جشنواره جهانی فیلم فجر باید معرف سینمای خانواده محور ایران باشد

اگرچه سینمای غرب و هالیوود از منظر ساختارهای فنی و بهره گیری از تجهیزات پیشرفته و تکنولوژیک حرف اول را می زند، اما سینمای شرق را می توان به واسطه برخورداری از مضامینی اخلاقی و خانواده محور تحسین کرد. این ویژگی که وجه ممیزه اصلی سینمای شرق و غرب است، در کشورهای اسلامی پررنگ تر نیز جلوه می کند .

سینمای ایران همواره بر پیام داستان و پیرنگ های شخصیتی فیلم هایش تاکید و تمرکز داشته است. فیلم های سینمایی در ایران علیرغم روند مرسوم سایر کشورها بعد از تایید در شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی به مرحله پیش تولید و تولید می رسند. این نظارت محتوایی همچنین در مرحله دیگری و پیش از اکران آثار نیز اعمال می شود. اگرچه نظارت بر تولیدات سینمایی بعضا مورد انتقاد و گلایه فیلمسازانی قرار گرفته که آثارشان موفق به راه یابی به چرخه های تولید یا اکران نشده است، اما این نظارت لزوما به معنای تعیین خط قرمز نیست. بلکه برخورداری از حداقل معیارهای کیفی، خانواده محوری و هماهنگی با ضوابط و اصول سینمای ایران، استفاده از موضوعات به روز و قصه های جذاب و تماشاگر پسند در عین پایبندی به نیازها و سلایق گروه های مختلف مخاطبان و عوامل متعددی از این دست را می توان از جمله شاخصه های نظارت در سینمای ایران تعریف کرد .

فراتر از این تعریف می توان معنای سینمای خانوادگی را به طور کلی به سینمای ایران نسبت داد. اگرچه باید اذعان کرد که گاهی این نوع سینما در ادوار حیات سینمای ایران جای خود را به فیلم های صرفا تجاری با رویکردهای عامه پسندانه و هدفمند برای کسب گیشه داده است. با این وجود آنچه چشم انداز سینمای ایران را به عنوان سینمایی شریف و قابل احترام برای جهانیان تبدیل کرده است، مناسب بودن آن برای همه اعضای خانواده است. این سینما از پرداختن به شوخی ها و مضامین جنسی، گنجاندن تصاویر نامتعارف و مستهجن، دیالوگ های خشونت آمیز بدون منطق داستانی، صحنه های زد و خوردی فاقد کارکرد داستانی و کلام بی بند و بارانه و لاابالی گری مبراست. به طور کلی فارغ از محتوایی است که باید برچسب +18 را برای آن متصور شد و اگر چنین باشد، سهم این نوع فیلم ها از سینمای ایران بسیار اندک و تعداد فیلم های متعلق به آن بسیار ناچیز است .

سینمای ایران تلاش کرده است تا در رقابت های بین المللی و جشنواره های معتبر سینمایی دنیا نیز با معرفی نمایندگانی از سینمای خانواده معیارهای برتری خود را ثابت کند. موفقیت سینمای اصغر فرهادی فیلمسازی که موفق به کسب دو اسکار از مهم ترین رقابت سینمایی بین المللی شده است، بدون شک بی مناسبت با انتخاب فیلمی نظیر «جدایی نادر از سیمین» که شخصیت اصلی قصه را در چالش و نگرانی ترک پدر خود برای جلای وطن قرار می داد و در پایان او را به ماندن و همراهی با پدر بیمار خود ترغیب کرد، نبوده است. یا در «فروشنده» فرهادی با دست گذاشتن بر مساله تجاوز به عنف و غیرت ایرانی، مساله ای اخلاقی را با مخاطب خود در میان گذاشت و در جشنواره فیلم کن نیز درخشید. موفقیت وحید جلیلوند در دومین تجربه بلند سینمایی خود با فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» در جشنواره ونیز وجدان بیدار جامعه ایرانی از ارتکاب به اشتباه را بیدارتر از همیشه برای جهانیان به تصویر کشید. یا نمونه های قبلی موفق سینمای ایران و فیلمی که آوازه بچه های آسمان ساخته مجید مجیدی را به گوش سینماگران مهم و مطرح دنیا رساند؛ فیلمی با پیرنگ از خودگذشتگی و فداکاری و خانواده دوستی .

اما شاید نام زنده یاد عباس کیارستمی فیلمسازی که بیش و پیش از هر چیز شاعر بود و شاگردان زیادی را در سایر کشورها تربیت کرد، سینمای ایران را به اعتلا و درخشش رسانده است. به این فهرست باید موفقیت فیلم دختر رضا میرکریمی، نفس ساخته نرگس آبیار که از جشنواره های مسکو و شب‌های سیاه تالین استونی جوایزی را از آن خود کردند و شمار زیادی از سینماگران ایرانی را اضافه کنیم. فهرست و روندی که به نظر می رسد هر ساله پر بار تر از قبل سینمای ایران را به دنیا بشناساند و امید است که فجر سی و ششم نیز به این کارنامه درخشان فروغ و رونق بیشتری بیافزاید . با این وجود با نزدیک شدن به جشنواره جهانی فیلم فجر که سه سال است به صورت مجزا از بخش ملی برگزار می شود، امید آن می رود که این جشنواره به تدریج به ارتقای جایگاه سینمای ایران و دریافت سهم بیشتری از بازار صنعت سینمای بین المللی دست یابد. هدفی که از ابتدا نیز مورد توجه این جشنواره به دنبال تفکیک و مستقل شدن از بخش ملی قرار گرفته بود. این جشنواره می تواند در بعد بین المللی معرفی کننده تولیدات سینمایی خانواده محور با مفاهیم و مضامین خاص خود باشد که شاید سینمای غرب از خلا آن رنج می برد.