گزارش عملکرد و آسیب‌شناسی برنامه‌های مشاوره‌ای و هدایت تحصیلی تشریح شد؛
عملکرد درخشان استان‌ها در هدایت تحصیلی و مشاوره دانش‌آموزان
اجرای دقیق، علمی و هدفمند فرآیندهای مشاوره‌ای در مدارس ضرورت دارد
تهران (پانا) - معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش و مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش، با ارائه گزارشی از عملکرد استان‌ها در حوزه‌های هدایت تحصیلی، غربالگری، مصاحبه تشخیصی و مداخله مختصر، از استان‌های برتر تقدیر کرد و بر ضرورت اجرای دقیق، علمی و هدفمند فرآیندهای مشاوره‌ای در مدارس تأکید داشت.
طاهره فضائلی در روز نخست گردهمایی معاونین پرورشی سراسر کشور که در اردوگاه شهید باهنر در حال برگزاری است، درباره گزارش کار معاونت برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش گفت: در آغاز، به بحث هدایت تحصیلی می‌پردازیم. پنج استان برتر کشور که در این حوزه، عملکردی موفق و درخشان داشته‌اند. در میان آنان، استان‌های قم، اصفهان، آذربایجان شرقی، لرستان و همدان با عملکردی فراتر از ۹۰ درصد در حوزه هدایت تحصیلی، برجسته‌تر ظاهر شده‌اند که جای قدردانی دارد.
معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش با تشریح آمار برنامه غربالگری در استان‌ها اظهار کرد: در حوزه غربالگری نیز استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، ایلام، مازندران و آذربایجان غربی عملکردی درخور تحسین داشته‌اند.
وی درباره وضعیت مصاحبه تشخیصی نیز افزود: در بخش مصاحبه تشخیصی که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، باید یادآور شد تمامی فعالیت‌هایی که ذکر می‌شود با هدف‌گذاری صددرصدی برای سال جدید طراحی شده‌اند و نتایج عملکرد سال گذشته نشان می‌دهد که دستیابی به این هدف با کیفیتی مطلوب کاملاً میسر است. در مطالعه تشخیصی، استان‌های مازندران، ایلام، آذربایجان شرقی، کردستان و کرمانشاه عملکردی شایسته ارائه داده‌اند.
فضائلی با اشاره به آمار مداخله مختصر در استان‌ها گفت: در زمینه مداخله مختصر نیز استان‌های سمنان، اصفهان، آذربایجان غربی، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی عملکردی مطلوب داشته‌اند.
معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش ارجاع به مراکز مشاوره‌ای را یکی از مهمترین ارکان نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان دانست و بیان کرد: در بخش ارجاع به مراکز، که از مهمترین ارکان این نظام به‌شمار می‌رود استان‌های خراسان رضوی، مرکزی، همدان، گیلان و کردستان عملکردی رضایت‌بخش از خود نشان داده‌اند. امید است که تمامی دانش‌آموزان نیازمند، به‌ویژه موارد فوریتی، بتوانند به‌طور کامل از خدمات تخصصی و بهینه مراکز بهره‌مند شوند.
وی درباره عملکرد مراکز مشاوره ادامه داد: در حوزه عملکرد مراکز مشاوره نیز استان‌های خراسان رضوی، فارس، اصفهان، شهر تهران و خوزستان شایسته تقدیر هستند.
فضائلی در ادامه با تاکید بر اهمیت برنامه همیار مشاوران در سراسر کشور و نیاز به ارتقا در این حوزه اظهار کرد: برنامه همیار مشاور، مناطق شهر تهران، شهرستان‌های تهران، آذربایجان غربی، کردستان و سیستان و بلوچستان عملکرد مطلوبی داشته‌اند. هرچند در برخی موارد، وضعیت صف‌ها مطلوب نبوده است، اما با آسیب‌شناسی دقیق و همکاری مؤثر، زمینه بهبود آن فراهم خواهد شد.
معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش به آمار رابطین مشاور در مدارس کشور اشاره کرد و گفت: در برنامه رابط مشاور نیز استان‌های کردستان، سیستان و بلوچستان، یزد، چهارمحال و بختیاری و مرکزی ثبت عملکرد مطلوب‌تری نسبت به سایر استان‌ها داشته‌اند.
عملکرد مطلوب ۵ استان در اجرای برنامه ملی «نماد»
وی درباره خط ملی نماد توضیح داد و بیان کرد: در حوزه پاسخ‌گویی خط ملی نماد ۱۵۷۰ نیز استان‌های خراسان جنوبی، خراسان شمالی، همدان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه عملکردی ارزشمند ارائه داده‌اند.
آسیب‌شناسی برنامه‌ها
معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش در ادامه درباره آسیب‌شناسی برنامه‌ها تأکید کرد: ابتدا هدایت تحصیلی را مورد توجه قرار می‌دهیم. هرچند این برنامه سال‌هاست در نظام آموزشی کشور اجرا می‌شود، اما هنوز به سطح صددرصد تحقق نرسیده است.
وی افزود: مهمترین آسیب شناسایی‌شده در این زمینه، باور برخی مجریان است که بر این نکته تأکید دارند؛ «نمونه‌برگ‌های هدایت تحصیلی در انتخاب رشته دانش‌آموز تأثیری ندارد و حتی بدون انجام آزمون نیز دانش‌آموز می‌تواند وارد پایه دهم شود.» از این رو، اجرای دقیق آن را ضروری نمی‌دانند.
فضائلی هدایت تحصیلی را فرآیند هدفمند و علمی برشمرد و گفت: باید تأکید کرد هدایت تحصیلی فرآیندی هدفمند و علمی است که ماهیت آن «توصیه‌ای و راهنمایی‌کننده» است. برای ارائه توصیه‌های مستدل و علمی به دانش‌آموزان، لازم است این فرآیند با دقت اجرا شود؛ ابزارها به‌درستی به‌کار گرفته شوند، فرم‌ها تکمیل شوند و در نهایت، مشاوران و مدیران مدارس با تکیه بر نتایج این فرایند، شناختی دقیق، آگاهانه و منطقی از توانمندی‌ها و استعدادهای دانش‌آموزان در اختیار داشته باشند.
معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش در ادامه درباره انتخاب رشته توسط دانش‌آموزان: بدیهی است که آزادی دانش‌آموز در انتخاب رشته، تحت تأثیر امکانات و شرایط آموزش و پرورش و نیز محدودیت‌های منابع انسانی و مالی قرار دارد. علاوه بر این، اسناد بالادستی کشور نیز چارچوب‌هایی را تعیین کرده‌اند که هماهنگی میان بخش‌های مختلف را ضروری می‌سازد. در نتیجه، توصیه می‌شود سهم ۶۵ امتیازی مربوط به هدایت تحصیلی در قالبی توصیه‌ای باقی بماند تا دانش‌آموز دچار دغدغه یا فشار در فرآیند انتخاب رشته نشود.
وی خاطرنشان کرد: چنانچه مدیران و مشاوران آگاه باشند که این فرآیند به آنان در ارائه پاسخ‌های علمی و دقیق یاری می‌رساند، اجرای کامل و صحیح آن را در اولویت قرار خواهند داد.
معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش کمبود آگاهی در میان مدیران مدارس و خانواده‌ها را چالشی در حوزه غربالگری دانست و گفت: از دیگر چالش‌های موجود، کمبود آگاهی در میان مدیران مدارس و خانواده‌ها نسبت به ضرورت غربالگری است. هرچه آگاهی و اعتماد نسبت به این فرآیند افزایش یابد، میزان مشارکت نیز بیشتر خواهد شد. برخی خانواده‌ها نگران ثبت اطلاعات در پرونده تحصیلی و تأثیر آن بر آینده فرزندانشان هستند، درحالی‌که اطلاعات این سامانه کاملاً محرمانه و ایمن است و طبق قانون، کلیه داده‌های مربوط به دانش‌آموزان پیش از رسیدن به هجده‌سالگی حذف می‌شود.
وی اضافه کرد: در حوزه برنامه همیار مشاور نیز یکی از چالش‌های اساسی، کم‌توجهی مسئولان به اهمیت این طرح است؛ به‌گونه‌ای که گاه حتی از نقش و کارکرد همیار مشاور آگاهی کافی ندارند. افزایش دانش و آگاهی مدیران و مجریان نسبت به اهداف این برنامه می‌تواند به اجرای مطلوب‌تر و مشارکت فعال‌تر دانش‌آموزان منجر شود. درخصوص برنامه رابطان مشاوره نیز وضعیتی مشابه وجود دارد. بسیاری از متولیان، این طرح را بخشی از وظایف خود تلقی نمی‌کنند و در نتیجه ضعف‌هایی در ثبت، آموزش و مشارکت رابطان مشهود است. لازم است ثبت رابطان در سامانه، آموزش‌های مرتبط و برنامه‌ریزی منظم در این زمینه جدی‌تر دنبال شود.
معاون برنامه‌ریزی امور مشاوره آموزش و پرورش مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش اقدام و مداخله را بعد از غربالگری مهمترین اقدامات دانست و بیان کرد: پس از انجام غربالگری، مهمترین گام، اقدام و مداخله مؤثر است. باید مدیران، معلمان و مشاوران آگاه باشند که هدف، صرفاً شناسایی نیست، بلکه کمک به دانش‌آموزان در مسیر رفع آسیب‌های احتمالی است. اجرای مصاحبه‌های تشخیصی دقیق، آموزش معلمان و رابطان مشاور، و انجام مداخلات سطح‌بندی‌شده در مدارس، ضمن کاهش فشار بر مراکز تخصصی، موجب می‌شود دانش‌آموز و خانواده احساس کنند پس از شناسایی، خدمات واقعی دریافت می‌کنند.
وی با تاکید بر ارائه خدمات تخصصی در مراکز مشاوره در استان‌ها اظهار کرد: ارائه خدمات تخصصی در مراکز مشاوره و پیگیری مستمر از سوی مشاوران، مربیان و مدیران مدارس از اهمیت بسزایی برخوردار است. این امر علاوه بر افزایش مشارکت در غربالگری، موجب رسیدگی سریع‌تر به موارد فوریتی، کنترل و مدیریت بهتر آسیب‌ها و کاهش محسوس آسیب‌های اجتماعی در سطح مدارس خواهد شد.
فضائلی گفت: اگر تمامی این فرآیندها به‌درستی و به‌صورت یکپارچه اجرا شود، دانش‌آموز و خانواده به‌طور ملموس اثرات آن را احساس خواهند کرد و همین درک و اعتماد، زمینه‌ساز همراهی بیشتر و تحقق هدف نهایی یعنی کاهش آسیب‌های اجتماعی خواهد بود.
آرمیتا رزاقیان
ارسال دیدگاه