آریان‌پور، کارشناس دفتر تالیف کتاب‌های درسی:دانش فراتر از سطح مخاطب خواننده را گریزان می‌کند
تهران (پانا) - آریان‌پور یکی از سرداوردان پانزدهمین جشنواره کتاب رشد از نیازهای بازار نشر در بخش کشاورزی و لزوم همخوانی این آثار با رویکرد برنامه درسی می‌گوید.
جشنواره کتاب رشد هفته گذشته به خط پایان رسید و برگزیدگان پانزدهمین دوره این جشنواره معرفی و تجلیل شدند. عابدین آریان‌پور کارشناس رسمی گروه کشاورزی دفتر تألیف کتاب‌های درسی، دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته زراعت است. او در معرفی خود می‌گوید: «متولد روستا و کشاورززاده‌ای هستم که همانند همه بچه‌های این قشر از کودکی در کنار پدر بزرگ و پدرم کشاورزی کرده‌ام.» این کارشناس که در تنظیم اسناد برنامه درسی رشته امور زراعی و تألیف کتاب‌های این رشته مشارکت داشته است به عنوان سرداور گروه کشاورزی با جشنواره کتاب رشد همکاری کرده است. متن گفت‌وگوی پانا با آریان‌پور را می‌خوانید:
با توجه به اهمیت مهارت‌آموزی در اسناد تحولی و برنامه درسی ملی آیا آثاری که به‌طورکلی در این حوزه تولید می‌شوند پاسخگوی نیازهای جامعه به خصوص دانش‌آموز و معلم هستند؟
قطعاً نمی‌توان منکر تأثیر کتاب‌های تألیف شده در بالا بردن سطح دانش شد اما به نظر من اگر در تألیف کتاب‌های کشاورزی به دو نکته اساسی توجه شود هم کتاب‌های تألیف شده کاربردی‌تر خواهند بود و هم جذب مخاطبان برای استفاده از کتاب‌ها نیز بیشتر خواهد شد.
در بیان نکته اول باید بگویم با توجه اینکه کشاورزی به اوضاع آب و هوایی وابسته است و در کشور ما نیز اوضاع آب و هوایی متنوعی وجود دارد، ما در هر منطقه انواع خاصی از گیاهان را می‌توانیم کشت کنیم بنابراین اگر تألیف کتاب‌ها به صورتی باشد که مجموعه گیاهان قابل کشت در هر منطقه (آیش و تناوب) را هدف قرار دهد، علاوه بر کاربردی‌ترشدن کتاب‌ها به حفظ محیط زیست و به ویژه منابع مهمی مانند آب و خاک کمک بزرگی خواهند کرد.
نکته دوم نیز این است که هر چند تعداد زیادی کتاب در این حوزه در سال‌های اخیر به چاپ رسیده است، در بیشتر این کتاب‌ها سطح بندی مشاغل دیده نمی شود یا بهتر است بگوییم کمتر دیده می شود. برای نمونه اگر کتابی در خصوص گندم یا هر محصول دیگر نوشته می‌شوئد مؤلفان سعی می کنند تمام نکات دانشی اعم از مورفولوژی، گیاهشناسی، فیزیولوژی، اکولوژی این محصولات را بدون درنظر گرفتن مخاطبان هدف، در کتاب بگنجانند در صورتی که ممکن است برای یک کارگر ماهر (کمک تکنسین) یا تکنسین این سطح از دانش نیاز نباشد. بنابراین بنده معتقد هستم اگر کتاب‌های تألیفی در این حوزه به صورت طبقه‌بندی شده برای قشر خاصی (مثلاً از کارگر ماهر تا تکنسین)یا کارشناسی به بالاتر تألیف شود، مناسب تر خواهند بود.
به طور کلی دانش‌های فراتر از سطح مخاطب علاوه براینکه مورداستفاده قرار نمی‌گیرد در مواردی باعث می‌شود هنرجویان به دلیل سنگین بودن مطلب از کتاب و کتاب‌خوانی گریزان شوند.
آیا نگاه بومی و انطباق با وضع اقلیمی و نیازهای موردنظر دستگاه تعلیم و تربیت در آثار داوری‌شده رعایت شده است؟
همان گونه که در سؤال قبلی گفتم اگر منظور از بومی بودن و انطباق با وضع اقلیمی کلی و کشوری باشد تا حدودی رعایت شده است، اما با توجه به اینکه کشور ما دارای اوضاع آب و هوایی متنوعی است کمتر در کتاب‌های تألیف شده به مجموعه گیاهان قابل کشت در هر منطقه پرداخته شده است.
نسبت آثار تألیفی و ترجمه‌ای چگونه بود و کدام آثار به لحاظ کیفی برتری داشت؟
از 13 عنوان کتاب ارسالی تنها دو کتاب ترجمه و بقیه موارد تألیفی بودند. البته قضاوت کردن در زمینه کیفی بودن یکی از دو گروه تألیفی یا ترجمه کار سختی است. زیرا از هر دو گروه، کتاب‌هایی باکیفیت‌های گوناگون ارائه شده بود. اما با در نظر گرفتن سطح جامعه هدف (هنرجویان) تألیف کتاب در زمینه کشاورزی با رویکرد منطقه ای به طور کلی مفیدتر خواهد بود.
کتاب‌های امسال تا چه حد با اهداف و رویکردهای برنامه درسی جدید دروس کشاورزی همخوانی داشت؟
هر چند کتاب‌های ارسالی نسبت به سال‌های گذشته همخوانی بیشتری با برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر شایستگی دارند اما هنوز با تألیف کتاب‌ها با رویکرد شایستگی‌محور فاصله دارد که امیدواریم که با تألیف کتاب‌های درسی نظام جدید و به کمک رسانه‌ها به ویژه دفتر تکنولوژی آموزشی، کتاب‌های شایسته محور مطابق با استاندارد عملکردی جامعه هدف و به صورت منطقه ای را در سال‌های آتی داشته باشیم.
لطفا از داوری آثار در بخش کشاورزی بگویید.
13 عنوان کتاب در زمینۀ کشاورزی به گروه داوری تحویل شد که در سه مرحله مورد ارزیابی و داوری قرار گرفتند:
در مرحله اول، در نشستی که با اعضای گروه داوری داشتیم مقرر شد که کتاب‌ها به‌صورت گردشی میان داوران توزیع شود تا هر یک از داوران تمامی 13کتاب راه‌یافته به پانزدهمین دوره جشنواره کتاب‌های آموزشی را به‌طور جداگانه با توجه به فرمت طراحی‌شده مورد ارزیابی قرار دهند.
در مرحله دوم، ضمن گردآوری فرم‌های داوری برای 13 کتاب و محاسبه میانگین امتیازات داوران، داوران درباره چگونگی و دلایل امتیازدهی گفت‌وگو کردند و چهار کتاب نامزد برتر انتخاب شد. سپس مقرر شد هر یک از اعضای داوری با توجه به استدلال سایر همکاران با بررسی دوباره چهار کتاب نامزد برتر، در یک فرصت چندروزه، کتاب برگزیده یا قابل تقدیر را انتخاب و در جلسه بعدی اعلام نظر کنند.
در مرحله سوم نیز طی نشستی قبل از رأی داوران هر یک از اعضای گروه داوران،به نقاط قوت و ضعف هریک از کتاب‌ها پرداختند سپس در ادامه جلسه، رأی گیری به عمل آمد و در نهایت یک کتاب به عنوان برگزیده و دو کتاب دیگر نیز قابل تقدیر تشخیص داده و در گزارشی به مسئولان چشنواره اعلام شد.
ارسال دیدگاه