یک خواننده و مدرس آواز ایرانی در گفت‌وگو با پانا:
علیرضا گلبانگ:آموزش هنر در بحران‌های مالی خانواده‌ها به چالش کشیده می‌شود
آموزش‌وپرورش در کتب درسی به موسیقی بپردازد/ بخشی از وضعیت کنونی، به دلیل محدود شدن برنامه‌های تلویزیونی و نپرداختن به آثار موسیقایی گذشته است/ پرداختن به گرایش مردم به هنر، از اولویت‌های دولت نیست /بسیاری از کسانی که در حوزۀ آواز سنتی تدریس می‌کنند، صلاحیت تدریس ندارند/ این ملت شایستگی‌های بسیاری دارند
تهران (پانا) - یک مدرس آواز سنتی ایرانی، با بیان این نکته که امروز، آموزش‌وپرورش وظیفه داردمعتقد است آموزش‌وپرورش باید قسمتی از کتب درسی خویش را به موسیقی اختصاص دهد.
علیرضا گلبانگ، خواننده و مدرس آواز سنتی ایرانی، که چهارم مرداد ماه سال جاری، در کنار گروه موسیقی «هوران» در تالار وحدت تهران به روی صحنه خواهد رفت، در گفت‌وگو با پانا، با اشاره به این امر که آموزش‌وپرورش در همه جای دنیا نقش اساسی در گوش و پرورش سلیقۀ شنیداری مردم دارند، گفت: «اگر اندکی توجه کنیم، می‌بینیم که فرزندان ما، امروز اصلاً آن‌گونه که باید ساز و موسیقی را نمی‌شناسند، مگر خارج از بستر آموزش‌وپرورش و پدر و مادرانی که دغدغه دارند که فرزندان آن‌ها موسیقی را یاد بگیرند و از نظر من، این وظیفۀ آموزش‌وپرورش است که قسمتی از کتب درسی خویش را به موسیقی اختصاص دهد.»
آموزش‌وپرورش می‌تواند سلیقۀ شنیداری نسل آینده را تربیت کند
وی در ادامه، با اشاره به این که امروز، چه بخواهیم و چه نخواهیم باید این مهر تحریم را از موسیقی برداریم، چرا که همه چیز ما از موسیقی است، افزود: «از مداحی گرفته تا قرائت قرآن با موسیقی آمیخته هستند و از سوی دیگر، مگر می‌توان برنامهای را در تلویزیون و رادیو تصور کرد که بتوان آن را بدون موسیقی تداوم بخشید و باید بدانیم که هیچ برنامهای در تلویزیون بدون موسیقی امکان تولید ندارد.»
این مدرس آواز سنتی، موسیقی و رسانه را لازم و ملزوم یکدیگر دانسته و با بیان این که هر آنچه امروز در حوزه‌های موسیقی مداحی داریم، برگرفته از همان الحان و نُت‌هایی است که به صورت قرائت قرآن و یا مدیحه‌سُرایی درآمده است، ادامه داد: « آموزش‌وپرورش می‌تواند در کتب درسی به موسیقی بپردازد و در کتب درسی، بخش قابل توجهی را به موسیقی اختصاص دهد که فرزندان ما از همان کودکی، خوب و درست با موسیقی آشنا شوند تا زمانی که بزرگ‌تر شدند، گوشی موسیقی سلیقۀ شنیداری آنان را تربیت کرده و به سمت شنیدن موسیقی خوب، که همین سلیقۀ شنیداری برای آنان رقم می‌زند، حرکت کنند.»
وی در ادامه، با اشاره به این نکته که اگر امروز در آموزش موسیقی، به سمت تصنیف‌خوانی گرایش پیدا می‌شود، به این دلیل است که این امر برای فرد سهل‌وممتنع است و آواز سنتی، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، اضافه کرد: «آواز سنتی ایرانی، سختی‌ها و مرارت‌های خاص خود را دارد که سال‌ها تمرین، عشق و پشتکار فرد را می‌طلبد و استعدادهایی بسیار خاص می‌خواهد که ممکن است در هر کسی این ظرفیت وجود نداشته باشد، اما تمرین و تلاش، کمک می‌کند که این استعدادها شکوفا شوند.»
بخشی از وضعیت کنونی، به دلیل محدود شدن برنامه‌های تلویزیونی و نپرداختن به آثار موسیقایی گذشته است
گلبانگ، سهل‌وممتنع بودن تصنیف‌خوانی را از عوامل اصلی گرایش خوانندگان به این تکنیک از موسیقی نسبت به آواز دانسته و با بیان این که خواندن آواز ایرانی، نیازمند آموختن پیچیدگی‌هایی است که موجب می‌شود تا علاقه‌مندان به موسیقی، به سمت و سوی گرایش به تصنیف هدایت کند، اظهار داشت: «بخشی از وضعیت کنونی، به دلیل محدود شدن برنامه‌های تلویزیونی و نپرداختن به آثار موسیقایی گذشته است که مردم کمتر به این آثار دسترسی دارند و نمی‌شوند و این، وظیفۀ رسانه‌ها و تلویزیون و رادیو است که بیشتر به این آثار بپردازد و این آثار را بیشتر به گوش مردم برساند، تا مردم بتوانند آثار شاخص و فاخری را که در حوزۀ موسیقی ایرانی تولید شده است، بشنوند.»
این خوانندۀ موسیقی سنتی ایرانی، با اشاره به این که چون تا کنون به این موضوع پرداخته نشده است، آثار ایرانی نیز تا به امروز آن‌چنان گیرا و گرم نبوده است که به گوش مردم و مخاطب سخت‌پسند ما بنشیند که بتوانند با آن ارتباط بگیرند، تصریح کرد: «ما امروز، آثار بسیار کمی دیده‌ایم که ملی و میهنی بوده است و حال مردم آن را در ژانر موسیقی آئینی زمزمه کرده‌اند، اما به نظر من در این امر، بسیار کوتاهی شده است و آثار درجه یک و شاخصی در حوزۀ موسیقی ایرانی در فرم تصنیف و آواز به مردم ارائه نشده است و باید به این نکته نیز توجه داشت که در سال‌های گذشته، آوازهای خوبی ارائه نشده است.»
گلبانگ با بیان این که امروز، اگر اندکی دقیق‌تر نگاه کنیم، می‌بینیم که مردم آواز ایرانی را بسیار دوست دارند، اما متأسفانه کمتر به آن پرداخته شده است، خاطر نشان کرد: «در تصنیف نیز اوضاع به همین منوال بوده است و کمتر آثار تولید شده است که دارای ارزش شنیداری باشد و این‌قدر گرم و گیرا باشد که مردم آن را بپذیرند و بنابراین، همین موضوع نیز به سلیقۀ شنیداری مردم لطمه زده است و اگر به جوانان خلاق و خوش ذوق پرداخته شود، جای اطمینان است که می‌توانند دست به تولید آثاری گرم و گیرا بزنند که مردم، می‌توانند با آن ارتباط بگیرند و می‌تواند به ارتقای موسیقی ایرانی کمک کند.»
آموزش هنر در بحران‌های مالی خانواده‌ها به چالش کشیده می‌شود
وی، در بخشی دیگر از این گفت‌وگو، با اشاره به این نکته که زمانی که آدمی، دچار غم نان باشد و سیر کردن شکم، بر هر موضوعی ارجح باشد، طبیعتاً بسیاری از موارد از دسترس او خارج خواهند شد و از اولویت کنار می‌روند، یادآور شد: «متأسفانه زمانی که مردم از لحاظ معیشت، درآمد و مالی دچار تنگنا می‌شوند، اولین چیزی که از سبد کالای مردم حذف می‌شود، هنر است و مثلاً خانواده‌ای فرزند خویش را به کلاس‌های نقاشی، موسیقی، خط و دیگر کلاس‌های هنری می‌فرستد و زمانی که دچار تنگنا می‌شود، متأسفانه نخستین چیزی که حذف می‌شود، این کلاس‌ها و پرداختن به هنر است.»
این مدرس ساز سه‌تار، در همین راستا، با اذعان به این امر که در همین شرایط، خانواده‌ها دیگر کلاس‌های فرزندان خویش را با چنگ و دندان نگاه می‌دارند و آموزش‌ها و رشته‌های فرهنگی و هنری، از دستۀ نخستین حذفیات زندگی به دلیل شرایط سخت اقتصادی هستند، تأکید کرد: «این امر، هم به فرهنگ هنری مردم لطمه می‌زند و هم به هنرمندان لطمه می‌زند، چرا که به هر حال، بیشتر دوستان موزیسین و هنرمندان در ایران، به جز عدۀ معدودی از دوستانی که در رشته‌های مختلف هنری کار می‌کنند، بالای 90 درصد از هنرمندان این سرزمین، اوضاع معیشتی خوبی ندارند.»
گلبانگ با بیان این که امروز،بیشتر این عزیزان، از طریق تدریس در کلاس‌های هنری امرار معاش می‌کنند و متأسفانه هیچ ارگانی وجود ندارد که از آنان حمایت کند، گفت: «امروز هیچ حمایتی از اقشار هنری وجود ندارد و این افراد، در بیمه مشکل دارند، برای خانه‌دار شدن مشکل دارند و مشکلات عدیده‌ای دارند که بسیاری از آن‌ها قابل حل نیستند و درست نمی‌شوند.»
این خوانندۀ موسیقی سنتی، با تأکید بر این مفهوم که زمانی که معیشت دچار بحران می‌شود، متأسفانه این موضوعات و این مسائل و از همه مهم‌تر، آموزش در هنر ایرانی به چالش کشیده می‌شود، افزود: «امروز بسیاری از دوستان هنرمند، به سختی زندگی می‌کنند و این موضوع، برای جامعه‌ای که پایه‌ها و بنیان آن، فرهنگ و آداب و رسوم اصیل است، اصلاً خوب نیست و فکر می‌کنم که شرایط، اصلاً شرایط خوبی نیست و امروز، مسئلۀ معیشت، در کنار بسیاری دیگر از مسائل، مردم را آزار می‌دهد و این هنرمندان هستند که بیشتر از دیگران آزار می‌بینند.»
متأسفانه امروز پرداختن به گرایش مردم به هنر، از اولویت‌های دولت نیست
وی با ابراز امیدواری در این زمینه که مسائل موجود در حوزۀ معیشت مردم در کمترین و کوتاه‌ترین زمان ممکن حل شود و اتفاقات خوبی در موضوعات اجتماعی بیفتد که مردم به هنر گرایش پیدا کنند و برای آن دغدغه داشته باشند، ادامه داد: «متأسفانه امروز پرداختن به گرایش مردم به هنر، از اولویت‌های دولت نیست و به آن نمی‌پردازد و این در حالی است که باید بدانیم که بنیان‌های فکری، اخلاقی و خلاقیت‌های اجتماعی در یک ملت و یک فرهنگ، پرداختن و ارتقای فرهنگ و هنر یک ملت است و امروز باید ببینیم که به این موضوع پرداخته شده است یا نه.»
گلبانگ، با هشدار در این زمینه که در دراز مدت شاهد لطمه‌های نپرداختن به فرهنگ و هنر خواهیم بود و امروز بیش از هر زمان دیگری، مردم کشورمان از نظر روانی و اخلاقی دچار مشکلات بسیار زیادی شده‌اند، اضافه کرد: «امروز علاوه بر موضوعات مادی، کرونا نیز تأثیرات روانی بسیاری بر روی مردم گذاشت و ما به چشم، همۀ این مشکلات را دیدیم و همۀ این مسائل دست به دست هم داده است و بسیاری از موضوعات را در کشور ما به چالش کشیده است و امید آن داریم که هر چه زودتر، این موضوعات در کشور ما برطرف شود.»
وی در بخشی دیگر از این گفت‌وگو، آموزش در زمینۀ نوازندگی را در وضعیتی مطلوب دانسته و ضمن ابراز خرسندی از این امر که امروز، در حوزۀ نوازندگی، افراد بسیار مستعدی مشغول به کار هستند، آموزش می‌دهند و خروجی‌های خوبی دارند و این خروجی‌های خوب، در آینده نیز ادامه پیدا خواهد کرد، اظهار داشت: «متأسفانه موضوع آموزش آواز ایرانی دچار نقص‌ها و کاستی‌های بسیاری است که امیدواریم متولیان این امر، در جاهایی که فکر می‌کنند، این اوضاع را ساماندهی کنند و با حرکت در این مسیر، دست به اصلاح بزنند، چرا که مثلاً اگر یک شخصی برای یادگیری خوشنویسی مراجعه به استادی کند که بلد نباشد کشیدۀ خوبی بنویسد، کتیبه بنویسد و یا دیگر تکنیک‌های خوشنویسی را بلد نباشد، اگر این فرد در نهایت در مسیر آموزش پا بگذارد، نمی‌تواند به درستی آموزش بدهد و قطعاً هر آنچه را که آموزش بدهد، هنرجو و هنرآموز او نیز، اشتباه و غلط یاد می‌گیرد.»
بسیاری از کسانی که در حوزۀ آواز سنتی تدریس می‌کنند، صلاحیت تدریس ندارند
گلبانگ، ضمن ابراز تأسف از این امر که امروز، بسیاری از کسانی که در حوزۀ آواز سنتی تدریس می‌کنند، صلاحیت تدریس ندارند، تصریح کرد: «امروز بسیاری از کسانی که به تدریس آواز سنتی می‌پردازند، تحریرهای نادرستی می‌زنند و بیان ضعیفی دارند و صرفاً فقط گوشه‌ها را یاد گرفته‌اند که این آموزش‌ها، آموز‌ش‌های آسانی است که هر فرد معمولی می‌تواند آن‌ها را بیاموزد، اما اجرای دقیق، درست و تکنیکال این گوشه‌ها، ردیف‌ها و آوازها، کاری بسیار مشکل است.»
وی ضمن ابراز تأسف از این امر که امروز، برخی از افراد تصور می‌کنند که به صرف بلد بودن گوشه‌ها می‌توانند آواز ایرانی تدریس کنند، خاطر نشان کرد: «این در حالی است که یک مدرس موسیقی، باید بتواند تمامی تکنیک‌ها را در حوزه‌های مختلف صدا، به درستی انجام بدهد، تحریرهای درستی بزند، از بیان درستی برخوردار باشد، نغمات را به درستی اجرا کند و مسائل پیچیدۀ بسیار زیاد دیگری وجود دارد که متأسفانه، امروز همۀ این موضوعات را رصد می‌کنم و می‌بینم که چقدر در این مسائل ضعف داریم و چقدر افسوس می‌خورم که امروز، افرادی در حال تدریس آواز ایرانی هستند که به نظر من، حتی فاقد صلاحیت آواز خواندن هستند، چه برسد به تدریس.»
این ملت شایستگی‌های بسیاری دارند
این مدرس آواز سنتی ایرانی، ضمن ابراز تأسف از این امر که امروز این ناهنجاری و بی‌بندوباری در جامعۀ موسیقی وجود دارد که هر کسی که حس می‌کند یک ته‌صدایی دارد، به تدریس آواز ایرانی می‌پردازد، تأکید کرد: «امروز بسیاری از افراد، به تدریس مقوله‌هایی مانند صداسازی می‌پردازند که حتی دانش ابتدایی را در این زمینه ندارند و این موضوع، اصلاً خوب نیست و امیدوارم به آن بیشتر پرداخته شود.»
وی در پایان این گفت‌وگو، با اظهار امیدواری در این زمینه که کشور، هر چه زودتر از این شرایط بحرانی عبور کند، گفت: «سرافرازی، سربلندی و پیشرفت ایران عزیز، آرزوی همۀ ماست و باید بدانیم که این ملت شایستگی‌های بسیاری دارند و امیدوارم که خداوند، در حد شایستگی‌های این ملت به آنان ببخشد و روزی را ببینیم که همۀ ما مردم ایران، خوشحال، شاد و پیروز در کنار هم، با آرامش و پیروز زندگی کنیم.»
ارسال دیدگاه