ارزیابی عملکرد مدارس نباید محدود به گزارش‌های ظاهری و سطحی باشد

علیرضا کمرئی با تأکید بر اهمیت اجرای دقیق پروتکل‌ها و توجه به جزئیات در فرآیندهای آموزشی و تربیتی، گفت: ارزیابی عملکرد مدارس نباید محدود به گزارش‌های ظاهری و سطحی باشد، بلکه باید با اهداف و ماموریت‌های کلان نظام آموزشی کشور همسو بوده و شکاف میان عملکرد واقعی و اهداف تعیین‌شده را مشخص کند.

وی با بیان اینکه واحد ارزیابی عملکرد نقش راهبردی و مشاوره‌ای برای مدیران در سطوح مختلف دارد، افزود: این واحد با استفاده از داده‌های عینی و تحلیل‌های علمی می‌تواند وضعیت واقعی سیستم آموزشی را پایش کرده و شکاف‌های موجود را شناسایی کند تا مسیر بهبود و ارتقای کیفیت آموزش هموار شود. ارزیابی صرفاً اندازه‌گیری کمی کارها نیست؛ بلکه باید اثربخشی و کارایی فعالیت‌ها را با شاخص‌های دقیق مشخص کند تا بهره‌وری منابع انسانی، مالی و زمانی افزایش یابد.

کمرئی با تأکید بر اهمیت نگاه نظام‌مند، توضیح داد: ارزیابی عملکرد، نظارت و پاسخگویی به شکایات سه ضلع مکمل یک سیستم مدیریتی هستند که با هماهنگی یکدیگر کیفیت تربیت و یادگیری دانش‌آموزان را تضمین می‌کنند. این سه حوزه به صورت یک زنجیره عمل می‌کنند؛ ارزیابی عملکرد داده و شناخت تولید می‌کند، نظارت انحرافات را شناسایی کرده و اصلاح مسیر را ممکن می‌سازد، و پاسخگویی به شکایات تضمین می‌کند که اقدامات اصلاحی اثرگذار باشند.

وی با تأکید بر اهمیت داده‌محوری در ارزیابی عملکرد، افزود: واحد ارزیابی عملکرد باید تحلیل‌های عمیق، مختصر و شفاف ارائه دهد که هم مشکلات و گلوگاه‌ها را شناسایی کند و هم راهکارهای عملی برای اصلاح مسیر ارائه کند. گزارش‌های سطحی و ظاهری نه تنها اثربخش نیستند، بلکه موجب سردرگمی مدیران و کاهش اعتماد به سیستم می‌شوند.

کمرئی در ادامه با اشاره به اهمیت جایگاه واحد ارزیابی عملکرد بیان کرد: این واحد باید مشاور راهبردی مدیران و وزیر باشد، نه صرفاً جمع‌آوری‌کننده اطلاعات و گزارش‌های سطحی. تحلیل‌های ارائه شده باید بر اساس داده‌های واقعی و متقن باشد و تصمیم‌گیری‌های مدیران را در مسیر اهداف کلان سازمان یاری کند. تنها در این صورت می‌توان فاصله بین اهداف سازمان و عملکرد واقعی را کاهش داد و اثرگذاری واقعی واحد ارزیابی عملکرد را مشاهده کرد.

وی به مشکلاتی اشاره کرد که ممکن است مانع تحقق اهداف ارزیابی عملکرد شود و یکی از دلایل اصلی فاصله بین عملکرد واقعی و اهداف را عدم انطباق انتظارات مدیران با داده‌های واقعی دانست. مدیران گاهی بر اساس قضاوت ذهنی عمل می‌کنند و معیارهای ارزیابی ممکن است با آنچه در واقعیت رخ می‌دهد، تطابق نداشته باشد. برای رفع این مشکل، واحد مذکور باید گزارش‌های مبتنی بر شواهد و داده‌های واقعی ارائه دهد تا مدیران بتوانند بر اساس واقعیت تصمیم‌گیری کنند.

مشاور وزیر آموزش و پرورش در توضیح دیگر عوامل شکاف موجود گفت: پیوند نتایج ارزیابی با ارتقا و توسعه سیستم گاهی ضعیف است؛ یعنی گزارش‌ها به ندرت مبنای اصلاح مسیر یا تشویق واحدهای سازمانی می‌شوند. برای اینکه گزارش‌ها اثرگذار باشند، باید تحلیل دقیق و راهکار عملی ارائه دهند تا مدیران بتوانند تغییرات واقعی ایجاد کنند.

وی در ادامه به اهمیت تغییر گفتمان سازمانی در حوزه ارزیابی عملکرد اشاره کرد و گفت: واحد ارزیابی عملکرد نباید صرفاً ابزار کنترلی باشد، بلکه باید به مکانیزم بهبود مستمر تبدیل شود. تغییر گفتمان به معنای تغییر مدل ذهنی سازمان است؛ وقتی مدل ذهنی مدیران و کارکنان تغییر کند، اقدامات اصلاحی و بهبود کیفیت آموزشی به صورت خودکار شکل می‌گیرد و نگرش‌ها و رفتارها در سازمان اصلاح می‌شود.

مشاور وزیر آموزش و پرورش تأکید کرد: هدف نهایی این است که ارزیابی عملکرد، نظارت و پاسخگویی به شکایات در قالب یک سیستم یکپارچه عمل کنند تا تمامی اقدامات آموزشی و تربیتی در مدارس دولتی به ارتقای کیفیت واقعی و تحقق اهداف کلان آموزش و پرورش منجر شود. این رویکرد موجب ارتقای کیفیت یادگیری و تربیت دانش‌آموزان، افزایش بهره‌وری منابع و اعتماد مدیران و خانواده‌ها به نظام آموزشی می‌شود.