بحرانی‌ترین سنین خودکشی اعلام شد؛ عوامل خودکشی در ایران

تهران (پانا) - خودکشی به عنوان پدیده‌ای روانی - اجتماعی مقوله‌ای است که جامعه را با آسیب‌های جدی روبرو می‌کند و بنا به گفته حمیده موسوی‌زاده، جامعه‌شناس اجتماعی می‌توان با فرهنگسازی و آگاهی بخشی از وقوع چنین معضلی پیشگیری کرد.

حمیده موسوی‌زاده، جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با پانا درباره افزایش خودکشی‌های خودخواسته در ایران اظهار کرد: «خودکشی پدیده‌ای است که به دنبال سرخوردگی فرد به دلایل مختلف اجتماعی، فرهنگی و ... شکل می‌گیرد و تصمیم می‌گیرد دست به خودکشی بزند اما از آنجا که یک مساله چند بُعدی است و در اجتماع تاثیرگذار است، افزایش این پدیده در جامعه تاثیرگذار خواهد بود.»

این جامعه شناس با بیان اینکه خودکشی خودخواسته یک معضل اجتماعی با ابعاد مختلف و پیچیده‌ است، گفت: «این معضل اجتماعی در نتیجه تعامل عوامل متعدد روانشناختی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی شکل می‌گیرد. در واقع می‌توان فقر و بیکاری، بحث و نزاع با خانواده و دوستان، شکست در روابط احساسی، مشکل در محیط کار، سوء مصرف الکل و مواد مخدر، مشکلات دوران کودکی، طرد اجتماعی در کودکی و نوجوانی و اختلالات روانی همچون افسردگی از عوامل تشدید کننده میل به خودکشی است.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا خودکشی‌های خودخواسته مختص جوانان و نوجوانان است، گفت: «نه اینگونه نیست. افکار خودکشی‌ خودخواسته ممکن است در بسیاری از اقشار مردم از جمله جوانان، مردان، زنان و افراد سالمند و نوجوان دیده شود اما وقتی رفتارهای فردی مدیریت نشود در برخی منجر به اقدام خودکشی می‌شود. بنابراین خودکشی خودخواسته ممکن است در هر قشری از جامعه اتفاق بیفتد اما تلاش برای کاهش عوامل تنش‌زای محیطی و خانوادگی از طریق سازمان‌های حمایتی، آموزش بهداشت روانی یا فرهنگ‌سازی می‌تواند از راهکارهایی برای کاهش روند رو به رشد آن باشد.»

موسوی‌زاده با تاکید بر اینکه سن خودکشی در افراد را متغیر است، گفت: «آمار ثابتی درباره سن افرادی که خودکشی می‌کنند ارائه نشده است اما بنا به آماری که از مرجع قانونی منتشر می‌شود عمده سن افرادی که دست به خودکشی می‌زنند از 15 سال تا 50 سال است یعنی سنینی که بحران زندگی در آن شکل‌ می‌گیرد.»

خودکشی‌های خودخواسته برای سلامت جامعه خطرناک است

این جامعه‌شناس، بروز خودکشی‌های خودخواسته را برای سلامت جامعه خطرناک عنوان کرد و گفت: «هرچند این مساله برای سلامت جامعه خطرناک محسوب می‌شود اما قابل پیشگیری است یعنی توجه به عواملی همچون عزت نفس بالا، تقویت ارتباطات اجتماعی در خانواده و دوستان، حمایت اجتماعی، ازدواج رضایت بخش و حل مشکلات مربوط به اقتصاد می‌تواند در پیشگیری از وقوع آن موثر باشد.»

موسوی‌زاده ادامه داد: «همچنین رفاه اجتماعی و اقتصادی یکی از مولفه‌هایی است که وظیفه دولت و نهادهای مسئول است و هر چه این مساله در یک جامعه قوی‌تر باشد، آسیب‌های اجتماعی همچون خودکشی‌های خودخواسته به مراتب ضعیف‌تر خواهد بود.»

وی با بیان اینکه خروج از معضلات اجتماعی و اقتصادی قطعا امکانپذیر است، گفت: «باید با تدبیر و اندیشه و استفاده از نظرات کارشناسی از مسیر مشکلات گذشت و با اقدامات زیرساختی باعث شد تا سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تأمین شود چون این عوامل می‌‌تواند موجب پیشگیری از بروز اختلال‌‌های روانی شود.

این جامعه‌شناس فرهنگ‌سازی را مهمترین مقوله برای کاهش خودکشی در جامعه عنوان کرد و گفت: «اکنون بسیاری از خانواده‌ها در فشار اقتصادی هستند اما این مساله دلیلی برای خودکشی همه افراد نیست و افرادی که از لحاظ روحی توان ضعیف‌تری دارند، ممکن است اقدام به خودکشی کنند. در این زمینه رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی وظیفه فرهنگسازی دارند و واقعیت خودکشی و ضررهای آن را برای جامعه بازگو کنند. همچنین باید راه‌های مبارزه و نجات از تنگناها از سوی کارشناسان به افراد جامعه آموزش داده شود.»

چرا نباید اخبار خودکشی را منعکس کرد

موسوی‌زاده در پایان در پاسخ به این سوال که چرا نباید اخبار مربوط به خودکشی را منعکس کرد، گفت: «انتشار اخبار خودکشی در رسانه‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که پیامدهای ناگوار آن به خوبی منعکس شده و در عین حال بازدارنده باشد. به این معنی که رسانه‌ها باید در انعکاس خبرهای مربوط به خودکشی به عنوان یکی از مشکلات جامعه دقت کنند تا بازتاب تبلیغی نداشته باشد و منجر به بروز خودکشی نشود.»