خبرنگار یا کاربرِ ابزار؟ مرز باریک شرافت در عصر هوش مصنوعی

روز خبرنگار، همواره فرصتی‌ست برای پاسداشت قلم‌هایی که روشنی‌بخش تاریکی‌های خبری‌اند؛

اما در سال‌های اخیر، با رشد فزاینده‌ی ابزارهای تولید متن مبتنی بر هوش مصنوعی همچون ChatGPT و Gemini، مفهومی نو به میدان رسانه وارد شده که اصلِ «خبرنگار بودن» را با چالشی جدی مواجه ساخته است.

در میان هیاهوی اخبار پرزرق‌وبرق و گزارش‌های چشم‌نواز، این روزها کم نیستند افرادی که با تکیه بر خروجی‌های ماشینی و الگوریتم‌های پیشرفته، خود را در جایگاه خبرنگار می‌نشانند؛ بی‌آن‌که حتی برای تهیه‌ی یک خبر ساده، در صحنه‌ی واقعه حضور یافته یا با منبعی معتبر گفت‌وگو کرده باشند.

اما آیا صرفاً تولید متن، معادل "خبرنگاری"‌ست؟ آیا آن‌کس که به‌جای جست‌وجو در میدان واقعیت، در پنل‌های هوش مصنوعی به دنبال تولید محتواست، شایسته‌ی این عنوان عظیم است؟

این پدیده، افزون بر آن‌که تهدیدی جدی برای ارزش انسانی حرفه‌ی خبرنگاری محسوب می‌شود، بستر را برای گسترش اخبار نادرست، داده‌های جعلی و روایت‌های یک‌سویه فراهم می‌سازد. هوش مصنوعی نه وجدان دارد، نه شهود، نه مسئولیت‌پذیری و در غیاب این مؤلفه‌های بنیادین، محتوای تولیدشده، هرچند خوش‌ساخت و پرزرق‌وبرق، تهی از حقیقت و رسالت است.

در نقطه‌ی مقابل، هنوز هستند خبرنگارانی که بی‌هیچ ادعایی، دور از مراسم‌های تقدیر، و فارغ از جنجال‌های مجازی، شرافت قلم را پاس می‌دارند.خبرنگارانی که به‌جای پرسیدن از ماشین، با انسان‌ها سخن می‌گویند. که به‌جای استناد به داده‌های سطحی، عمق روایت‌ها را جست‌وجو می‌کنند. آنان که همچنان باور دارند: خبر، صرفاً "اطلاع" نیست؛ بلکه تعهدی‌ست به آگاهی، صداقت و انسانیت.