یک حقوق‌دان در گفت‌وگو با پانا پاسخ داد؛
توبه چگونه می‌تواند بر فرآیند مجازات تأثیر بگذارد؟
تهران (پانا) - یک وکیل پایه یک دادگستری گفت: توبه در قانون به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر کاهش، تعلیق یا حتی سقوط مجازات پیش‌بینی شده است. قانون‌گذار در مواد متعددی به آثار توبه اشاره کرده و آن را نوعی بازگشت فرد به مسیر درست و ندامت یا انصراف از ارتکاب جرم تلقی کرده است.
حمید اخوان در گفت‌وگو با پانا در پاسخ به این سوال که توبه چگونه می‌تواند بر فرآیند مجازات یک مجرم در نظام حقوق کیفری ایران تأثیر بگذارد؟ اظهار کرد: «موضوع توبه در قوانین کیفری ایران به‌ویژه در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ جایگاه مشخص و دقیقی دارد. توبه در این قانون به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر کاهش، تعلیق یا حتی سقوط مجازات پیش‌بینی شده است. قانون‌گذار در مواد متعددی به آثار توبه اشاره کرده و آن را نوعی بازگشت فرد به مسیر درست و ندامت یا انصراف از ارتکاب جرم تلقی کرده است.»
این وکیل دادگستری افزود: «به‌طور مشخص، در ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی چنین آمده است که در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می‌شود. این بدان معناست که اگر شخصی پیش از اثبات جرم، توبه کند و واقعا پشیمانی او برای قاضی روشن شود، می‌توان مجازات حدی را نادیده گرفت. البته به‌جز در دو جرم خاص که قذف (نسبت دادن زنا یا لواط) و محاربه (اقدام مسلحانه علیه امنیت ملی) است.»
اخوان ادامه داد: «همچنین در ادامه ماده مذکور نیز آمده است که اگر جرائم گفته شده غیر از قذف با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می‌تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه‌قضاییه از مقام رهبری درخواست کند. یعنی حتی پس از اثبات جرم هم در برخی موارد، اگر توبه واقعی باشد و قاضی اجرای مجازات را به مصلحت نداند، می‌تواند از مقام رهبری تقاضای عفو کند. شرط اصلی پذیرش درخواست توبه در این مرحله آن است که جرم با اقرار ثابت شده باشد. یعنی متهم در مراحل رسیدگی به جرم خود اقرار کرده باشد. درخصوص محارب نیز شرط اصلی پذیرش درخواست توبه آن است که توبه محارب قبل از دستگیری یا تسلط بر او باشد.»
وی در پاسخ به این سوال که چه جرایمی با توبه کامل بخشیده می‌شوند و آیا فقط جرائم حدی شامل این امتیاز هستند، گفت: «به‌صورت کلی تأثیر توبه در چند دسته از جرایم در قانون مشخص شده است. جرایم حدی (به‌جز قذف و محاربه) که طبق ماده ۱۱۴، توبه قبل از اثبات جرم موجب سقوط حد می‌شود. علاوه بر این جرایم تعزیری که طبق ماده ۱۱۵ قانون مجازات اسلامی، اگر کسی در جرایم تعزیری درجه شش تا هشت (که جزای نقدی یا زندان‌های کوتاه‌مدت هستند) قبل از صدور حکم قطعی توبه کند و دادگاه توبه او را مؤثر بداند، می‌تواند از تعقیب یا اجرای مجازات صرف‌نظر کند.»
این وکیل دادگستری در پاسخ به سوال دیگری که آیا برخی افراد می‌توانند به‌جای مجازات، فقط با اثبات توبه‌شان از مجازات معاف شوند، گفت: «بله می‌توانند. البته باید گفت که توبه ظاهری کافی نیست. دادگاه باید اطمینان پیدا کند که فرد واقعا از عمل خود پشیمان شده و قصد بازگشت به مسیر صحیح را دارد. در برخی موارد، دادگاه می‌تواند برای ارزیابی توبه، از مددکاران اجتماعی، گزارش‌های ندامتگاه و سایر ابزارهایی که در اختیار دارد هم کمک بگیرد. چنانچه پس از اعمال مقررات راجع به توبه، ثابت شود که مرتکب تظاهر به توبه کرده است، سقوط مجازات و تخفیفات درنظر گرفته شده ملغی و مجازات اجرا می‌شود.»
الهه کلهری
ارسال دیدگاه