حکیم عمر خیام نیشابوری را بیشتر بشناسیم

خیام نیشابوری بزرگترین ریاضیدان عصر خودش بوده، او روشی برای حل معادله درجه 3 ارائه داده که هنوز هم بهترین است اصل پنجم اقلیدس ( اصل خطوط موازی ) را اثبات کرده، قواعدی برای بسط 2 جمله ای ( a+b ) ارائه کرده ، مثلث جبریی ارائه داده که امروز به نام مثلث خیام پاسکال معروف است، دقیق ترین تقویم بشری را ( زیج جلالی ) همین تقویمی که ما از آن استفاده می کنیم قرارهایمان را با آن تنظیم می کنیم، تنظیم کرده، روش توزین اجسام در آب ارائه کرده و کلی کار علمی مهم دیگر، با این حال امروز ما همه او رادر درجه اول به نام شاعر می شناسیم.

حکیم عمر خیام نیشابوری معروف ترین چهره ایرانی در مغرب زمین است، ترجمه ای که فیتز جرالد در 1859 از اشعار خیام منتشر کرد او را به چنان شهرتی رساند که معمولا" خیام را در کنار هومر، شکسپیر، دانته و ویرژیل یکی از 5 شاعر بزرگ تاریخ می دانند.

ادوارد فیتز جرالد، شعر خیام را دقیقا" لفظ به لفظ به انگلیسی برنگردانده، از 89 رباعی فیتز جرالد، فقط 48 تایشان معادل دقیق توی شعرهای خیام دارند، بقیه شعرها حال و هوایی شبیه به آثار خیام دارند، فیتز جرالد شعرهایش را در قالب رباعی سروده اسم آنها را Rubai گذاشته و آنها را به ترتیب حال و هوای اشعار از رباعی هایی در وصف صبحگاهان و نغمه خوانی بلبل تا تصاویر شب و مرگ کنار هم چیده است.

ترجمه فیتز جرالد ( یا درست ترش اشعار خیام، فیتز جرالد ) حالا جزو متون کلاسیک ادبیات انگلیسی است و بسیاری از مصراع های آن تبدیل به امثال رایج شده، بعد از شکسپیر، دیکنزووالت ویتمن، خیام صاحب بیشترین تعداد ضرب المثل به زبان انگلیسی است.

در انگلیس، آمریکا، آلبانی و تونس هتل هایی به نام خیام هست، در بخارست پایتخت رومانی یک میدان به نام خیام هست.

ناسا یکی از آتشفشان های ماه ونیز یک سیارک را به یاد خیام اسم گذاشته سیارک omarkhayyam3095

مارک تواین همواره یکی از رباعی های خیام را همراه خود داشت ( رباعی ای که فارسی آن هست، من بنده عاصی ام ، رضای تو کجاست ؟ ) مارک تواین خودش هم یک دفتر رباعی به تقلید از خیام سروده است .

آبراهـام لینکلن، مارتیـن لوتر کینگ و ولادیمـیر پوتین یک وجه مشـترک دارند، هر سـه آنها قبل از خـواب رباعیات خیـام می خـواندند یا می خوانند ، خیام سوژه گفتگوی 2 نفر از کاراکترهای رمان ( گرگ دریا) جک لندن است.
پورخس داستانی درباره خیام نوشته و سوژه چند داستان دیگرش را هم از اشعار خیام گرفته او در خانه کوزه ای به یاد خیام داشت.

با موضوع حکیم عمر خیام نیشابوری تا به حال 4 بار توسط هالیوود فیلم ساخته شده است دو تایشان فیلم صامت بوده در (1922 و 1925 ) یکی شان خیلی تازه است نگهدارنده" افسانه عمر خیام "که سال 2005 به کارگردانی کیوان مشایخی ساخته شده و معروف ترین از همه، ماجراهای عمر خیام 1957 که در آن کورنل وایلد، ستاره فیلم های کلاسیک دهه 50 هالیوود نقش خیام را بازی کرد .

بیست وهشت اردیبهشت روز ملی بزرگداشت حکیم عمر خیام نیشابوری گرامی باد.