سیامک محبوب، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور:
برنامه‌ریزی برای مخاطبان سالمند را جدی دنبال خواهیم کرد
تهران (پانا) - عملکرد و نحوه ارائه خدمات کتابخانه‌های عمومی کشور هم نظیر دیگر اماکن فرهنگی‌مان ماه‌هاست که تحت تأثیر ابلاغیه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا قرارگرفته است.
به‌گزارش ایران، سیامک محبوب، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در کنار آنکه برخی آسیب‌ها را غیرقابل‌انکار می‌داند اما تأکید دارد که ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی، برنامه‌ریزان این اماکن فرهنگی را هم متوجه ضرورت بهره‌مندی از رهاوردهای دنیای تکنولوژی کرده است.
کرونا مراکز فرهنگی را متوجه استفاده از ظرفیت‌های مغفول کرد
از تازه‌ترین محدودیت‌های برآمده برای کنترل این پاندمی در حوزه کتاب می‌توان به تعطیلی کتاب‌فروشی‌ها در شهرهایی با وضعیت قرمز و از سویی اعلام شرایط ارائه خدمات کتابخانه‌های عمومی در شهرهای مختلف با توجه به وضعیت آنها از نظر شیوع این بیماری اشاره کرد. سیامک محبوب با اشاره به تلنگرهایی که شیوع کرونا به همه بخش‌ها از جمله فرهنگ داشته به «ایران» می‌گوید: «در ارتباط با کتابخانه‌های عمومی شاهد تلاش برای همگام‌سازی فعالیت‌هایی متناسب با شرایط تکنولوژی‌های نوین ارتباطی بودیم. این شرایط بویژه در شهرهایی که به وضعیت قرمز و نارنجی دچار شدند بیش از سایر نقاط مسئولان را بر آن داشته که از امکانات فضای مجازی بهره بگیرند.» به‌گفته محبوب این اتفاق در بدو امر منجر به کسب تجربه‌هایی تازه شد، اقداماتی که با‌وجود برخی نقص‌ها اما گویای تلاش برای همگام‌سازی برنامه‌های فرهنگی متناسب با نیاز مخاطبان امروز هستند. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی ادامه می‌دهد: «با آنکه در شهرهایی با وضعیت قرمز امکان ارائه خدمات به علاقه‌مندان نبود اما به‌هرحال کتابداران ما کار را تعطیل نکردند؛ چه از بابت ارائه آموزش در فضای دیجیتالی و
چه در قالب حتی رساندن کتاب‌ها و منابع مطالعاتی مورد درخواست اعضا به در خانه‌های آنان. اینها اتفاقات مهمی هستند که اگر اجبارهای برخاسته از کرونا نبود خیلی دیرتر به سیاستگذاری‌های مدیریتی راه یافتند.» او ادامه می‌دهد: «اگر آن‌هایی که به‌قصد استفاده از سالن مطالعه به کتابخانه قدم می‌گذارند را کنار بگذاریم؛ بخش عمده‌ای از مراجعه‌کنندگان ما مخاطبان کودک و نوجوان هستند. این مسأله بویژه در پنج-شش سال اخیر خودنمایی می‌کند و از سویی کتابخانه‌های عمومی هم پی به این بردند که نیاز به تجهیز بخش‌های ویژه این مخاطبان کم سن و سال دارند.» محبوب می‌افزاید: «همین مسأله منجر به تمرکزمان بر خدمات مرتبط با این مخاطبان شده است و از سویی تجهیز اغلب کتابخانه‌ها به بخش خاص کودکان و نوجوانان گذاشتیم. این برنامه‌ریزی درنهایت استقبال دوبرابری کودکان و نوجوانان را به‌دنبال داشت. این مسأله بیش از همه در کتابخانه‌های تازه تأسیس مشهود است که قدرت مانور بیشتری در طراحی فضا به ما می‌دادند.» او یکی از مصداق‌های خوب در میان کتابخانه‌هایی که از مخاطبان کودک و نوجوان غافل نشده‌اند را کتابخانه پارک شهر می‌داند و ادامه می‌دهد:«البته کتابخانه
پارک شهر تازه تأسیس نیست اما بازسازی‌اش کردیم و همین مسأله کمک کرد برنامه‌ریزی بهتری در این زمینه انجام بدهیم. اما طیف دیگری که درباره آنها برنامه‌ریزی کرده‌ایم و به‌زودی دست‌به‌کار استانداردسازی و انجام فعالیت‌های مناسب با آنها خواهیم زد گروه سنی سالمندان هستند.» وی در پاسخ به چرایی علاقه‌مندی کودکان و نوجوان در سال‌های اخیر برای استفاده از خدمات کتابخانه‌های عمومی، آن‌هم در شرایطی که اغلب کارشناسان از اختصاص بخش اعظمی از زندگی نسل جدید به فضای مجازی و تکنولوژی‌های ارتباطی می‌گویند، تصریح می‌کند:«بخشی از این مسأله به سطح قابل‌قبول تحصیلات دانشگاهی مادران و پدران امروزی بازمی‌گردد. بااینکه منکر جایگاه جدی تکنولوژی‌های ارتباطی و فضای مجازی در زندگی کودکان و نوجوانان نیستم اما بخشی از اینها، برخوردار از والدینی هستند که حتی اگر خودشان هم فرصت مطالعه پیدا نکنند به این مسأله درباره فرزندان خود توجه می‌کنند.»
ضرورت برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای افزایش جامعه کتابخوان
به‌گفته این مسئول فرهنگی درصورتی‌که به ارائه خدمات جذاب و متناسب با سلیقه کودکان و نوجوانان توجه کنیم حتی همین طیف از مخاطبان را هم می‌توان به میل خودشان به‌سوی مراکز فرهنگی کشاند. او ادامه می‌دهد: «در صورت گسترش و تداوم این نگاه میان همه مدیران فرهنگی، طی سال‌های آینده می‌توان به افزایش قابل‌توجه جامعه کتابخوان و از سویی بالا رفتن سرانه مطالعه امیدوار شد. چنین نگاه‌هایی در حکم سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت فرهنگی است.» محبوب سالمندان را طیفی می‌داند که در صورت برنامه‌ریزی صحیح مسئولان فرهنگی می‌توانند به جمع اعضای کتابخانه‌های عمومی کشور بپیوندند. شاید این سؤال مطرح شود که ارائه خدمات به مخاطبان کودک و نوجوان نیازمند کتاب‌های خاص گروه سنی آنهاست و این در صورتی است که سالمندان در گروه سنی بزرگسال قرار می‌گیرند و همان کتاب‌ها را مطالعه خواهند کرد.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پاسخ به اینکه قرار است ارائه خدمات به سالمندان چه تفاوتی با برنامه‌ریزی‌های مرسوم کتابخانه‌ها داشته باشد، می‌گوید: «در ارتباط با سالمندان در تلاش هستیم که موضوعات موردعلاقه آنان در بحث مطالعه را در اختیارشان بگذاریم. از سوی دیگر تنها بحث موضوعات موردعلاقه آنها در میان نیست، تحلیل تدریجی توانایی بینایی طی افزایش سن سبب می‌شود که کتاب‌هایی با اندازه فونت ریز و سطرهای فشرده موجب خستگی و دل‌زدگی‌شان شود. بنابراین جهت تسهیل دسترسی آنان به کتاب‌هایی با شرایط چاپی متناسب هم تلاش خواهیم کرد.» او برنامه‌ریزی برای تجهیز کتابخانه‌های عمومی به کتاب‌های گویا را یکی دیگر از برنامه‌ریزی‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای مخاطبان سالمند عنوان می‌کند و می‌گوید: «درمیان این طیف از اعضا دسترسی به کتاب‌های گویا هم می‌تواند منجر به کسب رضایت بیشترشان شود. از سوی دیگر برنامه کتابخانه‌ها تنها به ارائه منابع کتابخانه‌ای محدود نمی‌شود و حتی برنامه‌های جانبی را هم شامل می‌شود از جمله جلسات فرهنگی و...» محبوب تأکید دارد در ارتباط با اینکه عمده تمرکز هر کتابخانه متناسب با چه گروه سنی است از طراحی فضای محیطی متناسب با آنان نباید غفلت کرد ادامه می‌دهد: «در همین شهر تهران، حرکت در چهارراه‌ها به‌گونه‌ای نیست که مناسب سالمندان باشد، آن‌هم در شرایطی که اغلب آنان زمان بیشتری برای طی مسیر نیاز دارند. اینها برای عبور از خیابان زمان بسیار کمی دارند که همین مسأله گویای بی‌توجهی به سالمندان است و این که ما هنوز شهر دوستدار سالمندان نداریم. اینها مسائلی است که حتی در نحوه ارائه خدمات مراکز فرهنگی ازجمله کتابخانه‌های عمومی هم باید رعایت شود.»
ارسال دیدگاه