وقتی باور به «تغییر» به بار می‌نشیند؛
تزریق خون تازه در رگ برنامه‌های پرورشی و تربیتی مدارس
تحول در برنامه‌های پرورشی و فرصت‌سازی برای مشارکت همگانی در تربیت/ ایجاد نقش برای والدین در برنامه‌های پرورشی و تربیتی
تهران (پانا) - معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش مهمترین رویکردهای پرورشی و تربیتی مدارس، جزئیات برنامه فراگیر پرورشی و زمینه‌سازی برای نقش‌آفرینی والدین، دانشآموزان و گروه‌های مختلف برای پیشبرد اهداف کار پرورشی و تربیتی را تشریح کرد.
اصغر باقرزاده معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در ویژه‌برنامه گفتگو (پخش زنده شاد) در بخش گفتگو با معلمان موضوع برنامه این قسمت را مسائل تربیتی و پرورشی مدارس بیان کرد و با اشاره به ارزش و اهمیت نقش تربیتی معلمان گفت: همه این را می‌دانند که آنچه که تاثیر بسیار مستقیم و دقیق و عمیق روی تربیت دانشآموزان دارد، افرادی هستند که در مواجهه مستقیم با بچه‌ها هستند. طبیعتاً اول خانواده است که در ارتباط با فرزند هستند و در مرحله دوم مدرسه و به‌ویژه معلم که ساعات بسیاری را با دانشآموزان در ارتباط است. رفتار، کردار، سکنات، حسنات و بیان او تاثیر مستقیم و مستمری در دانشآموزان دارد.
وی افزود: به همین جهت بخش تربیتی معلمان و مربیان بسیار ویژه است و بر همین اساس در سند تحول بنیادین، معلم را مترادف با مربی درنظر گرفته‌اند. یعنی مربی اصلی و تاثیرگذار اصلی، معلم است؛ بنابراین وقتی سخن از مسائل پرورشی و تربیتی می‌شود، پیش‌فرض بر این است که تاثیر تربیتی معلم در نظر گرفته شده است. در کنار آن، مسائل و برنامه‌هایی هم وجود دارد که معاونت پرورشی و تربیتی به کمک کادر مدرسه و معلمان عزیز در فضای خارج از کلاس درس و احیاناً حتی با همکاری معلمان آن را در کلاس درس انجام می‌دهد.
باقرزاده با اشاره به برنامه‌ریزی برای اهمیت و تاثیر تربیتی معلمان، گفت: از این بابت فرض را بر این می‌گیریم که ما اهمیت و تاثیر تربیتی معلمان را می‌دانیم و در برنامه درسی برای معلمان، نقش تعیین شده است اما در مورد معاونت پرورشی، تربیتی و فرهنگی مدارس، سال‌های سال است که فراز و نشیب‌های مختلفی طی شده و بنده به یک الی دو سال اخیر که مسئولیت بر عهده خودمان بوده است، اشاره می‌کنم.
وی گفت: آنچه که ما اکنون در رفتار و کردار بچه‌های خودمان در مدرسه و چه خارج از مدرسه می‌بینیم، ماحصل برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که در سال‌های گذشته اجرا شده یا نشده، است؛ اما در این دو سال و در دوران دولت محترم سیزدهم، برنامه‌های پرورشی و تربیتی سال‌های گذشته بررسی اجمالی شد و یک آشفتگی یا کثرت ابلاغ برنامه‌های پرورشی و فرهنگی به مدارس، مدیران ما را در درجه اول و مربیان پرورشی را در مرحله بعدی دچار سردرگمی‌هایی می‌کنند. البته این بحثی که می‌کنم مربوط به عموم مدارس است. مدارس خاصی که نیروی کافی دارند، برنامه‌‌هایشان جوری تنظیم شده که ساعتی را برای مسائل پرورشی و تربیتی اختصاص بدهند.
رویکردهای جدید در حوزه پرورشی
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در ادامه مدارس خاص را جزء ۱۰ درصد مدارس از تمام مدارسی که اکنون وجود دارد، دانست و گفت: فرض را بر این می‌گیریم که نیرو، امکانات، وضعیت درسی و برنامه‌های پرورشی آنان در مدارس خاص کاملاً مهیا است اما در صد هزار مدرسه دیگر، تعدد برنامه‌ها و کثرت موازی‌کاری برنامه‌ها و ابلاغ‌های پی در پی مدیران مدارس و مربیان پرورشی را از انسجام و همگرایی خارج کرده بود و حتی شاید سوق داده بود به کارهای شکلی و کلیشه‌ای که وجود داشته است.
ایجاد محیط پرورشی و تربیتی
باقرزاده تاکید کرد: اصل و اساس برنامه پرورشی باید بر این چند اصلی که بیان می‌کنم بنا باشد اما کمرنگ شده بود. در کار پرورشی و فرهنگی مدرسه، وظیفه داریم یک محیط پرورشی و تربیتی فراهم کنیم. مدیر، معاونین، معلم مدرسه، دانشآموزان، فضا، امکانات و آن جَوّی که برای گفتگوی سالم بین بچه‌ها برای اجرای برنامه‌ها، مسابقات، شناسایی و رشد استعدادها درست می‌شود، از عوامل محیط پرورشی و تربیتی هستند.
نقش‌آفرینی و کنشگری ویژه دانشآموزان
وی با اشاره به غفلت از کنشگری دانشآموزان از سال‌های کرونایی تاکنون، گفت: دومین رویکرد ما نقش‌آفرینی و کنشگری ویژه دانشآموزان است. ما از کنشگری ویژه دانشآموزان غفلت کردیم. کرونا نیز به کمک این معضل آمد و آن را تقویت کرد. ما دو سال متوالی اصلاً حضور فیزیکی دانشآموزان را نداشته‌ایم تا بخواهیم برای آنان کنشگری تعریف کنیم؛ عمدتاً اگر برای آنها نقشی هم تعریف کردیم، در فضاهای مجازی بوده در حالی که انسان موجودی است که در ارتباط با دیگران و در فضای میدانی، نقش می‌پذیرد و اثر می‌گذارد.
نقش‌سپاری به اولیا در حوزه پرورشی و تربیتی
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش سومین رویکردی که باید تقویت شود را نقش‌سپاری به اولیا در حوزه پرورشی و تربیتی بیان کرد و افزود: شاهد هستیم که اولیای محترم در خصوص مسائل آموزشی بدون تاکید و اجبار مدرسه، خودشان علاقمند هستند و پیگیری می‌کنند. در خصوص مسائل پرورشی هم دغدغه دارند ولی نقشی را نمی‌پذیرند و می‌گویند مدرسه باید کاری کند و فرزند ما در تربیت این مدرسه قرار گرفته است؛ در این مسئله غفلتی هم مستتر است. بچه‌های ما یک زمانی تحت تاثیر کامل خانواده یا مدرسه بودند و در حال حاضر نقش‌آفرینان و عوامل موثر تربیت آنان در خارج از خانواده و مدرسه خیلی پررنگ شده است که فضای مجازی، فیلم‌ها و انیمیشن‌هایی که بچه‌ها می‌بینند و کتاب‌هایی که می‌خوانند، در تبادل این خوراک و محصولات فرهنگی که مصرف می‌کنند را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند و تاثیرپذیری دارند.
کمک گرفتن از گروه‌های مختلف با هدف پیشبرد اهداف کار پرورشی و تربیتی
باقرزاده رویکرد چهارم را کمک گرفتن از گروه‌های مختلف با هدف پیشبرد اهداف کار پرورشی و تربیتی مدارس عنوان کرد و گفت: ما به تنهایی در مدرسه با این امکانات کم و با مربیانی که تعدادشان کم است؛ نمی‌توانیم بار سنگین کار پرورشی و تربیتی را برداریم؛ به همین دلیل کمک گرفتن از گروه‌های مردمی، جهادی و دغدغه‌مند موجود در فضای خارج از مدرسه، محله و مسجد، رویکرد چهارم ما محسوب می‌شود و افرادی با هدف کمک به ما مراجعه کردند که شرایط آنان برای نقش‌آفرینی را فراهم کردیم.
ابلاغ برنامه فراگیر پرورشی و فرهنگی
وی با بیان علت ایجاد برنامه فراگیر پرورشی، خاطرنشان کرد: بر اساس این چند رویکردی که بیان شد، به این نتیجه رسیدیم که اولین کاری که باید در برنامه‌های‌مان انجام دهیم، ایجاد انسجام و همگرایی است؛ بنابراین برنامه فراگیر پرورشی و فرهنگی مدرسه را پیشنهاد دادیم. در برنامه فراگیر پرورشی و فرهنگی مدرسه، ۵ هدف پایه و ۵ فعالیت محوری را محور کارها قرار دادیم تا آنها زمینه را برای برنامه‌ها و اهداف دیگر آماده کنند.
ایمان، امید، نشاط، هویت و خردورزی و خودباوری اهداف مدنظر برنامه فراگیر پرورشی
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش منبع انتخاب اهداف را سند تحول بنیادین، بیانیه گام دوم انقلاب و مجموعه اهدافی که در نظام تعلیم و تربیت، آموزش و پرورش مکلف به تحقق آنها است، دانست و گفت: ایمان، امید، نشاط، هویت و خردورزی و خودباوری اهداف مدنظر برنامه فراگیر پرورشی هستند.
اقامه نماز، محور هدف ایمان
باقرزاده گفت: در محور ایمان بسیاری از فعالیت‌ها، به وجود آورنده و تقویت کننده ایمان است ولی در راس آنها، یکی از فعالیت‌های ویژه، اقامه نماز است؛ ما محور هدف ایمان را فعالیت اقامه نماز قرار دادیم. ذیل فعالیت اقامه نماز طبیعتاً آشنایی با احکام، آشنایی با تقلید، آشنایی با آیات قرآن، نظم‌پذیری، طهارت‌پذیری و مسائل مربوط به معنویت فرد دنبال می‌شود.
اردو، محور هدف امید/ آموزش و پرورش مکلف است تا در طول سال تحصیلی هر دانش‌آموز را یک‌بار به اردو ببرد
وی با اشاره به هدف امید در برنامه فراگیر پرورشی مدارس، افزود: هنگامی که دانشآموزان به یک سفر تربیتی چند روزه مثل راهیان نور یا راهیان پیشرفت می‌روند، در واقع اردو یک واقعه و رویداد شگرف و لذت‌بخش برای بچه‌ها است و بسیاری از برنامه‌های تربیتی را می‌توان در قالب اردو در سطوح مختلف، ارائه کرد. در پایه امید ما محور فعالیت‌هایمان را اردو قرار دادیم که در برنامه هفتم نیز قرار گرفت و آموزش و پرورش مکلف است تا هر دانش‌آموز را در طول سال تحصیلی یک بار به اردو ببرد که این یک خبر بسیار خوبی برای مجموعه نظام تعلیم و تربیت است.
رویدادهای فرهنگی، هنری، قرآنی، ورزشی و علمی؛ محور نشاط
اصغر باقرزاده با اشاره به محور نشاط برنامه فراگیر پرورشی مدارس، اظهار کرد: مجموعه رویدادهای فرهنگی، هنری، قرآنی، ورزشی و علمی که کنشگری مستقیم دانش‌آموز در تولید یک اثر یا اجرای یک فعالیت است، در محور نشاط جای می‌گیرد و شامل حال همه این کارهایی که بیان کرده‌ام، می‌شود.
شرکت در تشکلات دانش‌آموزی، محور هدف هویت
وی در این‌باره گفت: در هدف پایه هویت از بچه‌ها درخواست کردیم که در یک تشکل دانش‌آموزی اعم از هلال احمر، بسیج دانش‌آموزی، انجمن اسلامی، سازمان دانش‌آموزی، خبرگزاری پانا که خبرگزاری دانش‌آموزی ما است یا موضوعات مختلف دیگر عضو شوند و در آنجا کنشگری داشته باشند.
پرسش و پاسخ با دانشآموزان برای خردورزی
باقرزاده هدف پایانی را خردورزی و خودمراقبتی بیان کرد و افزود: در این هدف نیز از بچه‌ها درخواست کردیم تا سوالاتشان را مطرح کنند و به وجوه مختلف با اعزام کارشناس، پاسخ دادن در فضای مجازی یا با برگزاری برخی از جلسات پرسش و پاسخ، این هدف دنبال شود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش اجرای برنامه فراگیر پرورشی را دلیلی برای ایجاد یک نظم مشخص در همه مدارس دانست و گفت: ما در سال اول برنامه فراگیر پرورشی و فرهنگی ۵ هدف و فعالیت را دنبال می‌کنیم و از این طریق هم می‌توانیم رصد کنیم اما در حوزه کمک گرفتن از اولیا مجددا پیشنهادی بیان شد که با استقبال خیلی خوب خانواده‌ها مواجه شد.
اولیای دانشآموزان در صف پذیرش نقش‌های «اردویار»، «تشکلیار»، «پاسخ‌یار»، «نمازیار» و «نشاطیار»
وی این پیشنهاد را چنین بیان کرد: ما از مدیران مدارس درخواست کردیم که در این ۵ محور برنامه فراگیر پرورشی، یکی از اولیا را به عنوان یار آن کار معرفی کند؛ مثلاً در حوزه امید، فرد داوطلب «اردویار» می‌شود، در حوزه هویت، «تشکلیار»، در حوزه خردورزی «پاسخ‌یار»، در حوزه ایمان «نمازیار» و همچنین در حوزه نشاط به‌عنوان «نشاطیار» شناخته می‌شوند؛ این اولیای محترم وقتی خودشان اظهار آمادگی می‌کنند، برای رصد این موضوع در مدرسه، دسترسی‌هایی برایشان ایجاد می‌شود که در سامانه بتوانند مسابقات را ببینند و حتی داور ما شوند، مصحح نماز شوند و حتی مدرسه را از نظر خودشان ارزیابی کنند که آیا کار پرورشی که پیش‌بینی شده، در مدرسه در حال انجام است یا خیر که با استقبال خوب برخی از اولیا مواجه شده و در حال انجام است.
اصغر باقرزاده خطاب به معلمان گفت که حتما باید اهمیت نقش تربیتی خودشان را بدانند و افزود: آنچه که از معلمان محترم درخواست داریم این است که بدانند بچه‌ها از آنان تاثیر می‌پذیرند. دانشآموزان غیرمستقیم حرف‌های شما را تبدیل به یک ارزش در درون خود می‌کنند. وقتی نگاه، بیان، کلام، حرکات، نشست و برخاست و طرز درس دادن شما را می‌بینند، آنها یک درس ویژه می‌گیرند و برایشان یک الگوی ویژه به حساب می‌آید؛ بنابراین شما باید این نقش مهم تربیتی را جدی بگیرید.
وی تاکید کرد: در هر شرایط که هستید بچه‌ها شما را در نظر دارند و این تاثیر مثبت می‌تواند کمک حال بحث‌های تربیتی سایر بخش‌ها و خانواده‌ها بشود که این نکته اول است.
همچنین معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به صفحه اختصاصی دانشآموزان در سامانه my.medu.ir، اظهار کرد: هرکدام از دانشآموزان یک صفحه اختصاصی در آدرس my.medu.ir دارند و شما اگر دانش‌آموزی دارید یا خودتان فرهنگی هستید، این صفحه را دارید؛ برای اولین بار در صفحه شخصی هر دانش‌آموز و هر یک از شما فرهنگیان، علاوه بر مسائل آموزشی که داشته‌اید، بخش نورینو را قرار داده‌ایم که نورینو بحث‌های پرورشی دانشآموزان را دنبال می‌کند.
وی ادامه داد: به مرور زمان انشالله در بخش نورینو، امکان ثبت‌نام برای اردوها، پویش مهر، کنشگری مربوط به مساجد محله و... ایجاد خواهد شد و دانشآموزان می‌توانند راحت شرکت کنند و وارد شوند و بحث‌هایی را دریافت کنند. این اتفاق کار مربی و مدیر مدرسه را سبک می‌کند زیرا این ثبت‌نام‌ها توسط مدیران و معاونین انجام می‌شد و اکنون دیگر مدیران و معاونین هیچ الزامی برای انجام این کارها ندارند.
دریافت گزارشات مدارس از طریق سامانه نورینو
همچنین باقرزاده از دریافت گزارش مدرسه از طریق سامانه نورینو توسط وزارت آموزش و پرورش خبر داد و گفت: مدیران و معاونین محترم نیز الزامی برای تهیه گزارش ندارند زیرا ما گزارش را از طریق همین سامانه به طور طبیعی دریافت می‌کنیم ولی تشویق شما برای بچه‌ها که وارد این برنامه شوند، یعنی کنشگری در تشکلات دانش‌آموزی، نقش‌سپاری دانشآموزان و... می‌تواند برای سال‌های آینده و برنامه‌های آتی پایه‌گذاری کند.
ارسال دیدگاه