چرا ایران رتبه اول فرسایش خاک در جهان را دارد

بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری خسارت ناشی از فرسایش خاک سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار است، حال سوال اینجاست که چرا ایران باید رتبه اول فرسایش خاک در جهان را داشته باشد؟

محمد حیدری، کارشناس و فعال حوزه محیط زیست، در پاسخ به چرایی اینکه ایران دارای مقام اول در فرسایش خاک است، به پانا گفت: طی سال‌های اخیر به دلیل کمبود آب و خشکسالی‌ها، پدیده فرسایش خاک در کشور با افزایش مواجه شده است و میزان فرسایش خاک به چند برابر حد مجاز رسیده است، به طوری که سالانه ۶ تن در هر هکتار، خاک با فرسایش روبه‌رو است.

وی درباره آمارهای ضد و نقیض در زمینه میزان فرسایش خاک در ایران گفت: ایران کشوری خشک و نیمه‌خشک است و گاهی آمار غیرواقعی در زمینه فرسایش خاک ارائه می‌شود که به مشکلات دامن می‌زند. خاک جزء با ارزش‌ترین ثروت‌های ملی کشور است و از آنجا که تجدیدپذیری آن بسیار مشکل است و حداقل 500 سال طول می‌کشد، حفاظت از خاک بسیار اهمیت دارد.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه فرسایش خاک به واسطه فعالیت‌های کشاورزی و چرای نامحدود دام است، گفت: در ایران، روند شخم‌زنی مراتع از سوی روستاییان همچنان ادامه دارد و بروز سیلاب‌های شدید، انباشت میلیون‌ها تن خاک حاصلخیز کشاورزی در پشت سدها، افزایش سرعت بیابان‌زایی، توفان‌ها و بادهای حامل گرد و غبار عواملی هستند که به فرسایش خاک دامن زده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: فرسایش خاک در ایران تحت تأثیر عوامل متعدد طبیعی و انسانی صورت می‌گیرد. بارندگی شدید، وجود شیب تند در نواحی کوهستانی، فقر پوشش گیاهی و خشک بودن خاک از جمله عوامل فرسایش در مناطق کوهستانی و دشت‌هاست. همچنین تغییر اقلیم، بهره‌برداری‌های بی‌رویه انسان از طبیعت، تخریب پوشش گیاهی در اثر چرای خارج از ظرفیت دام، کشاورزی سنتی و غیراصولی، جنگل‌زدایی و کم‌آبی عوامل تشدیدکننده فرسایش خاک هستند.

حیدری با بیان اینکه فرسایش خاک زمینه شیوع ریزگردها را بیش از پیش فراهم می‌کند، تصریح کرد: تهیه اطلس و نقشه فرسایش و نقشه راه استان‌ها برای کاهش آسیب‌ها در حوزه خاک، ضرورت دارد. در واقع فقدان قانون و اعمال مدیریت صحیح در منابع خاک کشور باعث تحمیل هزینه‌های بالا بر کشور شده است.

این کارشناس حوزه محیط زیست درباره کنترل فرسایش خاک توضیح داد: کاهش نرخ رسوب در سدها، تقویت پوشش گیاهی و سفره‌های آب‌های زیرزمینی و پایداری در تولید محصولات کشاورزی از کارکردهای آبخیزداری است که موجب کاهش میزان فرسایش خاک می‌شود و این اقدامات باید از سوی سازمان جنگل‌ها دنبال شود.