یک کارشناس تعلیم و تربیت در گفت‌وگو با پانا عنوان کرد:
پیشوایان عصمت و پاکی، قرن‌ها پیش بهترین راه و روش تربیت کودک را نشان داده‌اند
همدان (پانا) - یک کارشناس تعلیم و تربیت با اشاره به اهمیت تربیت در دوران کودکی و ساخته شدن زیربنای شخصیت انسان در این دوران با استناد به آیات و روایات، اهمیت تربیت در دوران کودکی را تشریح کرد.
فاطمه نوری، کارشناس تعلیم و تربیت در گفت‌وگو با پانا گفت: «خدای متعال تمام هستی را آفرید تا انسان به کمال، رشد اخلاقی و معنویت دست یابد؛ از این رو، در آیات و روایات، یکی از اهداف فرستادن و تبلیغ پیامبران را تربیت و تزکیه انسان معرفی کرده است. در قرآن کریم می‌خوانیم:(هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ) او (خدا) کسی است که از میان مردم درس نخوانده، رسولی را فرستاد تا آیاتش را بر آنان بخواند و آنان را تزکیه کند و کتاب حکمت را به آنان بیاموزد.»
وی افزود: «این هدف، در قرآن کریم، چهار بار تکرار شده است، تا پیروان قرآن به این باور دست یابند که خلقت و آفرینش آنان برای آراسته شدن به صفات زیبا و دوری از ویژگی‌های زشت و ناپسند صورت گرفته است.»
این کارشناس تربیتی با اشاره به این که واژه «تزکیه» از ریشه «زکی» به معنای رشد، افزایش و پاکیزگی از آلودگی‌ها و زشتی‌ها است و این همان معنای تربیت است گفت: شیخ طوسی، یکی از عالمان برجسته عالم تشیع، درباره «تزکیه نفس» می‌فرماید: «تزکیه مؤمنان به این است که آن‌ها را به آنچه در بُعد روحی و اخلاقی، پاکیزه می‌گرداند و به راه خیر و سعادت هدایت می‌گرداند، دعوت می‌کند.»
وی همچنین گفت: «در بیانی دیگر قرآن کریم، با تأکید فراوان راه رستگاری را تزکیه و پالایش نفس و راه ناامیدی را آلوده شدن به زشتی‌ها برشمرده است. قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا، همانا کسی که نفس خویش را تزکیه کرد، رستگار شد و آن که خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخت، ناامید و محروم شد.»
نوری افزود: برای پی بردن به اهمیت تربیت و تزکیه، همین بس که خداوند متعال این مطلب را پس از سوگند بیان می‌کند و آن را بالاتر و با ارزش‌تر از عظمت آسمان‌ها، زمین، خورشید و ماه معرفی می‌کند و سرانجام نیک و بد انسان را وابسته به آن می‌داند.
وی گفت: «با توجه به آیات و روایات، اخلاق نیک و پیراسته شدن از زشتی‌ها، آراسته شدن به زیبایی و دور شدن از پلیدی‌ها، مهم‌ترین عامل سعادت در دنیا و آخرت است که هر انسان عاقلی با اندک تفکری، به اهمیت آن پی می‌برد و تلاش می‌کند، خود و فرزندانش را در این مسیر قرار دهد.»
اهمیت تربیت در کودکی
این کارشناس امور تربیتی گفت: «امروزه دانشمندان به خوبی دریافته‌اند که دوران کودکی زیربنای زندگی انسان به شمار می‌آید و بخش مهم سعادت و یا شقاوتِ دوران نوجوانی، جوانی و بزرگسالی در گروی شیوه تربیت کودکی است.»
وی با بیان این که اگرچه عوامل گوناگونی در سرنوشت و رشد شخصیت انسان اثر دارند، می‌توان دوران کودکی را سنگ بنای اصلی شخصیت انسان به شمار آورد، گفت: «قلب و روان کودک، همانند صفحه‌ای سفید و پاکیزه است که اگر در دست نقّاش چیره دست قرار گیرد، نقشی زیبا بر آن ترسیم می‌کند که هر بیننده‌ای را به تحسین و ستایش وادار می‌کند و ارزش آن را تا بی‌نهایت بالا می‌برد.»
نوری افزود: «روح و روان حساس کودک در آغاز زندگی، از جهت‌های بسیاری همانند ماده خامی است که آمادگی هر گونه پرورش و تربیتی را دارد، اگر پدر و مادر و دیگر بخش‌های مسؤول تربیت دقت کنند و بر اساس آموزه‌های هدایت بهترین مربیان عالم وجود یعنی اهل بیت، فطرت پاک و احساسات ارزنده کودک را با شیوه‌های پسندیده رهنمون شوند، سرنوشت و آینده‌ای بس زیبا برای او فراهم می‌کنند؛ اما، چنانچه در این مسیر سهل انگاری کنند و با روش‌های غلط و پرورش‌های نادرست و شیوه‌های ناپسند، فطرت پاک کودک را آلوده سازند، مقدمات بدبختی و نگون بختی او را فراهم آورده اند؛ به گونه‌ای که گاه، به هیچ صورتی نمی‌توان آن را تغییر داد.»
وی با اشاره به سخنی گهربار از امیرمؤمنان علی (علیه السلام)که می‌فرماید: «وَ إِنَّمَا قَلبُ الحَدَثِ کالارضِ الخَالِیَة مَا ألقِیَ فِیهَا مِن شَیءٍ قَبِلَتهُ»؛ همانا دل و قلب نورس، همانند زمین کشت نشده و خالی است؛ هر بذر و دانه‌ای که در آن افکنده شود، می‌پذیرد. گفت:کودک همان نهال تازه‌ای است که می‌توان آن را به هر سو هدایت کرد؛ اما، پس از استحکام و محکم شدن ریشه‌ها، امکان هدایت او به هر سو از دست رفته است.»
نوری افزود: «مغز کودک همانند یک فیلم دوربین است؛ آنچه را می‌بیند و مشاهده می‌کند، ضبط می‌کند و در آینده هر آنچه را در خویش نهان کرده، آشکار می‌سازد؛ از این رو، درباره علم آموزی در سنین پایین گفته‌اند: «العِلمُ فِی الصِّغرِ کَالنَّفسِ عَلَی الحَجَرِ»؛ علم آموزی در دوره‌ی خردسالی همانند حکاکی بر روی سنگ است.»
وی افزود: اگر دانشمندان امروز به اهمیت تربیت در دوران کودکی پی برده‌اند، پیشوایان عصمت و پاکی، قرن‌ها پیش از این، با دستورات و راهنمایی‌های زیبا، بهترین راه و روش تربیت کودک را نشان داده‌اند.
مسؤلیت پدر و مادر در تربیت کودکان
این کارشناس امور تربیتی گفت: برخی پدران و مادران تصوّر می‌کنند، مسؤولیت آنان نسبت به فرزندان، منحصر در تأمین نیازهای جسمی و مادی آنان است و هیچ وظیفه دیگری ندارند؛ آنان فکر می‌کنند، رفاه زندگی فرزندان یعنی: آماده بودن غذاهای متنوع، پوشاک، مسکن مناسب و آینده مالی کافی؛ اما چنین نیست؛ بلکه پرورش و تربیت دینی و اخلاقی فرزندان، بزرگ‌ترین مسؤولیتی است که بر دوش پدران و مادران نهاده شده است. این مسؤولیت تا آن جا اهمیت دارد که انجام صحیح آن می‌تواند باعث سعادت فرزندان در دنیا و آخرت شود و بی‌اعتنایی و بی‌توجهی به آن سبب شقاوت آنان و بازخواست از پدران و مادرانشان می‌شود.
نوری افزود: «امیرمؤمنان (علیه السلام) می‌فرماید: «ما نَحلَ والدٌ وَلَداً نُحلاً أفضَل مِن أدَبٍ حَسَنٍ»؛ بهترین هدیه‌ای که پدر می‌تواند به فرزند خود هدیه کند، همان تربیت نیکو و پسندیده است.»
وی تأکید کرد: «این وظیفه و مسؤولیت تا آن جا مهم و سنگین است که امام سجاد (علیه السلام) برای توانایی و موفقیت در آن از خداوند متعال تقاضای کمک می‌کند و در ضمن راز و نیاز چنین عرضه می‌دارد: "وأعِنِّ عَلی تَربِیَتِهِم و تَأدیبِهِم و بِرِّهم» پروردگارا! مرا در تربیت، ادب کردن و نیکی کردن به فرزندانم یاری کن.»
نوری افزود: «کودکان، ارزشمندترین و ظریف‌ترین هدیه‌ای هستند که خداوند به امانت به پدران و مادران سپرده است و تربیت آنان، سرنوشت فرزندان را می‌سازد؛ آنان که به تربیت فرزندانشان اهمیت نمی‌دهند، امانت داران خوبی نیستند؛ بلکه در امانت‌های الهی خیانت می‌کنند؛ از این رو، در مقابل وظایف خویش بازخواست می‌شوند.»
مراحل تربیت از نظر اهل بیت
وی در ادامه با اشاره به مراحل تربیت گفت: «در سخنان پیشوایان دین که بهترین برنامه تربیتی را برای بشر به ارمغان آورده‌اند و زیباترین زندگی را برای آنان ترسیم کرده‌اند، مراحل تربیت به سه دوره مهم تقسیم می‌شوند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) این مراحل را به سه دوره هفت ساله تقسیم می‌کند و می‌فرماید: «الوَلَدُ سیّدٌ سَبعَ سَنینَ و عبدٌ سَبعَ سنینَ و وزیرٌ سَبعَ سَنینَ»؛ فرزند تا هفت سال سید و آقا است و هفت سال دوم دوران فرمانبرداری و هفت سال سوم دوره‌ی وزیری و کمک فرزند است.»
نوری گفت: «هیچ کس نمی‌پذیرد که معنای احادیث این باشد که باید کودک را رها کرد تا هر کاری می‌خواهد بکند و هر عادت زشت و ناپسندی را فرا گیرد؛ زیرا، این برداشت، منطقی نیست. اهل بیت می‌فرمایند: سرشت و خوی کودکان، در این دوره، با آزادی و بازی و تنوع طلبی آمیخته شده است؛ بنابراین، نباید هیچ گونه تحمیل، انقیادسازی و فشاری نسبت به آنان صورت گیرد؛ بلکه، آموزش‌ها و تربیت‌ها باید به روش بازی به آنان منتقل شود.»
دانش آموز خبرنگار: حسین زرنقاب
ارسال دیدگاه