در گفت‌وگوی پانا با معلمان بیان شد:
ارتقای جایگاه معلم با اجرای قانون رتبه‌بندی
اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان، بستری برای خودارزشیابی و ارتقای کیفیت کار معلمان فراهم کرد
تهران (پانا) - پس از ۱۳ سال، بالاخره برای احقاق حقوق معلمان، رتبه‌بندی اجرا شد. به گفته فرهنگیان اجرای این قانون در درجه اول موجب ارتقای جایگاه معلم می‌شود.
سال‌ها بود که رتبه‌بندی فرهنگیان بر سر زبان‌ها افتاده بود و جامعه معلمان کشور در انتظار تصویب و اجرای این قانون بودند و حتی برخی معلمان برای مشمول شدن در این قانون، موعد بازنشستگی خود را به تعویق انداخته بودند تا از مزیت‌های آن بهره‌مند شوند اما واقعیت انگار این بود که در دولت‌ها و مجالس گذشته، همت و اراده‌ای برای تصویب نهایی و اجرای این قانون مهم وجود نداشت و بعد از گذشت بیش از یک دهه، دولت سیزدهم بود که با تصویب قانون رتبه‌بندی در مجلس شورای اسلامی برای اجرای آن کمر همت را محکم بست تا هم از حقوق معلمان دفاع کند و هم طرح بر زمین مانده از سال‌های طولانی را به مرحله اجرا دربیاورد.
و اما بالاخره قانون رتبه‌بندی معلمان پس از سال‌ها معطلی با همت و اراده دولت سیزدهم اجرا شد. هر چند در بُعد اجرا با مشکلاتی مواجه شد اما این قانون که سرشار از تزریق امید، انگیزه و به‌روز شدن در بین جامعه معلمان بود با اصلاح و ارتقای آیین‌نامه می‌تواند نویدبخش روزهای بهتری برای این قشر باشد.
به همین منظور خبرگزاری پانا با هدف نظرسنجی از معلمان در رابطه با اجرای این طرح و تأثیرات آن بر زندگی شخصی و کاری‌شان، پای گفت‌وگو با معلمان کشور نشسته است. در زیر گفت‌وگوی پانا با تعدادی از معلمان درباره اهمیت اجرای قانون رتبه‌بندی، مزایا و نواقص اجرای آن را می‌خوانید.
سند تحول مبتنی بر ارتباط بین خلق، خالق و حیات طیبه است
علیرضا کربلایی میرزا معلم باتجربه استان تهران و مدیر گروه علوم انسانی دبیرستان ماندگار البرز منطقه ۶ در این گفت‌وگو با اشاره به اجرای سند تحول بنیادین، اظهار کرد: «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که مبتنی بر فلسفه و آموزه‌های تعلیم و تربیت اسلامی است، طی مراحل کارشناسی و پژوهشی در مراجع سیاست‌گذاری تدوین شد و توسط دولت وقت و در سال 1390 به تصویب رسید و جهت اجرا ابلاغ شد. در همین راستا مقام معظم رهبری نیز بر اصلاح و اجرای بی‌کم و کاست سند تحول بنیادین بارها تاکید ویژه‌ای کردند تا شاکله و هویت کودکان و نوجوانان کشور با ساختار فطرت الهی تکوین و تعالی بیابد.»
وی افزود: «سند تحول مبتنی بر ارتباط بین خلق، خالق و حیات طیبه است و ما در زندگی نیز به دنبال حیات طیبه و رقم خوردن بهترین اتفاقات برای خلق، خودمان و برای بقیه افراد هستیم که مبتنی بر نگارش و فهم ما از سند تحول است. در سند تحول با ایمان و عمل صالح، زندگی معنا پیدا می‌کند و بهترین هویت افراد، رسیدن به حیات طیبه است و در این میان، مدرسه با بهره گرفتن از معلمان فرهیخته و باانگیزه و با تعامل با نهاد خانواده و حمایت دولت و سایر نهادها می‌تواند زمینه رشد فطری دانش‌آموزان را فراهم کند.»
کربلایی میرزا با اشاره به تاکید ویژه سند تحول بنیادین که ارتقای مقام و منزلت معلم عنصر اصلی تربیت است، گفت: «در همین راستا رتبه‌بندی معلمان نیز بر اجرای این حرمت و منزلت تاکید و تکلیف ویژه‌ای را بر دوش آموزش و پرورش گذاشته‌است. رتبه‌بندی به فعالیت تخصصی و حرفه‌ای معلمان معنا می‌بخشد و افزایش بهره‌وری مدرسه را تفسیر می‌کند. بدیهی است که در رتبه‌بندی فعالیت تخصصی و حرفه‌ای معلمان و بهره‌وری آنان در مدرسه افزایش پیدا می‌کند.»
این معلم در ادامه ضمن با بیان این‌که طی سال تحصیلی گذشته، پس از ۱۳ سال، بالاخره برای احقاق حقوق معلمان، رتبه‌بندی معلمان اجرا شد، خاطرنشان کرد: «با این که در برنامه ششم توسعه به دولت قبل تکلیف شده‌بود که رتبه‌بندی انجام شود، اما دولت قبل از زیر بار انجام آن استنکاف کرد اما خوشبختانه در دولت سیزدهم رئیس جمهور محترم طبق قولی که در رقابت‌های انتخاباتی خود داده‌بود، این مسئله را عملیاتی کرد و وزرای محترم نیز پیگیر ماجرا بودند.»
کربلایی میرزا گفت: «اولویت قائل نشدن به آموزش و پرورش و پس از سال‌ها توقف این امر، چیزی جز خسران و دلزدگی معلمان را در پی نداشت. در دولت سیزدهم و با عملی شدن وعده رئیس جمهور به فرهنگیان، فرآیند رتبه‌بندی به اجرا در آمد و سهم مناسبی از بودجه کشور به این امر اختصاص یافت. مشاهدات میدانی هم پس از بررسی اعتراض معلمان نسبت به نتایج اولیه رتبه‌بندی، نشانگر رضایت‌مندی اکثریت معلمان از اجرای این طرح است.»
استقرار کامل رتبه‌بندی در نظام تعلیم و تربیت می‌تواند تحولی اساسی در کیفیت خروجی آموزش و پرورش ایجاد کند
وی اجرای این طرح را موجب افزایش انگیزه معلمان دانست و افزود: «بدیهی است هنگامی که معلم دغدغه معیشت کمتری داشته‌باشد، تمرکز بیشتری را بر اصول تعلیم و تربیت می‌گذارد. استمرار ساز و کار دقیق رتبه‌بندی پس از رفغ کاستی‌ها، اصلاح آیین‌نامه‌ها و استقرار کامل آن در نظام تعلیم و تربیت می‌تواند تحولی اساسی در کیفیت خروجی آموزش و پرورش ایجاد کند.»
کربلایی میرزا در ادامه به نقش بسزای معلمان در تعیین سرنوشت دانش‌آموزان اشاره کرد و گفت: «بیش از 80 درصد از زمان دانش‌آموز طی دوره‌ای، در داخل مدرسه و معلم است و آن معلم می‌تواند تاثیرگذاری ویژه‌ای را بر ذهن، فکر، رفتار، اخلاق و همچنین رساندن دانش‌آموز به نگاه حیات طیبه‌ای که در سند تحول ذکر شده، ایفا کند. طبیعتا با تغییر نگرش معلم و با انگیزه‌دار شدن معلم، کیفیت خروجی آموزش و پرورش فرق خواهد کرد.»
این معلم ضمن تشکر از ریاست جمهور، وزیر آموزش و پرورش و متولیان قانون‌گذار در مجلس شورای اسلامی بخصوص کمیسیون آموزش برای عملیاتی شدن این طرح، گفت: «واضح است که هرچقدر میزان رسیدگی به دغدغه‌های معیشتی و رفع نگرانی‌های مالی معلمان نگاه و دقت شود، به همان اندازه معلم فرصت می‌کند که تفکر، وقت و انرژی کافی را در جهت ارتقای مباحث فرهنگی، رفتاری و علمی دانش‌آموزان داشته‌باشد.»
وی افزود: «در حقیقت خواسته مهمی که در این زمینه مورد توجه قرار می‌گیرد، این است که به آموزش و پرورش به مثابه یک دستگاه مصرف‌کننده نگاه نشود. متاسفانه آنچه در سال‌های اخیر شاهدش بودیم این بود که آموزش و پرورش را به‌عنوان یک دستگاه مصرف‌کننده نگاه کردند؛ در صورتی که آموزش و پرورش دستگاه مولد و معلم انسان‌ساز است. همان افرادی که می‌خواهند در مصدر بسیاری از فعالیت‌های کشور قرار بگیرند، توسط همین معلمانی که دغدغه‌مند هستند، تربیت می‌شوند.»
کربلایی در پایان اظهار کرد: «تنها کافی است که نوع نگاه دولتمردان به مقوله آموزش و پرورش از نگاه مصرف‌گرایانه به نگاه مولدگرایانه تغییر کند. خوشحال هستم که می‌گویم در دولت سیزدهم، رئیس جمهور و وزیر آموزش و پرورش اهتمام ویژه‌ای را نسبت به این امر داشتند و امیدواریم که این مساعی ادامه پیدا کند و با رفع کم و کاستی‌ها و نقصان‌هایی که در زمینه رتبه‌بندی شاهد آن هستیم، تدوین یک رفتار و اصول مناسبی که در شان معلم باشد صورت بگیرد و در ارتقای جایگاه آموزش و پرورش کوشا باشیم.
اجرای قانون رتبه‌بندی معلمان در درجه اول نگاه به ارتقای جایگاه معلم دارد
فرزانه پاکدامن استاد دانشگاه فرهنگیان با سابقه 26 سال خدمت در حرفه آموزگاری، در این گفت‌وگو با اشاره به اهمیت ارتقای جایگاه معلم و اجرای طرح رتبه‌بندی، اظهار کرد: « خداوند در قرآن کریم فرمودند "بگو آنان که اهل علم و دانش هستند، با مردم جاهل و نادان یکسانند؟ منحصرا خردمندان متذکر این مطلب‌اند". پس پند پذیری نشانه‌ای از عقل سلیم است و معلم باید این چنین باشد؛ از سوی دیگر، اجرای قانون رتبه‌بندی معلمان در درجه اول نگاه به ارتقای جایگاه معلم و در درجات بعدی چشم‌اندازی به بهبود وضع معیشتی و مالی معلم دارد..»
وی افزود: «ارتقایی که برای جایگاه معلم و احیای مرجعیت معلم به‌روز می‌شود، گام به گام به سمت بالا می‌رود، شاخص‌های آن متغیر می‌شود و هرروز در حال پیدا کردن چشم‌اندازی زیباتر است؛ زیرا نقاط قوت و ضعف آن توسط متخصصین بیان شده و در جایگاه‌های خاصی نقد و بررسی می‌شود و امید است روز به روز بتواند به ارتقای جایگاه معلم که حق واقعی معلمان است، کمک کند و تثبیت و احیا را برای آنان داشته باشد.»
معلمان با اراده با گام‌های استورشان، تحول‌آفرینان آموزش و پرورش و جامعه هستند
پاکدامن منابع انسانی را از مهم‌ترین شاخص‌هایی که برای ارزیابی کارآمدی یک نظام آموزشی می‌توان تصور کرد، دانست و ادامه داد: «در آموزش و پرورش یکی از عناوین منابع انسانی، معلم نامیده می‌شود و تحول و توسعه فرهنگ هر جامعه و تلقی و پیشرفت آموزش و پرورش قطعا با حال خوب معلم می‌تواند مرتبط باشد. هر چقدر که معلم با اراده باشد، باورهای قلبی زیباتری داشته‌باشد و گام‌های استوار و به‌روز بردارد، قطعا می‌تواند تحول‌آفرین باشد. در جریان اجرای طرح رتبه‌بندی، برخی شاخصها، ابعاد و عناوین شایستگی‌ها در نظر گرفته شده‌اند تا تلنگری برای منِ معلم باشد و اگر دارای مصادیق مدنظر هستم، تجربه و تلاش من را به این هدف رسانده‌است پس چه بهتر که به یاد داشته‌باشم "درخت هرچه پر بار تر باشد، باید افکنده‌تر باشد."؛ اما از طرفی اگر به شاخصها و مصادیق طرح رتبه‌بندی نرسیده‌ام، باید مرتب نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و تهدیدها و فرصت‌هارو بشناسم و پیدا کنم تا بتوانم تهدیدها را به فرصت تبدیل کنم و از فرصت‌ها استفاده بهینه داشته‌باشم.»
بستر ارتقای جایگاه معلمی باید توسط خود معلم فراهم شود
این معلم باتجربه در ادامه گفت: «من اگر بخواهم در جایگاه یک معلم صحبت کنم، برای ارتقای جایگاه معلمی، باید بستر آن را خودم فراهم کنم و نگاهی به شاخص‌هایی که برایم در نظام رتبه‌بندی تعریف شده، داشته‌باشم تا متوجه شوم که چقدر به این شاخصها رسیده‌ام و چقدر برای رسیدن، فرصت دارم؟ آیا بر اهداف و موضوعات درسی خود در این شاخصها مسلط هستم؟ من در کجای این شاخصها قرار دارم؟ چه‌کاری می‌توانم برای ارتقای جایگاه انجام دهم؟»
وی به اهمیت شناسایی نقاط قوت و ضعف شخص معلم، گفت: «پرسش این سوالات از خودمان، یک تلنگری است که ببینیم کجای این بحث‌ها ضعیف هستیم و در کدام قسمت نیز می‌توانیم ارتقا یابیم. نگاه منِ معلم تنها نگاه به وضعیت معیشتی نیست. نگاه من در درجه اول به مزایا، حسن‌ها، ضعف‌ها و قوت‌ها و فرصت‌ها و تهدیدهایی هست که ارتقای جایگاه من را یا به خطر می‌اندازد یا به سمت رشد و تلقی می‌برد.»
مرجعیت معلم از طریق شاخص‌هایی که در رتبه‌بندی او لحاظ شده، سنجیده می‌شود
پاکدامن افزود: «معلم باید با پرسیدن سوالاتی از خود مانند "آیا مدیریت کلاس درس را دارم؟ آیا درک مناسبی از اصول تعلیم و تربیت اسلامی دارم؟ و... به سنجش خود بپردازد و اینجا است که جایگاه منِ معلم را نشان می‌دهد. مرجعیت معلم از طریق شاخص‌هایی که در رتبه‌بندی‌اش لحاظ شده، سنجیده می‌شود. پس کدام قسمت از این شاخصها قابل تبدیل به بهترین است و کدام قسمت از این شاخصها آنقدر قوت دارد که می‌درخشد؟. در بحث تسلط به اسناد بالادستی با عنوان شایستگی‌ها، آیا من به‌عنوان معلم درک مناسبی از مبانی نظری که حاکم بر سند تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت است، دارم؟»
استاد دانشگاه فرهنگیان بر توجه ویژه معلم به برخی شاخصها در نظام رتبه‌بندی نیز تاکید کرد و گفت: «معلم باید خود و رفتارهای خویش را محک بزند. در بحث ابعاد و ویژگی‌های شخصیتی فردی به عنوان یک شایستگی که معلم آن را خلاقیت و تحول‌خواهی می‌داند، برخی مصادیق رفتاری را برای خودارزیابی و نشانگرهای عالی، خیلی خوب، خوب، متوسط و کم تیک می‌زند تا ببیند آیا من سعی کرده‌ام فرصت‌ها استفاده شود؟ تهدیدی وجود دارد؟ آیا من می‌خواهم تهدیدها را کمرنگ کرده و به فرصت تبدیل کنم؟»
وی ادامه داد: «در این قسمت اولویت معلم با نظارت و ارزیابی بر عملکرد خودش است تا بستری فراهم شود که ببیند کجای برنامه‌های آموزشی و تربیتی کلاس و جامعه آموزش و پرورش قرار دارد. در ابعاد به کارگیری تلفیقی از دانش و نگرش و مهارت‌های تخصصی تربیتی که باز هم به‌عنوان شایستگی‌ها از آن نام می‌بریم، در نظر داریم تا مهارت‌ها را در قالب ساحت‌های 6گانه بسنجیم. امروزه این مسئله به‌روزترین بحث معلم است که من کجا هستم و چه می‌دانم؟ آیا مراقب رفتار خودم و احوال دانش‌آموزانم هستم؟ آیا نسبت به شناسایی استعداد دانش‌آموزم اقدام می‌کنم؟ آیا در این 6 ساحت برای دانش‌آموز ایجاد انگیزه می‌کنم؟»
معلم الگویی برای جامعه مخاطب خود شناخته می‌شود
پاکدامن گفت: «همه معلمان سعی دارند این شایستگی‌ها را در خود و محیط اطرافشان تقویت کنند زیرا معلم یک الگویی برای مخاطب است. منِ معلم باید بتوانم شایستگی‌های عمومی را بشناسم و جایگاه خود را ارتقا دهم. پس من باید بتوانم برای امورات خود برنامه‌ریزی، طراحی و ارزشیابی کنم تا نقاط قوت و ضعف خود، مخاطب و محتوا را پیدا کنم که این بستر فراهم شده‌است. پس من در جایگاه یک معلم قرار گرفته‌ام تا درباره اهمیتی که این شاخصها در رتبه‌بندی من قرار داده شده، فکر کنم. کجای این برنامه هستم و چه مزایایی برای منِ معلم دارد که این شاخصها را به صورت جداگانه رعایت کنم، یاد بگیرم و قوت‌ها و ضعف‌های خود را پوشش دهم.»
این معلم ارزشمند در پایان به دیدگاه خود نسبت به طرح رتبه‌بندی و اعمال رتبه به معلمان اشاره کرد و گفت: «از رتبه یک تا پنج طرح رتبه‌بندی معلمان، از نظر من یعنی که ارتقای این جایگاه را داشته باشم و با چشم‌اندازی دیگر به اولویت اول هر معلم که پیشرفت و ترقی در چرخه کارش است، بنگریم.»
ارسال دیدگاه