در گفت‌وگو با پانا مطرح شد؛
توصیه‌هایی به والدین برای کنترل فضای فضای مجازی در آستانه سال تحصیلی جدید
تهران (پانا) - یک وکیل پایه یک دادگستری گفت: با توجه به این که در آستانه سال تحصیلی جدید هستیم کودکان به بهانه مدرسه بیشتر با گوشی و لپ‌تاپ کار می‌کنند و زمان زیادی فضای مجازی را در اختیار دارند. اگرچه فضای مجازی فرصت‌های فراوانی را برای یادگیری، تعامل و کشف فراهم می‌آورد، اما رها شدن بی‌قاعده کودک در این محیط، زمینه‌ساز آسیب‌های متعهد خواهد شد.
علیرضا طباطبایی در گفت‌وگو با پانا درخصوص تأثیرات مخرب فضای مجازی همزمان با شروع سال تحصیلی، اظهار کرد: «در عصر ارتباطات و رشد سریع تکنولوژی، کودکان از سنین بسیار پایین با فضای مجازی و اینترنت آشنا می‌شوند و بخش قابل توجهی از زندگی روزمره‌شان در این فضا سپری می‌شود همچنین با توجه به این که در آستانه سال تحصیلی جدید هستیم کودکان به بهانه مدرسه بیشتر با گوشی و لپ‌تاپ کار می‌کنند و زمان زیادی فضای مجازی را در اختیار دارند. اگرچه فضای مجازی فرصت‌های فراوانی را برای یادگیری، تعامل و کشف فراهم می‌آورد، اما رها شدن بی‌قاعده کودک در این محیط، زمینه‌ساز آسیب‌های جدی جسمی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و آموزشی برای این قشر آسیب‌پذیر است.بنابراین ضرورت نظارت هوشمندانه والدین بر استفاده فرزندانشان از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش احساس می‌شود.»
آسیب‌های ناشی از فضای مجازی بر کودکان
وی افزود: «در ابتدا آسیب‌های روانی و شخصیتی مانند استفاده بی‌رویه و غیربازدارنده از فضای مجازی، سبب احساس انزوا، افسردگی، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس در کودکان می‌شود. بسیاری از کودکانی که ساعت‌های زیادی صرف بازی‌های آنلاین یا چت با افراد ناشناس در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند، دچار اختلال خواب، کابوس‌های شبانه و افت روحیه خواهند شد.این شرایط ممکن است به بروز رفتارهای پرخاشگرانه یا گریز از واقعیت بینجامد. مرحله بعد آسیب‌های جسمی و فیزیولوژیک مانندنشستن طولانی‌مدت پشت رایانه یا استفاده از موبایل علاوه بر کاهش تحرک بدنی و احتمال ابتلا به اضافه وزن، زمینه‌ساز افت سلامت جسمانی می‌شود. کم‌خوابی، مشکلات تغذیه‌ای، کم‌شدن فعالیت‌های ورزشی و بروز سردردهای مزمن از جمله پیامدهای رایج است.»
طباطبایی ادامه داد: « آسیب‌های آموزشی و افت تحصیلی که تحقیقات نشان داده‌اند کودکانی که بیش از سه ساعت در روز در فضای مجازی حضور دارند، به‌طور معمول دچار کاهش تمرکز، بی‌انگیزگی نسبت به فعالیت‌های آموزشی، افت نمرات و کاهش میل به یادگیری می‌شوند. بازی‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی، با ایجاد سرگرمی‌های آنی، جایگزین موفقیت‌های واقعی و تحصیلی می‌شوند. آسیب‌های اخلاقی، اعتقادی و فرهنگی از موارد دیگر است دسترسی نامحدود به محتواهای نامناسب، غیراخلاقی یا ضدفرهنگی مانند تصاویر نامناسب، بازی‌های پرخشونت، تبلیغات غیرواقعی یا ایده‌های انحرافی می‌تواند تفکر و رفتار کودک را تحت تاثیرات منفی جدی قرار دهد. کودکان و نوجوانان، در سن رشد شخصیت، ممکن است بدون شناخت صحیح ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی جامعه با آموزه‌های مخرب روبرو شوند و هویت خود را آسیب‌پذیر کنند.»
این وکیل دادگستری ادامه داد: «آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی مانند افت ارتباط واقعی با خانواده و دوستان، کاهش مهارت‌های ارتباطی، ضعیف‌شدن پیوندهای خانوادگی و گسترش روابط مجازی کاذب می‌تواند اثرات زیان‌باری بر سلامت اجتماعی کودک بگذارد. همچنین بی‌هویتی، چندهویتی و بیان اطلاعات نادرست در فضای مجازی زمینه‌ساز مشکلات پیچیده شخصیتی و اجتماعی در آینده خواهد بود.بسیاری از کودکان، به دلیل تعامل دائمی با افراد مختلف در شبکه‌های اجتماعی، ممکن است در معرض سوءاستفاده، تهدید، آزار آنلاین و حتی جرایم رایانه‌ای قرار بگیرند.»
ضرورت نظارت والدین چرا و چگونه؟
طباطبایی ادامه داد: «والدین به عنوان مهم‌ترین ضامن سلامت روان و امنیت کودکان، باید نقش فعال، آگاهانه و هوشمندانه‌ای در هدایت فرزندان خود در فضای مجازی داشته باشند. بی‌توجهی و رها شدن کودک در این محیط می‌تواند منجر به بروز جرایم سایبری، انحرافات اخلاقی و آسیب جدی جسمی و روانی شود.»
وی افزود: «البته نظارت والدین به معنای کنترل افراطی نیست بلکه باید با اعتماد، آموزش و مشارکت مستقیم صورت گیرد. مهم‌ترین وظایف آن‌ها عبارت است از شناسایی نیازهای روانی و اجتماعی کودک و پاسخ مناسب به آن‌ها، آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای و سواد فضای مجازی،گفت‌وگوی پیشگیرانه و ایجاد ارتباط صمیمی جهت بیان دغدغه‌ها و مشکلات، کنترل منطقی و محدودیت زمانی بر استفاده از دستگاه‌ها و انتخاب ابزار و نرم‌افزارهای مناسب برای کنترل و مدیریت محتوای اینترنتی.»
راه‌های پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی
این وکیل دادگستری گفت: «آموزش مستمر به کودک یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری، آموزش صریح و مستمر اصول استفاده صحیح از فضای مجازی است. کودک باید مخاطرات اینترنت مثل فریب‌کاری آنلاین، انتشار اطلاعات شخصی، آزار سایبری و وجود محتوای نامناسب را بشناسد و شیوه مقابله با آن را یاد بگیرد. همچنین محدودیت زمانی استفاده از اینترنت یعنی تعیین زمان مشخص برای استفاده از تلفن همراه، کامپیوتر و اینترنت، باعث کاهش وابستگی و اعتیاد کودک به فضای مجازی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد کاهش زمان حضور در فضای مجازی نقش موثری در جلوگیری از افت تحصیلی، اختلال خواب و مشکلات رفتاری دارد.»
این وکیل دادگستری بیان کرد: «حضور و مشارکت والدین قرار دادن رایانه و دستگاه‌های متصل به اینترنت در معرض دید والدین اتاق نشیمن یا فضای مشترک و مشارکت مستقیم آن‌ها در انتخاب برنامه‌ها و سایت‌های مجاز، راهکار ساده و عملی برای حفظ امنیت فرزند است. همچنین والدین باید با کودک خود درباره تجربیات مثبت و منفی گفتگو کنند.»
وی افزود: «همان طور که گفته شد در عصر ارتباطات کودکان در زمان مدرسه و شروع سال تحصیلی از فضای مجازی بیشتر استفاده می‌کنند و شاید یک سری از کنترل‌ها توسط والدین کارساز نباشد. در اینجا والدین باید با تشویق کودک به شرکت در برنامه‌های ورزشی، تفریحی، فرهنگی و تعامل با دوستان و خانواده در فضای واقعی، قدرت جامعه‌پذیری کودک را افزایش می‌دهد و وابستگی به اینترنت را کاهش می‌دهد.
این وکیل دادگستری در توصیه به والدین گفت: «علاوه بر این فیلترینگ سایت‌های نامناسب مطمئن شوید که سایت‌های غیر اخلاقی، خشونت‌آمیز و نامناسب از طریق نرم‌افزارهای فیلتر و کنترل بر روی دستگاه‌های کودک غیرقابل دسترس هستند. همچنین برقراری اعتماد و ایجاد ارتباط صمیمی مانند ایجاد فضایی مطمئن برای کودک تا بتواند مسائل و مشکلات خود در فضای مجازی را بدون ترس و نگرانی با والدین درمیان بگذارد، از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری می‌کند.»
طباطبایی ادامه داد: «نظارت مشارکتی در این‌خصوص نیز خالی از فایده نیست به این معنا که فعالیت آنلاین فرزند را همراهی کرده و سایت‌ها یا اپلیکیشن‌های مناسبی را به او معرفی کنید.استفاده از ابزارهای کنترل: نرم‌افزارهایی که امکان مانیتور، مشاهده تاریخچه مرور و اعمال محدودیت دارند روی گوشی یا کامپیوتر کودک نصب کنید.»
وی افزود: «بررسی مستمر وضعیت مالی و مصرف اینترنت هزینه‌های نامعمول تلفن همراه یا حجم اینترنت را تحت نظارت قرار دهید تا رفتار غیرمتعارف شناسایی شود. برقراری قوانین خانوادگی: ساعاتی از روز را برای استفاده از تلفن همراه ممنوع کنید و جلسات گفت‌وگوی خانوادگی برگزار کنید. راهکار دیگر تخصص‌گرایی در مواقع بحران اگر کودک دچار مشکلات جدی اعم از اعتیاد اینترنتی، افسردگی یا رفتارهای آسیب‌زننده شد، با مشاورین روان‌شناسی یا وکیل متخصص در امور فضای مجازی مشورت کنید.»
طباطبایی گفت: «بدون شک فضای مجازی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی کودکان شده است اما نظارت صحیح والدین، آموزش مستمر، ایجاد اعتماد، استفاده از ابزارهای کنترل و پیگیری فعالیت‌های اجتماعی واقعی، می‌تواند امنیت و سلامت آینده کودک را تضمین کند. فرزند باید حمایت، راهنمایی و محبت والدین را در بستر فضای دیجیتال احساس کند و با آموزش، مشارکت و هدایت صحیح، دچار آسیب‌های جسمی، روانی و اجتماعی نشود.»
الهه کلهری
ارسال دیدگاه