بحران و تنش کم آبی در آذربایجان غربی

آذربایجان غربی یکی از استان‌های پربارش و سرد در کشور به شمار می‌رود که یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های آبی آن را می‌توان بارش باران در فصل پاییز و برف‌های سنگین به ویژه در اواخر پاییز و ۲ ماه ابتدایی زمستان دانست که امسال در این خصوص نیز آمارهای خوبی در دسترس نیست.

در بررسی برخی استان‌های شرقی کشور همسایه ترکیه از جمله وان و ارزروم نیز مشاهده می‌شود که متوسط بارش ۷۰ ساله این استان‌ها به ترتیب بالای ۴۰۰ و نزدیک به ۴۸۰ میلی‌متر است که نشان می‌دهد وضعیت بارش در آذربایجان غربی با آنها بسیار متفاوت است و در بهترین حالت، این رقم به ۳۳۰ تا ۳۵۰ میلی‌متر می‌رسد؛ حال آنکه در ۲ سال اخیر به زیر ۳۰۰ میلی‌متر تنزل یافته است.

براساس آمارهای منتشره، میزان بارش‌ها در استان آذربایجان‌غربی و حوزه آبریز دریاچه ارومیه نزدیک به ۷۷ درصد نسبت به میانگین بلندمدت کاهش داشته است که برهمین اساس میزان کاهش بارش‌ها در حوزه آبریز دریاچه ارومیه ۴۸.۷، حوزه آبریز ارس ۵۴.۵ درصد و حوزه آبریز زاب ۲۶.۴ درصد کاهش یافته است.

این درحالیست میزان بارش در مدت ابتدای سال آبی تا کنون نسبت به دوره مشابه سال گذشته نیز ۱.۴ درصد و نسبت به بلندمدت ۴۰.۲ درصد کاهش داشته است و این وضعیت در حوزه آبریز دریاچه ارومیه با کاهش ۱۷.۸ درصدی نسبت به سال گذشته و کاهش ۵۶.۳ درصدی نسبت به بلندمدت افت شدیدتری داشته است.

تنش آبی در شهرستان خوی

کریم علی‌نژاد فرماندار خوی با تایید این مطلب گفت: در روستاها و سطح شهر، تنش آبی داریم، ضروری است، فرهنگ‌ سازی لازم برای استفاده بهینه از آب انجام شود.

خوی دومین شهر بزرگ و پرجمعیت استان آذربایجان‌غربی است و از قدیمی‌ترین مراکز تمدن در شمال غرب ایران به شمار می‌رود.

در چند سال اخیر مسئولین مختلف از فرسودگی خطوط انتقال آب، خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی و انتقال آب رودخانه‌های منطقه به تبریز از دلایل شدت گرفتن بحران آب در این شهر خبر داده بودند.

کمبود منابع آبی بر هیچ کسی پوشیده نیست و زنگ خطر کمبود این نعمت ارزشمند، پیشترها بصدا درآمده است، بنابراین برای تداوم استفاده از این نعمت الهی و حفظ آن برای آیندگان ضروری است در مدیریت مصرف این مایه حیات بیشتر از گذشته کوشا باشیم.

هشدار کاهش تراز آب زیرزمینی در آبخوان‌های آذربایجان‌غربی

مجید رستگاری مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی تامین آب سالم مورد نیاز بخش‌های مختلف شرب، زیست محیطی، صنعت و کشاورزی را رسالت اصلی این شرکت خواند و گفت: تحقق توزیع عادلانه آب با هدف رونق تولید در بخش‏های صنعت و کشاورزی در کنار تأمین نیاز سایر مصارف شرب و محیط زیست مهم‏ترین هدف این شرکت است.

وی تغییر اقلیم و استمرار خشکسالی را ابرچالش تامین آب خواند و افزود:مقدار بارش ها از مهرماه سال گذشته تا ۲۵ مرداد سال جاری (سال آبی ۱۴۰۲_۱۴۰۱) در استان ۳۳۱ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه در سال آبی گذشته، ۱۲.۶ درصد افزایش و نسبت به متوسط دراز مدت ۵.۷ درصد کاهش را نشان می دهد.

رستگاری از کاهش رواناب ها و منابع آب سطحی در حوضه های آبریز استان خبر داد و اذعان کرد: در سال آبی ۱۴۰۲_۱۴۰۱ رواناب تولیدی در ارتفاعات و ورودی به دشتها در کل استان، کاهش ۲۷ درصدی نسبت به سال آبی گذشته را نشان می‌دهد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی با بیان اینکه میانگین تراز آب زیرزمینی در آبخوان‌های آبرفتی استان در سال آبی ۱۴۰۰_۱۴۰۱ ، ۰.۴۳ متر کاهش یافته بود، گفت: حجم مخازن آبخوان‌های آبرفتی استان در این سال آبی، 116.4 میلیون مترمکعب کاهش را نشان می دهد.

رستگاری تصریح کرد: تغییر اقلیم و استمرار پدیده خشکسالی؛ تأمین آب مورد نیاز مصارف شرب، صنعت و کشاورزی را با مشکل جدی مواجه کرده‌ است.

وی افزود:با توجه به محدودیت اعتبارات تخصیص یافته برای عملیات مرمت و بازسازی، تأسیسات آبی سطح استان دچار فرسودگی شده و راندمان انتقال را کاهش داده‏ که این موضوع مدیریت منابع آب را با دشواری دوچندان مواجه کرده است.

رستگاری در پایان با اشاره به پروژه‌های در دست اجرای شرکت آب منطقه‌ای استان گفت: این شرکت با اجرای پروژه گشت و بازرسی از منابع آب، انسداد بیش از ۷۵۰ چاه‌ غیرمجاز، مرمت و بازسازی شبکه های آبیاری و زهکشی مهاباد، زرینه‌رود، شهرچای و باراندوزچای ارومیه، ساماندهی رودخانه ارس و پروژه لایروبی رودخانه‌ها، مسیل‌ها، انهار و کانال‌های استان به طول ۶۵/۱۸۳ کیلومتر درصدد مدیریت منابع آب استان برای کاستن از تنش آبی است.

سازمان هواشناسی استان آذربایجان غربی نیز با انتشار میزان تغییرات بارندگی و همچنین تغییرات دمایی استان در سال زراعی اخیر طبق جدول زیر، به موضوع تنش کم آبی و کاهش نزولات آسمانی اشاره کرده است.
گزارش از بهزاد گلستانی