«چهره‌نگاری معلم» با تاکید فرمایشات مقام معظم رهبری، تکلیفی ملی و بسیار مهم است

به گزارش پانا، رویداد بزرگ خاطره‌های آسمانی و آیین رونمایی از کتابی با این عنوان؛ صبح امروز ۲۲ آبان ماه با حضور محمود امانی طهرانی دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، محمود مهرمحمدی استاد بازنشسته دانشگاه تربیت مدرس، محمد نیرو از معلمان با سابقه و استادان دانشگاه، محمد زمان‌فر ویراستار و بازنویس خاطرات کتاب در تالار قلم کتابخوانی ملی برگزار شد.

محمود امانی طهرانی در این رویداد به کتاب خاطره‌های آسمانی اشاره کرد و گفت: خاطرات را در ماشین، در فاصله‌های مختلف مطالعه می‌کردم. در بسیاری از بخش‌ها، احساس و تاثر شدیدی مرا فرا می‌گرفت. برخی قطعات کتاب چنان خوش‌سلیقه انتخاب شده‌اند که به‌روشنی می‌توان دید اتفاقی از جنس عالی، نایاب و کمیاب در آن‌ها رخ داده است؛  نقطه‌ای که در آن، روح‌ها همدیگر را لمس می‌کنند، از هم اثر می‌پذیرند و بر هم اثر می‌گذارند. اصل تربیت چیزی جز همین تماس روح‌ها نیست.

 امانی ادامه داد: تجربه  روایت‌کاوی  «داستان ترجمه  زبان مادری»، یا همان روایت مربوط به شادی.  وقتی برای نخستین‌بار آن را خواندم، در همان آغاز اشکم جاری شد؛ داستانی بسیار تکان‌دهنده بود. سپس به‌عنوان کسی که قرار بود درباره‌اش تحلیل ارائه دهد، تصمیم گرفتم تحلیل را فقط شفاهی ارائه نکنم. ۱۴ نکته درباره آن تدریس نوشتم؛ چون به نظرم آمد کاری که آن معلم کرده، شاهکار است. اگر هم آن نقطه  اوج در آن داستان رخ نمی‌داد، این معلم از پای نمی‌نشست.

وی افزود: من نخستین سال معلمی‌ام سال ۱۳۶۳ بود. در مدرسه‌ای تدریس علوم را در دوره  راهنمایی آغاز کردم. به‌تدریج به معلمی علاقمند شدم. دو یا سه سال بعد، به‌عنوان معلم راهنما در همان مدرسه انتخاب شدم.   در آن سال‌ها کتابی به‌دستم رسید با عنوان «هنر معلمی»، نوشته شخصی به‌نام گیلبرت هایت (Gilbert Highet) و ترجمه‌شده به فارسی. کتابی قدیمی، مندرس و باریک بود که آقای علامه آن را به من داد و گفت: «بخوان.» کتاب را خواندم و دیدم چقدر آموزنده و شیرین است. اگر امروز هم نسخه‌ای از آن پیدا شود، به‌گمانم هنوز خواندنی و آموزنده است. بخشی از آن درباره خوبی‌ها و لذت‌های معلمی بود. در پایان آن بخش نویسنده نوشته بود؛ «هرچه در ذهنم جست‌وجو کردم تا عیبی برای معلمی بیابم، جز این‌که حقوقش کم است، عیب دیگری پیدا نکردم!». اکنون که به آن کتاب می‌نگرم، می‌بینم نویسنده یک خوبی بزرگ را از قلم انداخته است؛ این‌که معلمی از معدود شغل‌هایی است که بسیار خاطره‌ساز است.

معلمی؛ حرفه‌ای خاطره‌ساز

امانی طهرانی با بیان اینکه در عالم، اندک شغل‌هایی هستند که چنین ظرفیت بالایی برای ساخت خاطره دارند، گفت:  کسی که در خط تولید کارخانه کار می‌کند، کمتر موقعیتی برای ساختن خاطره دارد. اما در حرفه‌هایی چون طبابت یا معلمی، خاطره‌ها بسیار می‌رویند. خاطرات معلمان از جنس دیگری‌اند؛ از جنس «جانِ جانان»،  از آن بُعد دیگری که در هیچ حرفه  دیگری به آن شکل وجود ندارد. این خاطرات برای معلم سرمایه‌ای عظیم‌اند.

وی اظهار کرد: جریان خاطره، وقتی از شفاهی به نوشتاری درمی‌آید، زمینه‌  کار علمی و تحلیلی بیشتری پیدا می‌کند.  در واقع، آنچه امروز ما «الگوهای تدریس» می‌نامیم، چیزی جز خاطراتی نیست که موضوع‌زدایی و چارچوب‌گیری شده‌اند؛ همان تجربه‌هایی که معلم یافته  خود را در قالبی علمی و ساختاریافته در اختیار دیگران می‌گذارد. این فرایند نوعی  سخاوت علمی  است.

روایت معلمی فراتر از کلاس درس

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه جریان روایت معلمی فقط محدود به کلاس درس نیست؛  بلکه شامل ارتباط بین معلمان، رابطه با والدین، تعامل با فضا و جامعه  پیرامونی نیز می‌شود، تصریح کرد:  این روایت‌ها شناختی عمیق از مدرسه به‌عنوان یک زیستگاه فراهم می‌آورند.

وی افزود: به یاد دارم که در دوره کارشناسی‌ارشد شاگرد  آقای  محمدی بودم. در درس «زبان تخصصی»، یکی از مقالاتی که ارائه کردند درباره شیوه  گذراندن زنگ تفریح توسط معلمان آمریکایی بود.   وقتی آن مقاله را می‌خواندیم، دریافتم که ما چقدر نسبت به همین پدیده‌ها در مدارس خودمان ناآگاهیم؛ نمی‌دانیم زنگ تفریح خودمان چگونه می‌گذرد.  همین ناآگاهی سبب می‌شود نتوانیم برای بهبود یا بازآفرینی آن برنامه‌ریزی کنیم.

اهمیت نوشتن برای معلم

امانی طهرانی ادامه داد: نوشتن، معلم را تبدیل می‌کند به شکارچی لحظه‌ها.  کسی که می‌نویسد، لحظات را صید می‌کند و از رهگذر صید آن لحظه‌ها، رشد اخلاقی، تربیتی، دینی و حرفه‌ای پیدا می‌کند. هیچ‌کس یک‌باره به نقطه  تعالی حرفه‌ای نمی‌رسد؛ مسیر از همان جایی آغاز می‌شود که معلم شروع به نوشتن می‌کند.  

عاملیت معلم و آینده  آموزش

وی گفت: نکته بعدی، تحلیل آینده  مدرسه است. امروز بسیاری از تحلیل‌ها می‌گویند مدرسه در عرصه  آموزش و یادگیری با تهدید مواجه است.  اما آنچه هرگز تهدیدپذیر نیست، عاملیت انسانی و مسئولیت هدایت انسان‌ها است.  

امانی طهرانی ادامه داد: متون جدید تربیتی نیز بر همین عاملیت تاکید دارند،  همان چیزی که پیش‌تر با عنوان «معلم فکور» شناخته می‌شد.  این عاملیت دقیقا در لحظه  نوشتن تقویت می‌شود؛ زمانی که معلم درنگ می‌کند تا ببیند:  من چه می‌کنم؟ کجا هستم؟ هدف نهایی این یاد دادن‌ها چیست؟  این وجه عاملیت همان وجه احیای انسان‌هاست،  ماموریتی که مربیان الهی بر دوش دارند.  انسان‌ها در همه  زمان‌ها نیازمند احیا هستند و معلم‌ها با «جان دادن برای جان‌بخشیدن» همین کار را می‌کنند.

نمونه‌های ماندگار در خودنگاری معلمان

وی به خودنگاری معلمان اشاره کرد و گفت: در این زمینه کارهای خوبی انجام شده است. یکی از نخستین خودنگاشت‌ها، خاطرات  آقای رشیدپور (اولین رئیس مربیان) است؛ کتابی بسیار دلنشین از خاطرات شخصی و دانشجویانش بیان کرده است.  متاسفانه امروز نسخه‌ای از آن کتاب به‌سختی یافت می‌شود.

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه ویژگی کار مجموعه  کنونی چند جهت برجسته دارد، اظهار کرد:  ۱. ویرایش دقیق و قوام‌یافته؛ ویرایشگر محترم کار را به‌گونه‌ای انجام داده که نه پیرایه یافته، نه سطحی و بی‌اثر شده است. بلکه اصالت احساس و صمیمیت در آن حفظ شده است.  ۲. تمرکز بر وجه انسان‌سازی با رنگ و بوی دینی. در این کتاب، اعتقاد صادقانه و صفای دینی بی‌ریا حس می‌شود. هیچ‌گونه تصنع یا تظاهر در روایت‌ها نیست.

کاربرد تربیتی و فرهنگی کتاب

وی افزود: از این کتاب می‌توان به شیوه‌های مختلف بهره گرفت. یکی از بهترین راه‌ها تشکیل جلسه‌های خواندن جمعی  در فضای مجازی است؛  جمع‌های ۲۰ تا ۳۰ نفره که متن را می‌خوانند و درباره‌اش گفت‌وگو می‌کنند. چنین کارهایی، خصوصا  بین معلمان، بسیار نتیجه‌بخش است.

امانی طهرانی با بیان اینکه کار دولتی جای خودش را دارد، اما وقتی گروهی با انگیزه‌های درونی چنین اثری خلق می‌کنند، ارزش و اثرگذاری آن چند برابر است، گفت: در بخش غیردولتی، دغدغه  نتیجه بسیار قوی‌تر است؛ افراد نمی‌خواهند صرفا  کاری کرده باشند، بلکه می‌خواهند به نتیجه برسند. فراخوان کوچکی که سه‌هزار اثر ارسال شد، نشانه  امیدبخشی از یک جریان داوطلبانه در میان معلمان است.

ماموریت ملی «چهره‌نگاری معلم»

وی افزود: مسئله  «چهره‌نگاری معلم» که با تاکید مقام معظم رهبری در اردیبهشت‌ماه بیان شد، تکلیفی ملی و بسیار مهم  است.  چهره معلم را باید در چشم جامعه بزرگ و درخشان کرد تا مردم قدر او را بدانند و معلم بتواند جایگاه و منزلت خود را حفظ کند. یکی از راه‌های موثر در این جهت، همین کاری است که شما انجام داده‌اید. از این حیث، این اثر ستودنی است.

امانی طهرانی گفت: بنده  شخصا از گروه بصائر و همه  دست‌اندرکاران این پروژه صمیمانه سپاسگزارم.  از خدای بزرگ مسئلت دارم شمار معلمان قلم‌به‌دست ما، با بهره‌گیری از فناوری‌های نو، روز‌به‌روز بیشتر شود  و نقاط احیا و اثرگذاری معلمان در سراسر کشور وسعت و برکت فزاینده پیدا کند.

گفتنی‌ست که در پایان این آیین، از کتاب «خاطره‌های آسمانی» رونمایی شد و از برگزیدگان این رویداد تقدیر به عمل آمد.