چاقی و کم‌تحرکی، زنگ خطر بلوغ زودرس و عامل اصلی کوتاهی قد است

دکتر مریم صحرایی، فوق تخصص غدد کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، در نشست طرح «اولیا خردمند و تربیت حکیمانه» ضمن تعریف بلوغ به عنوان یک فرایند فیزیولوژیک تبدیل شدن کودک به یک فرد بالغ از نظر تولید مثل، اظهار کرد: نگرانی اصلی والدین، زمانی آغاز می‌شود که شروع بلوغ زودتر از موعد طبیعی (قبل از ۸ سالگی در دختران و قبل از ۹ سالگی در پسران) رخ دهد یا با سرعت غیرطبیعی پیش برود.

وی با تشریح روند طبیعی افزود: در دختران، اولین نشانه ظهور جوانه‌های سینه‌ای در میانگین سنین ۱۰ تا ۱۱ سال است، اما با توجه به تغییرات آماری، شروع آن بعد از ۸ سالگی اتفاق می‌افتد و پس از آن تنها بین ۳ تا ۸ سانتی‌متر افزایش قد باقی می‌ماند. 

وی عنوان کرد: در پسران، اولین نشانه افزایش حجم بیضه‌ها است و برخلاف دختران، عمده رشد قدی آن‌ها در مراحل انتهایی بلوغ رخ می‌دهد و میانگین سنی شروع بلوغ در پسران بین ۱۱ تا ۱۲ سال است.

صحرایی با تأکید بر اضافه وزن که مهم‌ترین عامل تسریع کننده است، گفت: بلوغ فرایندی نیازمند به انرژی بالاست که با افزایش اشتها همراه است. اگر تغذیه و تحرک مدیریت نشود، منجر به اضافه وزن و چاقی شده که خود این چاقی، روند بلوغ را تسریع کرده و پیامد آن، بسته شدن زودتر صفحات رشد است.

وی توصیه کرد: والدین طی بلوغ کودکانشان، مصرف فست فود و مواد افزودنی را محدود کرده و بر خواب کافی (۷ تا ۸ ساعت خواب عمیق پس از ساعت ۱۰ شب) و کاهش استفاده از رسانه‌های دیجیتال (اسکرین تایم زیر ۲ ساعت) تأکید کنند، زیرا اوج ترشح هورمون رشد در ساعات اولیه شب می‌باشد.

صحرایی با تأکید بر پیگیری موارد رخ داده قبل از ۸ سالگی در دختران و قبل از ۹ سالگی در پسران، به پدیده «بلوغ زودرس ناقص» اشاره کرد: تنها شامل علائمی مانند رشد سینه یا رویش مو است و معمولا خوش‌خیم بوده و نیازی به درمان سرکوب کننده ندارد، اما پیگیری ضروری است.

وی در ادامه علت اصلی بلوغ زودرس در اکثر موارد، به ویژه در دختران را ناشناخته و بدون وجود بیماری و در موارد نادر و علی‌الخصوص در پسران، تصریح کرد: علت آن میتواند نشانه‌ای از تومور یا اختلالات غددی باشد، فرمود: استرس‌های مزمن، ژنتیک و مصرف موادی با اثرات استروژنی در محیط (مثل لوازم آرایشی) نیز از عوامل تسریع کننده بلوغ هستند. درمان بلوغ زودرس پیش‌رونده شامل بررسی‌های هورمونی و تصویربرداری، و در نهایت تجویز تزریق‌های دوره‌ای (ماهانه یا سه ماهه) است که محور بلوغ را به‌طور موقت متوقف می‌کند.

دکتر صحرایی به دغدغه‌های اصلی والدین که تاثیر بر هوش و قدرت باروری آینده است پاسخ داد: بلوغ زودرس تاثیر منفی مستقیمی بر توانایی‌های شناختی یا هوش کودک ندارد. داروها موقتی عمل کرده و پس از قطع درمان، بلوغ در سن مناسب از سر گرفته می‌شود و بر باروری آینده تأثیری نمی‌گذارند و داروهای مورد استفاده ایمن بوده و شایع‌ترین عوارض شامل کبودی محل تزریق، سردرد خفیف یا گر‌گرفتگی است.

وی خاطرنشان کرد: بلوغ زودرس یک فوریت پزشکی مرگبار تلقی نمی‌شود، اما نیازمند پیگیری جدی است. هدف اصلی از درمان، جلوگیری از کوتاهی قد نهایی و همچنین حمایت روانی کودک برای رفع اضطراب ناشی از تفاوت با همسالان است. والدین گرامی، آرامش خود را حفظ کنید؛ تشخیص صحیح، کلید اصلی درمان موفقیت‌آمیز است.