شاخص رشد یا عقب‌ماندگی نظام‌های آموزشی به کیفیت پژوهش وابسته است/ ۷۸ هزار معلم پژوهنده در سامانه "معلم پژوهنده" فعال هستند

علی محبی در دومین روز از سی‌وهشتمین اجلاس رؤسای آموزش و پرورش سراسر کشور،  گفت: تصمیم‌گیری مبتنی بر پژوهش، یکی از ارکان اساسی در نظام‌های پیشرفته است. آنچه امروز در حوزه‌های مختلف شاهد کاستی‌های فراوانی هستیم، ناشی از این واقعیت است که بسیاری از تصمیمات کلان، پیوست پژوهشی مستحکمی ندارند.

محبی ادامه داد: باید به نقش خود به عنوان مدیران کل، روسای ادارات، یا حتی وزیر توجه کنیم؛ آیا جایگاه ما رشد‌یافته است یا خیر؟ همان‌طور که مقام معظم رهبری اشاره کرده‌اند؛ پژوهش در آموزش و پرورش مانند ریشه درخت است؛ هرچه به ریشه توجه بیشتری شود، شاخه‌ها پربارتر خواهند شد.

وی افزود: حوزه تعلیم و تربیت، به اعتقاد بنده، یکی از مظلوم‌ترین شاخه‌های دانش در ایران است. نشانه این مظلومیت آن است که اگر در حوزه‌ای مانند کشاورزی اظهارنظری کنیم، احتمالاً با واکنش متخصصان مواجه می‌شویم، اما در حوزه تعلیم و تربیت، بسیاری بدون تخصص کافی به نظریه‌پردازی می‌پردازند و حتی گاهی یافته‌های علمی دهه‌ها تحقیق را به راحتی زیر سؤال می‌برند.  

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: علت بسیاری از چالش‌های پیش‌روی ما، عدم تکیه بر پژوهش‌محوری است. اگر این رویکرد را نپذیریم، همچنان در مسیر نادرست حرکت خواهیم کرد. امروز دیگر نقش معلم صرفاً انتقال دانش نیست، بلکه هدایت‌گری و پرورش تفکر پژوهشی است. متأسفانه برخی برنامه‌ها بدون درنظرگرفتن این اصل طراحی می‌شوند و همین امر باعث شده بسیاری از طرح‌های گذشته به نتیجه مطلوب نرسند.  

محبی گفت: آموزش و پرورش از معدود وزارتخانه‌هایی است که دستگاه پژوهشی مستقل و کارآمدی دارد. بر اساس قانون، دستگاه‌ها موظفند حداقل یک درصد از بودجه خود را به پژوهش اختصاص دهند، اما سهم آموزش و پرورش در این زمینه نیازمند بازنگری است. پژوهشگاه آموزش و پرورش مأموریت دارد تا مسائل کلیدی این حوزه را بررسی کند، از جمله:  

- اصلاح ساختار آموزش و پرورش  

- طراحی نقشه راه بر اساس سند تحول بنیادین  

- الگوی مدرسه تراز  

- استعدادیابی و هدایت تحصیلی  

- کاهش تنوع مدارس (که مورد تأکید ریاست محترم جمهور نیز هست)  

- ترویج سبک زندگی اسلامی-ایرانی در بین دانش‌آموزان  

- مطالعات پیشگیرانه در حوزه آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد  

وی تاکید کرد: ماموریت دوم پژوهشگاه، تصمیم‌سازی برای مدیران ارشد آموزش و پرورش است. از تمام مدیران کل استان‌ها درخواست می‌کنم گروه‌های تحقیق و پژوهش را به عنوان بازوی تصمیم‌ساز تقویت کنند. در یک سال گذشته، ۴۰ مطالعه سیاستی در این زمینه انجام شده و نتایج آن به مدیران ارائه گردیده است.  امروز ۷۸ هزار معلم پژوهنده در سامانه "معلم پژوهنده" فعال هستند. این معلمان با انجام "اقدام‌پژوهی"، چالش‌های مدرسه خود را شناسایی و راهکارهای عملیاتی ارائه می‌دهند. امیدواریم این حرکت‌ها مورد رضای خداوند متعال قرار گیرد و عهد ببندیم که "هرگز بدون پژوهش و تحلیل، تصمیمی نگیریم."

محبی در پایان گفت: درس بزرگ جنگ ۱۲ روزه این بود که "دوران تصمیم‌گیری‌های سنتی به پایان رسیده است." پیروزی در هر عرصه‌ای به تحقیق و فناوری وابسته است. دشمن با سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین از ما پیشی گرفت و این ضعف ما بود. بیایید با همدلی، نظام تعلیم و تربیت را بر اساس "تفکر، پژوهش و مدیریت علمی" به سرمنزل مقصود برسانیم.