه داد: در نیمه دوم دهه 40 رفته رفته شیوه متفاوتی از فیلمسازی پایه ریزی می شود و آشتی پذیری طبقاتی به جامعه پیشنهاد داده می شود. فردین بدل به ستاره محبوب مردمی یک دهه می شود و طبقات فرودست جامعه را جذب خود می کند. تمام چیزهایی که افراد در آن دوران در زندگی واقعی خود نمی یافتند، در سینمای فانتزی جست و جو می کردند. این سبک فیلم ها نظیر «گنج قارون» در این دوران محبوب است.

این منتقد سینما با اشاره به این که از دوره ای به بعد سینمای فانتزی دیگر مخاطبان را جذب نمی کند، بیان کرد: فیلم «قیصر» مسعود کیمیایی در ادامه جایگزین سینمایی فانتزی می شود که دیگر جواب نمی دهد . مسعود کیمیایی مسیر فیلمسازی خود را پیدا می کند. قیصر نمونه سالم سینمای عامه پسند است که با مخاطب عام و خاص ارتباط می گیرد. «داش آکل»، «بلوچ»، «خاک»، «گوزن ها» و ... نمونه های دیگری از این سینما هستند. این شیوه سهل و ممتنع، اجرا و ابزار سختی دارد و مهم است که بتوانید در یک نقطه اقناع کننده طیف های مختلف جامعه را جذب کنید.

نهمین جشنواره بین المللی فیلم وارش امشب با معرفی برگزیدگان در مجتمع فرهنگی سینمایی وارش به کار خود پایان می‌دهد.