مدرسه میدان نبردی برای سازگاری با فشار‌های اجتماعی و انتظارات فرهنگی است

مهری جهانگرد، معاون آموزشی آموزشگاه دخترانه محدثه ناحیه یک بهارستان  در گفت‌و‌گو با پانا، مدرسه را به‌عنوان یک محیط بسته اما اثرگذار در بازتاب تحولات اجتماعی، فرهنگی و ذهنی افراد در ادبیات توصیف کرد و به نقش آن در ساختار روایی داستان‌ها پرداخت.

جهانگرد با اشاره به تصویر مدرسه در ادبیات گفت: «مدرسه به‌عنوان یک فضای بسته و در عین حال تأثیرگذار، می‌تواند بازتاب‌دهنده تغییرات اجتماعی و فرهنگی جامعه باشد. در بسیاری از آثار ادبی، به‌ویژه رمان‌های دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی که تحت‌تأثیر جنبش‌های اجتماعی نوشته شده‌اند، مدرسه به محلی برای مقاومت در برابر هنجارهای اجتماعی و بستر تغییرات فرهنگی بدل شده است.»

وی با اشاره به تأثیر نقش معلمان و هم‌کلاسی‌ها در داستان‌ها افزود: «معلمان می‌توانند به‌عنوان الگو، راهنما یا حتی مانعی در مسیر پیشرفت شخصیت‌های داستانی ظاهر شوند. هم‌کلاسی‌ها نیز تأثیراتی مثبت یا منفی در شکل‌گیری شخصیت‌ها دارند؛ از همراهان و همدلانی که در مسیر رشد تأثیرگذارند گرفته تا رقبایی که باعث چالش و تحول می‌شوند. برای نمونه، در رمان دنیای قشنگ نو اثر آلدوس هاکسلی، مدرسه و نظام آموزشی تأثیر مستقیم بر سرنوشت شخصیت‌ها دارد و همچون یک سیستم فرهنگی، ذهنیت آن‌ها را شکل می‌دهد.»

او همچنین درباره نقش روایت در به‌تصویر کشیدن تجربه مدرسه در داستان‌ها بیان کرد: «تکنیک‌هایی مانند روایت اول‌شخص یا سوم‌شخص، ابزار مؤثری برای انتقال پیچیدگی‌های تجربه تحصیل هستند. روایت اول‌شخص می‌تواند به مخاطب کمک کند تا فشارهای درونی و بیرونی وارد بر شخصیت‌ها را بهتر درک کند، در حالی‌که استفاده از چند روایت، امکان بازتاب دیدگاه‌های مختلف از مدرسه و دانش‌آموزان را فراهم می‌کند.»

جهانگرد در ادامه خاطرنشان کرد: «مدرسه در ادبیات می‌تواند میدان نبردی برای سازگاری با فشارهای اجتماعی و انتظارات فرهنگی باشد. نویسندگان برای ایجاد همدلی با شخصیت‌ها می‌توانند از توصیف جزئیات دقیق حالات روانی، بیان چالش‌ها و دغدغه‌های فردی و استفاده از تکنیک‌های روان‌شناختی بهره ببرند.»

معاون آموزشی آموزشگاه محدثه در پایان گفت: «روایت مدرسه در ادبیات فارسی با ادبیات جهان تفاوت‌های معناداری دارد. در ادبیات فارسی، مدرسه بیشتر فضایی سنتی برای آموزش مفاهیم اخلاقی و دینی معرفی می‌شود؛ اما در ادبیات جهان، به‌ویژه در آثار مدرن، مدرسه محل کشف هویت فردی و اجتماعی و حتی نقد ساختارهای اجتماعی است. این تفاوت‌ها گویای نگاه‌های متفاوت به مفهوم تعلیم و تربیت در بسترهای فرهنگی گوناگون است.»