الگوی مدرسه تراز سند تحول بنیادین، افق مشترک نظام آموزشی کشور است

رضوان حکیم‌زاده در برنامه زنده تلویزیونی «پرسشگر» با موضوع «مدرسه تراز سند تحول بنیادین»، به اهمیت نگاه واقع‌بینانه به اجرای سند تحول اشاره کرد و گفت: اینکه بگوییم سند تحول بنیادین در دوره‌های گذشته اجرا نشده، گزاره دقیقی نیست. سند هیچ‌گاه در نقطه صفر نبوده است، اما در زمان تصویب، پیوست اجرایی و مالی مشخصی نداشت و همین امر موجب شد ارزیابی دقیق میزان تحقق آن دشوار شود.

وی افزود: در همه دوره‌های وزارت، اجرای سند تحول در برنامه کاری وزرا قرار داشته است و معلمان کشور، به‌ویژه در مناطق مرزی و کم‌برخوردار، با خلاقیت و ابتکار در حال اجرای روح سند هستند. معلمان در کلاس‌های خود با استفاده از فناوری، بازی و دست‌سازه‌ها مفاهیم آموزشی را به‌صورت تلفیقی و خلاقانه به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند.

معاون آموزش ابتدایی تصریح کرد: مدرسه تراز سند تحول بنیادین، مدرسه‌ای است که در آن روش‌های یاددهی و یادگیری متحول می‌شود؛ معلم از محور دانای کل به راهبر یادگیری تبدیل می‌شود و دانش‌آموزان در محیطی گرم، مشارکتی و ارزش‌محور، مهارت تفکر، پرسشگری و خلاقیت را تجربه می‌کنند.

حکیم‌زاده  به برنامه‌های تحولی دولت چهاردهم اشاره کرد و گفت: برنامه توانمندسازی معلمان  با عنوان «طرح توانا» در بستر اجتماعات یادگیری اجرا شد و تاکنون بیش از ۳۳۰ هزار مدیر، معلم و راهبر آموزشی عضو این اجتماعات شده‌اند. هدف این طرح، ایجاد جریان یادگیری مستمر و تبادل تجربه میان معلمان برای تحقق واقعی سند تحول در کلاس درس است.

وی به برگزاری نخستین جشنواره ملی اصلاح روش‌های آموزش و تحول در محیط‌های یادگیری اشاره کرد و افزود: در این جشنواره، بیش از  ۹۵ هزار معلم از سراسر کشور شرکت کردند و  ۵۴  هزار محتوای آموزشی تحولی توسط آنان در فضای مجازی تولید شد که نشان‌دهنده ظرفیت عظیم نیروی انسانی آموزش و پرورش برای تحقق مدرسه تراز است.

معاون آموزش ابتدایی در پاسخ به پرسشی درباره تفاوت مدرسه تراز با طرح‌های تدبیر و تعالی، گفت: طرح‌های گذشته بیشتر به فرایندها توجه داشتند اما در الگوی مدرسه تراز، تاکید اصلی بر نتایج و عملکرد واقعی مدرسه در یادگیری دانش‌آموزان است.

وی به چالش‌ها و پیش‌نیازهای اجرای الگوی مدرسه تراز اشاره کرد و افزود: نبود پیوست مالی در زمان تصویب سند تحول و محدودیت تجهیزات فناوری در برخی مدارس از موانع اصلی است. با این حال، با مصوبه جدید دولت چهاردهم، تامین تجهیزات آموزشی و فناوری برای مدارس به‌عنوان اولویت مسئولیت اجتماعی دستگاه‌ها و شرکت‌ها مصوب شده است.

حکیم‌زاده اظهار کرد: تحقق مدرسه تراز، با مشارکت و باور معلمان و مدیران و از دل کلاس درس رقم می‌خورد، نه از پشت میزهای ستادی. هرجا معلم خلاق و باورمند حضور دارد، همان‌جا مدرسه تراز سند تحول بنیادین شکل گرفته است.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفت: اگر بتوانیم الزامات اجرای کامل الگوی مدرسه تراز را فراهم کنیم و همراهی و همسویی معلمان، مدیران و خانواده‌ها را داشته باشیم، این چارچوب می‌تواند افق مشترکی میان ذی‌نفعان نظام آموزشی ایجاد کند تا همه بدانند مدرسه قرار است به کدام سمت حرکت کند و چگونه باید عملکرد خود را بهبود ببخشد.

وی افزود: در نظام‌های آموزشی موفق دنیا نیز چنین اسنادی وجود دارد. الگوی مدرسه تراز مسیر روشن حرکت مدارس را مشخص می‌کند و به مدیران و ارکان مدرسه نشان می‌دهد که مدرسه مطلوب چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه باید پیشرفت را رصد کرد. البته این الگو دستوری نیست و مدیران با توجه به شرایط و اقتضائات مدارس خود، برنامه‌های اجرایی را طراحی می‌کنند.

 اجرای موفق برنامه‌های توانمندسازی مدیران مدارس

حکیم‌زاده به برنامه‌های توانمندسازی مدیران اشاره کرد و گفت: باید نمره بسیار خوبی به اقدامات توانمندسازی مدیران بدهیم. گزارش‌های دریافتی از سراسر کشور نشان می‌دهد که مدیران به‌صورت عملی و کارگاهی در این برنامه‌ها مشارکت داشتند و نه صرفا  در قالب سخنرانی‌های سنتی. این رویکرد باعث شد مدیران به‌صورت واقعی در یادگیری مشارکت کنند.

وی بر ضرورت راه‌اندازی سامانه استقرار سند تحول بنیادین تاکید کرد و افزود: این سامانه می‌تواند ابزاری موثر برای به‌کارگیری آموخته‌های مدیران در مدارس باشد. با توجه به گستره اجرای برنامه و زمان محدود، عملکرد همکاران در سراسر کشور بسیار درخشان بوده است.

ارزیابی‌های میدانی و نتایج تحولی

معاون آموزش ابتدایی درباره ارزیابی اجرای برنامه اظهار کرد: برای برنامه‌های توانمندسازی، ارزیابی اولیه و نهایی انجام شد. مدیران میزان آشنایی خود با موضوعات آموزشی پیش از کارگاه را اعلام کردند و پس از اجرای کارگاه، مجددا  خودارزیابی انجام دادند. بازدیدهای میدانی از ابتدای مهرماه نشان می‌دهد که حرکت تحولی در مدارس آغاز شده است.

وی افزود: تحول در آموزش و پرورش یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است. نمی‌توان انتظار داشت نتایج آن در زمان کوتاه مشاهده شود، اما نشانه‌های تغییر کاملا  مشهود است.

نمود نگاه تحولی در کلاس‌های درس و هویت دانش‌آموزان

حکیم‌زاده به نتایج مشاهده‌شده در مدارس اشاره کرد و گفت: در مدارسی که الگو اجرا شده، تغییر از چیدمان کلاس‌ها آغاز شده است. هدف این است که دانش‌آموزان در تعامل با یکدیگر یاد بگیرند، نه صرفا  با تدریس سنتی معلم. این همان چیزی است که در راهکار  ۱۷-۳ سند تحول بنیادین بر آن تاکید شده است.

وی افزود: بازدیدهای میدانی نشان می‌دهد که این رویکرد در مدارس جا افتاده و اثرات آن را می‌توان در رفتار دانش‌آموزان و فضای یادگیری مشاهده کرد.

شکوه معلمی فراتر از پاداش مادی

معاون آموزش ابتدایی با قدردانی از زحمات معلمان، گفت: هیچ‌گاه نمی‌توانیم حق زحمات معلمان را به‌درستی ادا کنیم. تجربه سفر به مناطق صفر مرزی و مدارس عشایری نشان داده که انگیزه و نگاه تحولی معلمان فراتر از شرایط معیشتی است. هرچه از مرکز دورتر می‌شویم، شکوه معلمی را بیشتر می‌بینیم.

وی ادامه داد: در جشنواره اصلاح روش‌های آموزش، معلمی از میرجاوه با کمترین امکانات، طرحی خلاقانه برای کلاس خود ارائه کرد. این روحیه، نشان‌دهنده باور قلبی و عشق به تعلیم و تربیت است.

قدردانی از مدیران و تأکید بر عدالت آموزشی

حکیم‌زاده اظهار کرد: تابستان امسال، مدیران مدارس و روسای مناطق با تلاش مضاعف زمینه آغاز آرام سال تحصیلی جدید را فراهم کردند و هیچ کلاس درسی بدون معلم نماند.

وی افزود: باتوجه به تاکید سند تحول بنیادین بر بسط عدالت آموزشی و برابری فرصت‌های یادگیری، ضروری است از ابتدای سال تحصیلی توجه ویژه‌ای به یادگیری همه دانش‌آموزان داشته باشیم. طرح «حامی» در سال گذشته نشان داد که حمایت مستمر از یادگیرندگان می‌تواند در کاهش تکرار پایه و افزایش تعلق دانش‌آموزان به مدرسه موثر باشد.