پانا به مناسبت آغاز هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی گزارش می‌دهد؛
زنگ خطر مقاومت میکروبی در کشور به صدا درآمد/ تأکید بر اصلاح الگوی مصرف دارو
تهران (پانا) - هم‌زمان با هفته جهانی «مبارزه با مقاومت میکروبی»، کارشناسان حوزه سلامت نسبت به افزایش بی‌رویه این پدیده هشدار می‌دهند؛ بحرانی که از حوزه درمان فراتر رفته و امروز امنیت غذایی، دامپروری و حتی توسعه اقتصادی کشورها را نیز تهدید می‌کند. ایران نیز اعلام کرده برنامه‌های ملی مهار مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها را با جدیت دنبال می‌کند.
مقاومت میکروبی که به معنای بی‌اثر شدن داروها در برابر میکروب‌هاست، به یکی از جدی‌ترین تهدیدهای سلامت عمومی در جهان تبدیل شده است. در این وضعیت، میکروب‌ها دیگر به داروهای درمانی پاسخ نمی‌دهند و بیماری‌هایی که روزی با یک دوره درمان ساده رفع می‌شد، اکنون به چالشی جدی برای بیماران و نظام‌های سلامت تبدیل شده است.
مقاومت میکروبی به حالتی گفته می شود که داروها دیگر برای درمان واکنش نشان نمی‌دهند به‌طور مثال یعنی فردی که به مدت دو سال دارویی مصرف می‌کند به یکباره دیگر آن دارو در بدن او اثرگذار نیست و میکروب‌ها به آن دارو مقاوم شده‌اند. گزارش‌ها نشان می‌دهد مقاومت میکروبی به یکی از جدی‌ترین تهدیدهای حوزه سلامت در جهان تبدیل شده و اکنون پیامدهای آن از بخش درمان فراتر رفته و دامپروری، کشاورزی و تولید مواد غذایی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. همین مسئله باعث شده مقاومت میکروبی امروز هم تهدیدی برای سلامت انسان و هم مانعی برای توسعه و امنیت غذایی کشورها به شمار آید.
کارشناسان مصرف بی‌رویه و نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها را اصلی‌ترین عامل افزایش مقاومت میکروبی معرفی می‌کنند. مثلا ممکن است فردی که مدام با یک درد ساده از مسکن‌ها استفاده می‌کند درد او پس از مدتی با مصرف همان مسکن تسکین نیابد.
ایران اعلام کرده که مطابق با تعهدات خود نسبت به مصوبات هفتاد و نهمین مجمع عمومی سازمان ملل، برنامه‌های ملی مقابله با مقاومت میکروبی را با تأکید بر بهینه‌سازی مصرف آنتی‌بیوتیک دنبال می‌کند. در همین راستا، وزارت بهداشت از سازمان غذا و دارو، معاونت‌های درمان، بهداشت و آموزش، سازمان نظام پزشکی، نهادهای بیمه‌گر و دستگاه‌های مرتبط خواسته است موضوع کنترل مصرف آنتی‌بیوتیک را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند. همچنین از وزارت آموزش و پرورش، رسانه ملی و سایر رسانه‌ها درخواست شده در زمینه فرهنگ‌سازی بهداشتی، جلوگیری از مصرف خودسرانه و تقاضای نادرست دارو و اجرای برنامه‌های آموزشی هدفمند مشارکت فعال داشته باشند.
هفته مقاومت آنتی‌بیوتیک که از ۲۷ آبان تا سوم آذرماه برگزار می‌شود، فرصتی ارزشمند برای یادآوری یکی از مهمترین چالش‌های سلامت در قرن حاضر است. چالشی که نه‌تنها سلامت فردی، بلکه امنیت سلامت جهانی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. از طرفی افزایش روزافزون مقاومت میکروبی، نتیجه مصرف ناصحیح، تجویز بیش از حد و دسترسی آسان به آنتی‌بیوتیک‌ها است؛ روندی که اگر کنترل نشود، درمان بسیاری از عفونت‌های شایع را با تهدیدی جدی مواجه خواهد کرد.
محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت نیز در پیامی خود به مناسبت آغاز هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی، اعلام کرد: ««مقاومت میکروبی» در گستره‌ای جهانی به یکی از ۱۰ تهدید اصلی در حوزه سلامت تبدیل شده است. تهدیدی که افراد را در همه گروه‌های سنی و در تمام مناطق جغرافیایی، به ویژه مناطق کم‌برخوردار، هدف گرفته‌است. پیش‌بینی می‌شود بدون اقدام موثر، در سال ۲۰۵۰ میلادی مقاومت میکروبی با ۱۰میلیون مرگ در سال، به یکی از نخستین عوامل مرگ و میر جهانی تبدیل شود.»
وزیر بهداشت همچنین تاکید کرده است: «مصرف بیش از حد یا نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از عوامل اصلی مقاومت میکروبی است. اگرچه اطلاع‌رسانی‌ها و اقدامات انجام شده توانسته‌است تا حدود زیادی از میزان مصرف داروهای ضدمیکروبی بکاهد، اما در مقایسه با سایر کشورها، میزان موفقیت در زمینه کاهش مصرف این داروها اندک بوده‌است! از همکارانم در سازمان غذا و دارو، معاونت درمان، معاونت بهداشت، معاونت آموزشی، سازمان نظام پزشکی، سازمان‌های بیمه‌گر و سایر سازمان‌های مرتبط می‌خواهم که این موضوع را به عنوان یکی از مهمترین اولویت‌ها در نظر بگیرند. همچنین، از وزارت آموزش و پرورش، صدا وسیما و رسانه‌ها تقاضا دارم در زمینه ترویج رفتارهای بهداشتی و پرهیز از تقاضای نابه‌جای دارو و اجرای برنامه‌های آموزشی متناسب برای گروه‌های مختلف مشارکت فعالی داشته باشند.»
حسین جوانبخت، میکروب‌شناس و استاد دانشگاه امیرکبیر، در گفت‌وگویی با پانا با اشاره به مسئله مقاومت میکروبی و اهمیت شیوه زندگی سالم اظهار کرد: «مقاومت میکروبی پدیده‌ای است که زمانی رخ می‌دهد که میکروب‌ها در برابر دارو یا ماده‌ای که برای کنترل یا از بین بردن آن‌ها استفاده می‌شود، توانایی مقابله پیدا کنند. این مسئله به عوامل گوناگونی وابسته است. از نوع ترکیبات مورد استفاده گرفته تا شرایط طبیعی بدن و سیستم ایمنی فرد مدنظر است.»
وی با بیان اینکه برخی مواد شیمیایی و دارویی می‌توانند زمینه ایجاد مقاومت بالاتر در میکروب‌ها را فراهم کنند، افزود: «وقتی مواد خاصی به‌طور مداوم یا نادرست مصرف می‌شوند، میکروب‌ها توانایی سازگاری پیدا کرده و در برابر آن ماده مقاوم می‌شوند. بنابراین بخشی از این مقاومت به نحوه مصرف و بخشی دیگر به ویژگی‌های ذاتی آن ترکیب برمی‌گردد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «بسیاری افراد تصور می‌کنند با تغییر سبک زندگی می‌توانند از ایجاد مقاومت میکروبی در بدن جلوگیری کنند؛ اما واقعیت این است که هیچ روش قطعی و مستقیمی وجود ندارد که فرد بتواند صرفا با تغییر سبک زندگی، مانع مقاوم شدن میکروب‌ها در برابر دارو شود. موضوع مقاومت بیشتر به تعاملات بیولوژیکی بین دارو و میکروب مربوط است و نه به رفتارهای روزمره فرد.»
جوانبخت تأکید کرد: «البته نمی‌توان نقش سبک زندگی سالم را نادیده گرفت. تقویت سیستم ایمنی، تغذیه مناسب، خواب کافی و پرهیز از مصرف خودسرانه داروها می‌تواند به کاهش فشار دارویی روی بدن کمک کند و همین موضوع احتمال ایجاد مقاومت را کاهش می‌دهد. اما این اقدامات جایگزین مصرف صحیح و علمی دارو نیست.»
وی گفت: «در نهایت آنچه تعیین‌کننده است این است که از چه داروها یا محصولاتی، با چه دوز و در چه شرایطی استفاده می‌کنیم. رعایت دستور پزشک، تکمیل دوره درمان و پرهیز از مصرف بی‌رویه یا نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها مهمترین اصول برای کنترل مقاومت میکروبی هستند.»
با اجرای برنامه‌های ملی، همکاری دستگاه‌های مرتبط و افزایش آگاهی عمومی، امید می‌رود اقدامات فوری برای کنترل مصرف داروها بتواند به حفاظت از سلامت جامعه و تضمین آینده‌ای سالم کمک کند.
ارسال دیدگاه