کرونا؛ اهرمی برای ارتقاء سطح سواد سلامت جامعه

به گزارش ایرنا؛ محافظت از سلامتی افراد در برابر بیماری‌ها و بحران‎ها، بیش از هر چیز نیازمند ارتقای سطح سواد سلامت جامعه است، این مهم در فضای حاکی از شیوع ویروس کرونا نه تنها به یک ضرورت تبدیل شده است، بلکه محکی برای سنجش آن به شمار می‌رود.

شیوع ویروس کرونا، با وجود تمامی پیامدهای ناگواری که به دنبال دارد می‌تواند تلنگری باشد تا سواد سلامت جامعه را سنجید.

با گذشت بیش از ۲۰ روز از شیوع ویروس کرونا در کشور، عده‌ای از مردم نسبت به رعایت مسائل بهداشتی و پیروی از توصیه‌های پزشکی رفتار مناسبی از خود نشان دادند و به روش‌های غیرمعمول و بی‌نتیجه روی نیاوردند، اما عده‌ای دیگر با مصرف الکل، بی‌توجهی به بهداشت فردی، رهاسازی ماسک و دستکش‌های آلوده در محیط اطراف و روی آوردن به مصرف محصولات تقلبی در فضای مجازی ،زنگ خطر پایین بودن سطح سواد سلامت جامعه را به صدا درآوردند.

سواد سلامت مفهومی است که توجه و به کارگیری مولفه‌های آن در زندگی بشر امروزی، ضروری است و از اهمیت بالایی برخوردار است.

سواد سلامت، توانایی درک و سپس عمل به توصیه‌های متخصصان حوزه سلامت در جهت حفظ و تامین سلامت است.

سواد سلامت طیف گسترده‌ای از مهارت‌ها و شایستگی‌هایی است که افراد برای جست‌ و جو، فهم و ارزیابی و استفاده از اطلاعات و مفاهیم سلامت به منظور انتخاب آگاهانه، کاهش خطرات و ارتقای کیفیت زندگی به دست می‌آورند.

سواد سلامت سبب می شود افراد جامعه در زمینه موضوعات، بحران‌ها و چالش‌هایی که به خصوص با سلامت گره خورده است، بیشتر و بهتر بتوانند از خود و اطرافیان خود، در برابر عوامل بیماری‌زا مراقبت کنند.

سطح سواد سلامت قابل قبول افراد، سبب می‌شود که در زمینه موضوعات، بحران‌ها و چالش‌هایی که به خصوص با سلامت آنها گره خورده است، تفسیر و تحلیل مناسبی داشته باشند و بیشتر و بهتر بتوانند از خود و اطرافیان خود، در برابر عوامل بیماری‌زا مراقبت کنند.

امروزه ما از منابع مختلف، نکاتی در رابطه با بهداشت، درمان و سلامت می‌شنویم که برخی از آنها نه تنها علمی نیست، بلکه می‌تواند مضر هم باشد و از طرفی تعدد منابع اطلاعاتی که در برخی موارد، مطالب ضد و نقیض را ارائه می‎دهند، سبب سردرگمی افراد می‌شود.

این موضوع امروز با شکل‌گیری بحران شیوع ویروس کرونا بیش از هر زمان دیگری از اهمیت لازم برخوردار شده است.

۶۰ درصد مراجعات مردم به مراکز درمانی کاهش یافته است

رییس پلی‌کلینیک تخصصی شهرکرد در خصوص نحوه مواجهه مردم این استان با ویروس کرونا گفت: می‎توان مردم استان را به ۲ دسته تقسیم کرد، عده‌ای که به خوبی توصیه‌ها و نکات بهداشتی را رعایت می‌کنند و عده‌ای که بی‌توجه به سلامت خود و دیگران هستند.

رسول شیریان افزود: با شیوع ویروس کرونا در استان بیش از ۶۰ درصد مراجعات مردم به پلی‌کلینیک کاهش یافته و این نشان می‌دهد که مردم از مراجعات غیرضروری خود و توصیه مسئولان به خودداری از حضور در تجمعات دقت کافی داشته‎اند.

شیریان با اشاره به رهاسازی ماسک‌ها و دستکش‌های آلوده در سطح شهر، تصریح کرد: باعث تاسف است که با وجود توصیه‌ها و نکات بهداشتی، هنوز عده‌ای نسبت به رعایت بهداشت بی‌توجه هستند و ماسک و دستکش‌های آلوده خود را در محیط رها می‌کنند.

این پزشک عمومی مهمترین پیام کرونا را «سلامتی افراد در گرو سلامتی جامعه» دانست و گفت: کرونا به مردم ثابت کرد که اگر بخواهند سالم بمانند باید به فکر سلامتی دیگر افراد جامعه هم باشند از همین رو باید در حفظ بهداشت محیط نیز کوشا باشند.

شیریان ،در ادامه با بیان اینکه کووید ۱۹ از قدرت کشندگی کمتر و بیماری‌زایی بیشتر نسبت به سایر آنفلوآنزاهای شناخته شده برخوردار است، تصریح کرد: این موضوع نشان می‌دهد که اگر مردم بهداشت را رعایت کنند و سطح سواد سلامت خود را ارتقاء دهند می‎توانند از شیوع این بیماری جلوگیری کرده و از سلامت خود و دیگران حراست کنند.

پرهیز جدی از روش‌های خوددرمانی

وی با بیان اینکه روش‌های خوددرمانی در مواجهه با بیماری‌ها به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، افزود: با این وجود اگر افراد دارای علائم خفیف ویروس کرونا باشند می‎توانند با استفاده از توصیه‌های پزشکی در خانه خوددرمانی کرده و از حضور در اجتماعات و مراکز درمانی خودداری کنند.

شیریان ادامه داد: با این وجود خوددرمانی به شیوه‌های نادرست و بدون دانش و اطلاع کافی از مسائل بهداشتی، خطرناک است چرا که گزارش شده عده‌ای با مصرف الکل جان خود را از دست داده و یا اعتماد کردن به فضای مجازی و مصرف داروهایی که به تایید بهداشت نرسیده، برای برخی مشکلات بسیاری به وجود آورده است.

رییس پلی‌کلینیک تخصصی شهرکرد با هشدار نسبت به تبلیغات سوء فضای مجازی، خاطرنشان کرد: روش‌های مختلف و داروهای شیمیایی و گیاهی متعددی در فضای مجازی برای مصون ماندن از ویروس کرونا تبلیغ می‌شود، که نباید فریب این تبلیغات را خورد.

شیریان با بیان اینکه استفاده از مکمل‌ها در هیچ یک از تحقیقات علمی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا تایید نشده است، افزود: تنها توصیه‌ای که در خصوص مکمل‌ها می‎توان کرد این است که مردم استان به خاطر کمبود شدید ویتامینD، نسبت به مصرف این مکمل اهتمام جدی داشته باشند.

یک کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در همین خصوص گفت: سواد سلامت بالا یعنی اینکه بتوانیم اطلاعات مربوط به سلامت را از منابع صحیح به دست آوریم و این اطلاعات را به درستی تفسیر کنیم و از آن در جهت بهبود سلامت خود به طور مناسبی استفاده کنیم.

شیوا زارعی‌پور افزود: اینکه مردم بتوانند اطلاعات صحیح را از منبع درست در مورد این ویروس و مدیریت آن دریافت کنند و راهکارهای لازم را به کار ببندند دارای اهمیت بسیار مهمی است و بی‌شک نقش رسانه‌ها را در این زمینه پررنگ کرده است.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت سلامت روان در مواجهه با بحران‌ها، تصریح کرد: سلامت روان ابعاد مختلفی دارد که خودپذیری یعنی نگرش مثبت به خود، داشتن روابط مثبت با دیگران، خودمختاری، تسلط بر خود و محیط اطراف و هدفمند بودن در زندگی از مهمترین ویژگی‌های برخورداری از سلامت روان به شمار می‌رود.

مدیریت بحران‌ها با افزایش سطح سلامت روان

این روانشناس ادامه داد: کسانی که سطح بالایی از این ویژگی داشته باشند، استرس و هراس ناشی از بحران‌ها و بیماری‌ها را به راحتی مدیریت می‌کنند.

زارعی‌پور تصریح کرد: در همین راستا تشخیص اینکه سطح اضطراب ما در چه حدی است و اینکه آیا این اضطراب مفید است یا آثار منفی روی عملکرد ما دارد، مقوله بسیار مهمی در سلامت روان به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه رابطه اضطراب با سلامت و کارایی فرد یک رابطه خطی نیست، اظهار کرد: به عبارت دیگر افراد باید حدی از اضطراب را داشته باشند تا کارایی خوبی از خود نشان دهند و زندگیشان روی روال منظم باشد، اما اگر این میزان بیشتر از حد معمول شود کارایی فرد را مختل می‌کند و بازدهی او را پایین می آورد.

سطح بالای سواد سلامت روان، مدیریت شرایط استرس‌زا و کاهش هراس را برای فرد به آسانی فراهم می‌آورد.

زارعی‌پور خاطرنشان کرد: سطح بالای سواد سلامت روان، مدیریت شرایط استرس‌زا و کاهش هراس را برای فرد به آسانی فراهم می‌آورد.

این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی با اشاره به اهمیت سلامت روان کودکان و چگونگی رفتار والدین، گفت: پایین بودن سواد سلامت والدین با رفتارهای بهداشتی که بر سلامت کودکان تاثیر منفی دارد در ارتباط است.

زارعی‌پور افزود: تحقیقات متعددی در زمینه سواد سلامت والدین و ارتباط آن با وضعیت سلامت کودکان صورت گرفته است که نشان می‌دهد بالا بودن سطح سواد سلامت روان والدین با مراقبت مطلوب از کودکان نقش مستقیم دارد که بیانگر لزوم سنجش سطح سواد سلامت و به تبع آن شناسایی ضعف‌های موجود و برنامه‌ریزی برای بالا بردن آن در والدین است.

او با بیان اینکه والدین به عنوان خط مقدم، تاثیرگذارترین عوامل در سلامتی کودکان هستند، تصریح کرد: کودکان به روش‌های مختلفی نسبت به استرس واکنش نشان می‌دهند، به طور مثال به والدین می‌چسبند، مضطرب و گوشه‌گیر و یا عصبانی و آشفته می‌شوند.

زارعی‌پور ادامه داد: فرزندپروری و سطح سواد سلامت روان والدین برای آرام کردن کودکان همیشه و به ویژه در این زمان بحرانی اهمیت فراوانی دارد که به همین سبب سازمان بهداشت جهانی برای کاهش استرس در مقابله با کرونا ویروس در کودکان راهکارهایی پیشنهاد کرده است.

این روانشناس بالینی حوزه کودک و نوجوان افزود: والدین باید تا می‌توانند عشق و توجه بیشتری نثار فرزندان خود کنند، برای کودک وقت بگذارند، بازی کنند و با حوصله و دقت به حرف کودک گوش دهند و با مهربانی پاسخ دهند و اطمینان خاطر ایجاد کنند.

زارعی‌پور خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی کشور که شرایط عادی نیست اما والدین تا حد ممکن برنامه‌های روزمره و منظم کودکان خود را ادامه دهند. واقعیت‌ها را در مورد اتفاقات اخیر بگویید ولی با کلماتی که برای سن کودک قابل درک باشد و برایشان توضیح دهند چه اتفاقی افتاده و اطلاعات واضحی درباره راهکارهای کاهش خطر ابتلا به بیماری به او بدهند.

۶۷ درصد مردم چهارمحال و بختیاری سواد سلامت دارند

رییس مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری نیز در همین خصوص گفت: بر اساس آخرین پایش‌های انجام شده، ۶۷ درصد مردم این استان دارای سواد سلامت دارند.

سید راشد جزایری افزود: سواد سلامت زنان استان نسبت به مردان یک تا ۲ درصد بیشتر است.

وی، برنامه خودمراقبتی و سواد سلامت را از مهمترین برنامه‌های سلامت همگانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد و گفت: این برنامه در قالب طرح تحول سلامت از مهرماه سال ۱۳۹۵ در کشور به صورت فراگیر آغاز شده است.

جزایری، همچنین از زیرپوشش رفتن ۴۰ درصد از مردم استان تحت پوشش برنامه‌های خودمراقبتی اجتماعی خبر داد.

چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان با جمعیتی افزون بر ۹۴۷ هزار نفر است که با استانهای اصفهان،خوزستان، لرستان و کهکیلویه و بویراحمد همسایه است.