بارزانی: پس از دیدار با آیت‌الله خامنه‌ای، کیفیت روابط ایران و اقلیم کُردستان بهبود یافت
تهران (پانا) - «نیچیروان بارزانی» در مورد روابط اقلیم کُردستان با ایران گفت: پس از سفرهایم به ایران و بعد از دیداری که با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مقام معظم رهبری ایران داشتیم، معتقدم که نوع، کیفیت و ماهیت روابط میان ایران و اقلیم کُردستان، به طور قابل توجهی بهبود یافته و دستخوش تغییرات مثبتی شده است.
«نیچیروان بارزانی» رئیس اقلیم کُردستان عراق، در پنل کنفرانس سالانه انستیتوی پژوهشی خاورمیانه با عنوان «میری» The Middle East Research Institute (MERI) با موضوع و محوریت «شکل‌دهی آینده و چشم‌اندازهایی برای صلح و رفاه» در شهر اربیل، درباره وضعیت فعلی روابط اقلیم کُردستان با ایران و چگونگی تقویت هر چه بیش‌تر آن گفت: دو جنبه کلیدی در مورد ایران وجود دارد، اول این‌که ایران همسایه مهمی برای ماست؛ ما مرزهای مشترک و طولانی با ایران داریم؛ هرگز نخواسته‌ایم و به دنبال آن هم نیستیم که هیچ اختلالی در روابط ما با ایران ایجاد شود. در عین حال، ما منشأ هیچ تهدیدی برای ایران نیستیم. ما نمی‌خواهیم که به هیچ شیوه‌ای از خاک اقلیم کُردستان، هیچ‌گونه تقابلی بر علیه هیچ کدام از همسایگانمان صورت بگیرد. ایران، جزو آن کشورهایی است که هرگز نمی‌خواهیم منبع تهدید برای آن باشیم. این اصل، در سیاست اقلیم کُردستان محوریت دارد. ما می‌خواهیم عامل امنیت و ثبات در منطقه باشیم، نه عامل بی‌ثباتی و برهم‌زننده امنیت و آسایش در منطقه. در حقیقت، این مهم؛ همچنان سیاست واقعی اقلیم کُردستان است.
مبادلات تجارت ما با ایران، تقریباً ۱۱ میلیارد دلار است
بارزانی در مورد سفر سال گذشته خود به ایران و دیدار با مقامات عالی‌رتبه کشور گفت: از نظر اقتصادی، مبادلات تجاری ما با ایران، تقریباً ۱۱ میلیارد دلار در سال است. سال گذشته به ایران سفر کردم و بعد از این سفر بود که صفحه جدیدی در روابط بین اقلیم کُردستان و ایران گشوده شد. رئیس جمهور اسلامی ایران به اربیل سفر کرد و من معتقدم که این اتفاقات؛ تغییرات مثبتی در روابط ما و ایران به وجود آورد. من دوباره تأکید می‌کنم که ایران، کشور مهمی است؛ ما می‌خواهیم روابط کنونی خود را از این سطح هم بیش‌تر توسعه دهیم و اقلیم کُردستان هرگز به منبع تهدیدی برای جمهوری اسلامی ایران تبدیل نخواهد شد. ایران، در دوران سخت گذشته؛ از اقلیم کُردستان حمایت، پشتیبانی و همکاری کرده است و ما از آن‌ها به خاطر این موضوع، سپاسگزاریم. ایران، همسایه مهمی است و ما خواهان روابط قوی و مستحکم با آن‌ها هستیم. پس از سفرهایم به ایران و بعد از دیدار و جلسه‌ای که با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مقام معظم رهبری جمهوری اسلامی ایران داشتیم، معتقدم که نوع، کیفیت و ماهیت روابط میان ایران و اقلیم کُردستان، به طور قابل توجهی بهبود یافته و دستخوش تغییرات مثبتی شده است.
رهبران کُرد «جلال طالبانی» و «مسعود بارزانی» از هیچ تلاشی دریغ نکردند
«نیچیروان ادریس بارزانی» در مورد چشم‌انداز و استراتژی رهبران کُرد برای ثبات در عراق و منطقه گفت: قبل از سال ۲۰۰۳، ما در اقلیم کُردستان؛ وضعیتی مشابه وضعیت فعلی داشتیم. از نظر اقتصادی ما در این سطح مناسب کنونی نبودیم، اما تقریباً در جایی بودیم که اکنون هستیم. آمریکایی‌ها آمدند و با ما صحبت کرده و ما را متقاعد کردند که عراقی جدید و همچنین عراقی مبتنی بر پایه‌های دموکراسی و فدرالیسم در انتظار ماست. ما به عنوان کُرد و به ویژه رهبران کُرد، مرحوم «مام جلال» (جلال طالبانی) و رئیس «مسعود بارزانی»، که خداوند عمرشان را طولانی کند، برای عراق جدید از هیچ تلاشی که لازم بود، واقعاً دریغ نکردیم.
قانون اساسی عراق، به عنوان یک سند، دستاورد بزرگی است
وی افزود: ما امیدوار بودیم عراقی بسازیم که به فجایع و ویرانی‌هایی که بر سر کُردها آمده بود، پایان دهد. اگر سؤال این است؛ پس از ۲۰ سال، چه چیزی به دست آورده‌ایم؟ به نظر من، خود قانون اساسی عراق، به عنوان یک سند، دستاورد بزرگی برای اقلیم کُردستان بود و نباید اهمیت آن را دست کم بگیریم. این سند مهمی که تعدادی از حقوق کُردها و دیگر اقلیت‌های عراق را به رسمیت می‌شناسد، نباید دست کم گرفته شود؛ بلکه باید به عنوان یک دستاورد بزرگ تلقی شود. اما سؤال بزرگ‌تر این است؛ آیا این قانون اساسی اجرا شده است؟ من می‌توانم به این سؤال، با یک «نه» قاطع پاسخ بدهم.
رئیس اقلیم کُردستان در ادامه سخنانش تصریح کرد: همه مشکلاتی که امروزه ما در اقلیم کُردستان با بغداد در مورد نفت، بودجه، ماده ۱۴۰ و پیشمرگه تجربه می‌کنیم، یک منشأ دارد و آن هم قانون اساسی عراق است که آن‌طور که قرار بود، اجرا نشده است. این وضعیت کنونی عراق فدرال است، اگر از شیعیان عراق بپرسید، آن‌ها همیشه از گذشته می‌ترسند؛ گذشته این‌گونه بود و آن‌ها [بعثی‌ها] این کار را با ما کردند. اگر از سنی‌ها بپرسید، می‌گویند؛ آینده مبهم است. اگر از کُردها بپرسید، می‌گویند؛ نه گذشته، نه حال و نه آینده! آن‌ها ترس دارند، ترس از این‌که این کشور به کجا می‌رود؟!
رئیس «مسعود بارزانی» گفت که قانون اساسی عراق، دستاوردهای مهمی دارد
او همچنین گفت: من معتقدم اگر می‌خواهیم شاهد عراقی شکوفا از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی باشیم، اولین شرط آن، پایبندی به قانون اساسی عراق است. ۸۰ درصد مردم عراق، به قانون اساسی رأی مثبت دادند و ما نیز به آن رأی دادیم. خوب به یاد دارم، وقتی که قانون اساسی نوشته می‌شد، جناب رئیس بارزانی از بغداد برگشت و گفت: «این قانون، همه حقوق ما را شامل نمی‌شود؛ اما دستاوردهای مهمی نیز دارد.»
عراق را می‌توان هر چیزی جز فدرال توصیف کرد
بارزانی در ادامه افزود: بزرگ‌ترین مشکل در عراق، این است که هنوز هیچ‌کس نمی‌داند، سیستم این کشور فدرال است یا متمرکز. در عمل روزمره، به شدت متمرکز است. در ظاهر، به آن «عراقِ فدرال» می‌گویند، اما در اصل، عراق را می‌توان هر چیزی جز فدرال، توصیف کرد.
اقلیم کُردستان معتقد است که عمق استراتژیک آن بغداد است
«نیچیروان ادریس مصطفی بارزانی» در ادامه سخنانش تأکید کرد: کاری که آن‌ها با اقلیم کُردستان می‌کنند، در هیچ سیستم فدرالی دیده نمی‌شود. کاری که عراق با اقلیم کُردستان می‌کند، به شدت متمرکز است. یک بار در جلسه‌ای با ائتلاف چارچوب هماهنگی، که متشکل از نیروهای شیعه است، گفتم؛ برادران، بگذارید با شما صریح و شفاف باشم. وقتی به اقلیم کُردستان، نگاه می‌کنید، نه تنها رفتار اقلیم کُردستان را بخشی از یک دولت فدرال نمی‌بینید، بلکه خودتان را یک دولت مستقل می‌دانید، اما وقتی از اربیل به شما نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که رویکرد شما به اقلیم کُردستان، آن قدر متمرکز است که ممکن است هر چیزی جز فدرالیسم باشد. بیایید با هم بنشینیم و بفهمیم کجا می‌توانیم به هم برسیم. اقلیم کُردستان هنوز هم می‌خواهد (من این را بارها گفته‌ام و اکنون هم در اینجا دوباره تکرار می‌کنم) من این را با اطمینان می‌گویم که اقلیم کُردستان، معتقد است که عمق استراتژیک آن بغداد است.
ما باید با بغداد به نتیجه برسیم
بارزانی همچنین گفت: این بحث سیاست یا تملق نیست، ما باید با بغداد به نتیجه برسیم. سال ۲۰۰۵ دوره‌ای در عراق بود که نظام دموکراتیک در این کشور به تصویب رسید. دموکراسی فقط به معنی هر چهار سال یک‌بار، شرکت در انتخابات؛ نیست. با این حال، این فرآیندِ کم‌اهمیتی هم نیست. امروز، من یک نخست‌وزیر سابق را به عنوان یک فرد عادی ملاقات کردم، این یک تغییر بسیار مهم در عراق است. عراقی‌ها قبلاً هرگز شاهد چنین چیزی نبوده‌اند؛ آن‌ها فقط یک نفر را در حال حکومت کردن بر خود دیده‌اند. یک روند دموکراتیک در عراق وجود دارد و ما واقعاً باید آن را تحسین کنیم. اما آیا این کافی است؟ این بحث دیگری است.
دموکراسی هدیه‌ای نیست که به مردم داده شود
این دیپلمات ارشد در ادامه سخنانش گفت: دموکراسی بسته‌ای نیست که به یک کشور داده شود. اشتباه بزرگی که در سال ۲۰۰۳ رخ داد، این بود که فکر می‌کردند دموکراسی یک هدیه است. دموکراسی زندگی روزمره است. آیا دموکراسی کُردستان، کامل و عاری از هرگونه مشکلی است؟ بله، کاستی‌هایی هم دارد. اما ما معتقدیم که با وجود تمام کاستی‌هایمان، در مسیر درستی قرار داریم. دموکراسی هدیه‌ای نیست که به مردم داده شود، بلکه یک عمل روزمره است و زمان بسیار زیادی طول می‌کشد تا مردم به آن مرحله برسند.
پس از سال ۲۰۰۵، انتخابات پارلمان عراق مهمترین انتخابات در کشور است
رئیس اقلیم کُردستان در مورد برگزاری ششمین دوره انتخابات پارلمان عراق تأکید کرد: من معتقدم انتخابات پیش‌رو بسیار مهم است. پس از سال ۲۰۰۵، انتخابات پارلمان عراق؛ مهمترین انتخابات در کشور است، این یک کمپین انتخاباتی نیست. بلکه می‌خواهم در مورد اهمیت انتخابات صحبت کنم. این‌که انتخابات ۲۰۰۵ تا چه اندازه برای دموکراسی عراق مهم بود، یک نکته است؛ این انتخابات سال ۲۰۲۵ همچنین نمایانگر مرحله و مقطع جدیدی در این کشور است و همه عراقی‌ها باید این موضوع را بسیار حائز اهمیت بدانند و این مسئولیت اجتماعی مهم را در خود احساس کنند.
عراق، در حال عبور از یک مرحله گذار است
وی افزود: در کُردستان اغلب گفته می‌شود؛ چرا در انتخابات شرکت می‌کنیم؟! برادر، ما باید ثابت کنیم که وزن و جایگاه کُردها و همچنین اتحاد آن‌ها در بغداد، منبع قدرت برای اقلیم کُردستان است. همان‌طور که به انتخابات داخلی اقلیم کُردستان توجه می‌شود، باید به انتخابات عراق نیز با همان اهمیت نگریسته شود. قانون اساسی اجرا نشده است. اینها مراحلی است که عراق از سال ۲۰۰۵ تاکنون پشت سر گذاشته است؛ جنگ داخلی، مسئله داعش و سایر مشکلات. عراق، در حال عبور از یک مرحله گذار است. درست است که این دوره طولانی ۲۲ سال بوده، اما دولت‌سازی یک فرآیند بسیار جدید است. دولت‌سازی در یک یا دو روز، اتفاق نمی‌افتد؛ یا با گفتن این‌که باید در حال حاضر اجرا شود، اتفاق نمی‌افتد، زمان می‌برد.
این دیپلمات باتجربه در ادامه سخنانش تصریح کرد: این انتخابات کنونی در عراق، ما را وارد مرحله جدیدی می‌کند. آن مرحله چیست؟ مرحله اجرای قانون اساسی عراق است. به همین دلیل، این مرحله؛ برای اقلیم کُردستان خیلی مهم است. معتقدم که بغداد، با همه اقلیت‌هایش؛ اکنون متوجه شده است که این مرحله، باید آغاز شود. برای دستیابی به ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در عراق، اجرای این قانون اساسی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
ما انتخابات موفقی را با مشارکت ۷۲ درصد در اقلیم کُردستان برگزار کردیم
بارزانی در مورد تشکیل پارلمان و کابینه جدید دولت اقلیم کُردستان گفت: ما با مشارکت حدود ۷۲ درصد، انتخابات بسیار موفقی را در اقلیم کُردستان برگزار کردیم. اگر به زمان انتخابات نگاه کنیم، اینجا در خود اربیل، دو تجمع بسیار بزرگ در یک روز برگزار شد، یکی توسط حزب دموکرات کُردستان و دیگری توسط اتحادیه میهنی کُردستان؛ اما هیچ مشکلی بین طرفداران این دو حزب، پیش نیامد و این دستاورد بزرگی برای تفکر و نگاه مردم ما به انتخابات و پروسه دموکراسی است. در یک شهر، این دو حزب بزرگ در حال تبلیغات انتخاباتی هستند و هیچ مشکلی بین آن‌ها پیش نمی‌آید.
با اتحادیه میهنی کُردستان، رابطه بسیار بهتری نسبت به گذشته داریم
او همچنین گفت: روند تشکیل دولت اقلیم کُردستان، به درازا کشید، اما آنچه مهم است این‌که ما، به همراه برادرانمان در اتحادیه میهنی کُردستان؛ اکنون رابطه بسیار بهتری نسبت به گذشته داریم. اگرچه به مرحله تشکیل دولت نرسیده‌ایم، اما در کنار هم، پیشرفت قابل توجهی داشته‌ایم. به اتفاق یکدیگر، یک سند مشترک تهیه کرده‌ایم که چشم‌انداز سیاسی ما را برای آینده این کشور و نحوه مدیریت امور با بغداد؛ تشریح می‌کند. آنچه باقی می‌ماند این است که کدام پُست اداری به چه کسی می‌رسد؟ نمی‌خواهم هیچ بهانه‌ای برای این‌که چرا تشکیل دولت، این‌قدر طول کشید؛ بیاورم و همچنین نمی‌خواهم از این موضوع دفاع کنم. معتقدم که دولت باید هر چه سریع‌تر تشکیل می‌شد، اما برخی واقعیت‌ها نیز وجود دارد که باید آن‌ها را هم در نظر بگیریم. دوست داشتم که دولت در ماه دوم یا سوم امسال تشکیل می‌شد، اما برخی موانع و عدم اعتماد وجود دارد که باید حل شود. با وجود همه اینها، ما در بغداد؛ در مورد بسیاری از مسائل مربوط به دستاوردهای اقلیم کُردستان، با یکدیگر اتفاقِ نظر داریم.
اقلیم کُردستان، خواهان اجرای قانون اساسی در عراق است
رئیس اقلیم کُردستان در مورد استراتژی کُردها برای مراحل بعد از برگزاری انتخابات پارلمان عراق و اجرای قانون اساسی در این کشور گفت: ما هیچ سند قانونی دیگری غیر از این قانون اساسی در دسترس نداریم. ما این قانون اساسی را در اختیار داریم و آنچه اقلیم کُردستان اکنون می‌خواهد، اجرای این قانون اساسی است. کار ما روی این متمرکز شده است که چه زمانی بودجه اقلیم کُردستان از بغداد می‌رسد و صادقانه بگویم؛ این موضوع، نباید به مسئله‌ای بین دولت اقلیم کُردستان و حکومت مرکزی عراق و دستاویزی برای آن‌ها در بغداد تبدیل شود. اگر شهروندان اقلیم کُردستان بخشی از شهروندان عراق و کارمندان این کشور محسوب می‌شوند، پس این موضوع به هیچ وجه نباید به مسئله‌ای بین ما تبدیل شود. بله، پس از این مرحله و پس از این انتخابات؛ اقلیم کُردستان با همه گروه‌ها و اقلیت‌های خود، خواستار اجرای قانون اساسی خواهد بود. می‌خواهد قانون اساسی که در حال حاضر وجود دارد، اجرا شود. احساس هم می‌کنیم که طبق این قانون اساسی، ما حقوق و وظایفی داریم و متوجه آن هم هستیم. فکر می‌کنم ما این مرحله و مقطع را بدین شکل می‌خواهیم که به سرانجام برسد.
روند انتخابات و دموکراسی در عراق، در مرحله گذار است
بارزانی در مورد احتمال تغییرات در نتایج انتخابات پیش‌رو گفت: روند انتخابات و دموکراسی در عراق، در مرحله گذار است. اما اگر وضعیت عراق را مقایسه کنیم و واقع‌بین باشیم، مثلاً آیا وضعیت فعلی عراق، همان وضعیت ۶ سال گذشته است؟ اگر از همه زوایا به آن نگاه کنیم، به سمت بهتر شدن رفته است. مثلاً اکنون در بغداد، هیچ مشکل امنیتی وجود ندارد. ۶ سال قبل، صحبت کردن در این زمینه، بسیار دشوار بود. در حال حاضر، بزرگ‌ترین مشکل بغداد، ازدحام ترافیک است. بنابراین ممکن است، تحولات کُند باشند، اما ما آن‌ها را می‌بینیم و نباید آنچه را که به‌دست آمده است و در آینده نیز دستاوردهایی خواهیم داشت را دست‌کم بگیریم. مردم، حق دارند مطالبه بیش‌تری داشته باشند و جوانان نیز حق دارند که چیزهایی را مطالبه کنند. این خیلی طبیعی است، اما معتقدم که توسعه و پیشرفت عراق، روند بسیار پیچیده‌ای بود؛ اکنون در مقایسه با سال‌های گذشته، در مسیر بهتری قرار گرفته است. نخست‌وزیر فعلی عراق، بارها بر لزوم ارائه خدمات در کشور تأکید کرده است و اکنون هم شاهدیم که خدمات در سراسر عراق، بسیار بهتر از سال‌های قبل در حال انجام است.
عراق به حکومت دیکتاتوری و به دوره استبدادی باز نخواهد گشت
وی همچنین گفت: از نظر سیاسی، فکر نمی‌کنم تغییر خیلی مهمی رخ دهد، اما سؤال این است که اگر این انتخابات را برگزار نکنیم، چه چیزی جایگزین آن خواهد شد؟ عراق، به حکومت دیکتاتوری و به دوره استبدادی باز نخواهد گشت. این مقاطع، در عراق به پایان رسیده است. آنچه اکنون وجود دارد، این است که سازوکار تغییرات تدریجی در عراق؛ همین انتخابات است. انتخابات به هر فردی حق می‌دهد در ایجاد تغییری که می‌خواهد، شرکت داشته باشد. به نظر من، روند انتخابات در عراق، برای دموکراسی کشور و برای تحکیم هر چه بیش‌تر دموکراسی در جامعه، بسیار حائز اهیمت است.
بزرگ‌ترین مشکل عراق، نبود نهادهای سازمان‌یافته است
«نیچیروان ادریس بارزانی» در ادامه سخنانش تأکید کرد: فکر می‌کنم بزرگ‌ترین مشکل این است که ما نهادهای سازمان‌یافته‌ای نداریم، در عراق، هیچ نهادی وجود ندارد. در غیاب نهادها، تنها چیزی که وجود دارد؛ این رسانه‌های غیرحرفه‌ای هستند. به عنوان مثال، آن‌ها بدبینی را گسترش می‌دهند و مردم را از آینده ناامید می‌کنند؛ عراق به طور کلی هیچ نهادی ندارد که بتواند به این موضوع پاسخ دهد. معتقدم که بزرگ‌ترین تمرکز در عراق، باید روی نهادینه کردن این کشور و نه شخصی‌سازی آن باشد. الان همه تمرکز روی پرستیژ، وجهه و کاریزمای فلان و بهمان شخص است؛ این کارها باید پایان یابد. عراق که در بغداد، اربیل و حتی سراسر عراق به سمت دموکراسی حرکت می‌کند، باید نهادهای دولتی قوی داشته باشد. در غیاب نهادهای دولتی، ناامیدی که به آن اشاره کردم، زاییده می‌شود. از هر نظر، روند عراق؛ پیچیده است. همیشه باید با گذشته مقایسه شود؛ اگر هم آن را مقایسه کنید؛ متوجه می‌شویم که به هر حال، سبک و شیوه برطرف کردن مشکلات، بهتر از عقب‌نشینی کردن و بازگشت به گذشته است.
نیروهایی که خارج از قانون، اسلحه در اختیار دارند، تهدیدی برای عراق هستند
رئیس اقلیم کُردستان در مورد رهبری آینده عراق گفت: ما لزوماً نباید در مورد اسامی صحبت کنیم، بلکه ما باید در مورد یک مسیر درست و واقعی صحبت کنیم. اگر شعارهای احزاب، عملاً به سمت یک عراق بهتر هدایت شود؛ این چیز خوبی است. در این روند، آنچه که قطعاً عراق را تهدید می‌کند، نسل جدیدی نیست که به تدریج در حال ظهور و فعالیت سیاسی است. آنچه که عراق را تهدید می‌کند، نیروهایی هستند که خارج از قانون، اسلحه در اختیار دارند. آن‌ها تهدیدی برای عراق و آینده آن هستند. در حقیقت، این نیروها تهدید واقعی هستند و به بلای بزرگی برای آینده عراق، تبدیل خواهند شد.
عراق باید ماهیانه شش میلیارد دلار برای حقوق کارمندانش تأمین کند
او در مورد مشارکت جوانان در روند اقتصادی و سیاسی عراق گفت: اینها اصلاحاتی هستند که هر کسی که نخست‌وزیر شود، صرف نظر از این‌که دوباره انتخاب شود یا خیر، باید آن‌ها را انجام دهد. کسانی که مسئولیت برعهده می‌گیرند، باید تصمیمات بسیار دشواری بگیرند. عراق، کشور بسیار عجیبی است؛ به عنوان مثال، این کشور؛ باید ماهیانه حدود ۶ میلیارد دلار حقوق کارمندانش را تأمین کند. در کجای دنیا چنین چیزی ممکن است؟! دولت بعدی عراق، باید به طور جدی اصلاحات مؤثری را در نهادهای دولتی دنبال کند. موتور پیشرفت هر کشوری بخش خصوصی آن است. در سال ۲۰۰۲ یا ۲۰۰۳، بخش خصوصی ما بسیار ضعیف بود، اکنون بهتر شده است. در حال حاضر، دولت اقلیم کُردستان مشغول بررسی تدوین و صدور قانونی است که نحوه بازنشستگی افراد در بخش خصوصی را تنظیم می‌کند. به عبارت دیگر، ما به مرحله‌ای رسیده‌ایم که اکنون در مورد این موضوع صحبت می‌کنیم.
قدرت جوانان عراق، بسیار زیاد است
این دیپلمات باتجربه در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: قدرت جوانان عراق، بسیار زیاد است و هر ساله یک میلیون نفر به آن اضافه می‌شوند. آنچه که در مورد اهمیت این انتخابات گفتم، بسیار مهم هستند؛ زیرا اگر در ۱۰ یا ۱۵ سال گذشته، از مردم می‌پرسیدید که مهمترین چیز در عراق چیست؟ می‌گفتند؛ امنیت! اما اکنون آن‌ها این را فراموش کرده‌اند. مرحله فعلی این است که مردم می‌گویند؛ فرصت‌های شغلی و مشارکت جوانان در این زمینه. عراق از آن مرحله عبور کرده است، مرحله پس از انتخابات عراق، اهمیت فراوانی دارد؛ واقعیت در این نهفته است که باید دوران جدید و نیز اصلاحات جدی در این کشور آغاز شود. یک کشور، نمی‌تواند فقط از پس پرداخت ۶ میلیارد دلار، حقوق ماهیانه برآید. چنین چیزی در جهان وجود ندارد؛ دیر یا زود، این کشور با یک مشکل بزرگ روبه‌رو خواهد شد. حالا مثلاً به این فکر کنید که فردا به هر دلیلی، قیمت نفت به کم‌تر از ۵۰ دلار کاهش پیدا کند، چه اتفاقی برای این کشور می‌افتد؟ فاجعه بزرگی رخ خواهد داد! بنابراین هر کسی که نخست‌وزیر شود و دولتی که بعد از آن تشکیل می‌شود، اولین کاری که باید انجام دهد، اجرای اصلاحات اساسی در درون نهادهاست. الان مثلاً در عراق، شما در مورد برق صحبت می‌کنید که یارانه‌ای است، شما در مورد نفت و گاز یا هر چیز دیگری که صحبت می‌کنید، یارانه‌ای است! که از طرف دولت، مورد حمایت قرار می‌گیرد.
سیستم بانکی در عراق، باید از نو سازماندهی شود
وی همچنین گفت: کشور به این شکل اداره نمی‌شود، آن‌ها باید به این فکر کنند که چگونه می‌توانیم به سمت بخش خصوصی حرکت کنیم؛ به آن فرصت دهیم و قوانینی برای آن وضع کنیم. سیستم بانکی در عراق، باید از نو سازماندهی شود. اکنون، عراقی‌ها به هر کشوری که می‌روند، می‌گویند: «ما از شما دعوت می‌کنیم که بیایید و در کشور ما سرمایه‌گذاری کنید.» اما هیچ کس نمی‌آید، زیرا هیچ اعتمادی وجود ندارد. چه طور این اتفاق می‌افتد؟ وقتی افرادی از خارج از کشور برای سرمایه‌گذاری به کشوری می‌آیند، اولین چیزی که باید بدانند این است که فضای قانونی چگونه است. قانون سرمایه‌گذاری عراق، قانونی نیست که مردم را به آمدن و سرمایه‌گذاری در این کشور تشویق کند. سؤال دوم این است که اگر مسئله حقوقی وجود دارد، آیا اعتماد واقعی به قوه قضائیه عراق، وجود دارد؟ بدون شک، من در مورد همه و همچنین در مورد خودمان هم صحبت می‌کنم. آیا دادگاه‌های عراق به اندازه کافی قابل اعتماد هستند که مردم بتوانند شکایات خود را به آنجا ارائه دهند؟ آیا سیستم بانکی عراق به اندازه کافی تنظیم شده است؟ عراق، تنها کشوری برای سرمایه‌گذاری نیست؛ بلکه مردم می‌توانند، در هر جایی که بخواهند، سرمایه‌گذاری کنند.
مشکل فساد، باید به تدریج و در چارچوب یک فرآیند حل شود
بارزانی در مورد برطرف کردن معضلِ فساد در عراق گفت: به هیچ‌وجه نمی‌توانم بگویم که فساد در عراق وجود ندارد، اما فساد چیزی نیست که بتوانید یک شبه آن را حل کنید. تلاش‌هایی برای تغییر قوانین وجود دارد، تلاش‌هایی برای دستیابی به شفافیت بیش‌تر وجود دارد. در اقلیم کُردستان هم می‌بینیم که تلاش‌های قابل توجهی برای انجام این کار وجود دارد. در عراق نیز اکنون تلاش‌های قابل توجهی برای انجام این کار در حال انجام است، اما آیا این مسائل می‌توانند یک شبه حل شوند؟ به نظر من، خیر! این موضوع به فرهنگ‌سازی و بسیاری از مسائل اجتماعی دیگر مربوط می‌شود و باید به تدریج در چارچوب یک فرآیند، حل شود.
پهبادها در اقلیم کُردستان شرکت‌های نفتی را مورد هدف قرار دادند
رئیس اقلیم کُردستان در مورد چگونگی برخورد با تهدید پهبادها گفت: حداقل پهبادهایی که در کشورهای اروپایی هستند، حاوی مواد منفجره نیستند؛ اما آن‌هایی که به سمت اقلیم کُردستان پرتاب می‌شوند، همگی مجهز به بمب و موشک هستند که این یورش‌ها ما را به موضوع دیگری می‌رساند. آن‌ها اقلیم کُردستان را با پهباد بمباران کردند، آن‌ها شرکت‌های نفتی را مورد هدف قرار دادند؛ آن‌ها سعی کردند فرودگاه اربیل را مورد هدف قرار دهند. تنها سؤال من این است؛ عراق از این کار چه سودی می‌برد؟ منافع عراق در این‌گونه کارها چیست؟ وقتی از خطر بزرگی در عراق از جانب نیروهایی که خارج از قانون کشور هستند، صحبت می‌کنیم؛ خواسته ما این است که آن‌ها تابع قانون و تحت فرمان رهبری نخست‌وزیر باشند که فرمانده کل نیروهای مسلح است. این خواسته ما به عنوان اقلیم کُردستان است.
حملات پهبادها سیلی محکمی به صورت همه عراق بود
وی افزود: به نظر من، کاری که آن‌ها در اقلیم کُردستان انجام دادند، سیلی محکمی به صورت همه عراق بود و بغداد در واکنش به این نیروها رفتار بسیار ملایمی از خود نشان داد. بغداد بهتر از ما می‌داند، چه کسانی این کارها را انجام داده‌اند. اما باید در این مورد، موضع جدی‌تری می‌گرفت؛ زیرا این فقط تهدیدی برای اقلیم کُردستان نیست؛ در واقع، اعتبار همه نهادهای عراقی را تضعیف می‌کند. این اقدام، همه مقامات عراقی که خود را یک کشور مستقل می‌دانند، هدف قرار می‌دهد. این اقدام، خلافِ حاکمیت عراق است.
پهبادها به یک مشکل بزرگ تبدیل شده‌اند
«نیچیروان بارزانی» در ادامه سخنانش با اشاره به دیدار با مسئولان عالی‌رتبه عراقی گفت: وقتی ما به بغداد می‌رویم، ساعت‌ها در مورد حاکمیت عراق و غیره برای ما سخنرانی می‌کنند، اما وقتی به این مسائل می‌رسد، خیلی ساده با آن برخورد می‌شود. یک نیروی مسلح با پهباد به سرزمینی که بخشی از عراق است، حمله می‌کند و هیچ پاسخگویی وجود ندارد و هیچ‌کس، سؤالی نمی‌پرسد! مسئله پهبادها به طور کلی اکنون به یک مشکل بزرگ تبدیل شده است، اما مشکل ما در عراق این نیست که افراد خاصی از آن‌ها استفاده می‌کنند؛ بلکه در حقیقت، مشکل این است که آن‌ها از طرف یک نیروی مسلح که توسط دولت عراق، حقوق می‌گیرد؛ مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع، این یک خطر جدی است؛ آن‌ها توسط نهادهای دولتی عراق، تأمین مالی می‌شوند و همان نیروهایی هستند که از پهباد، بر علیه اقلیم کُردستان استفاده می‌کنند. این کارها باید متوقف شود و اگر جلوی آن را نگیرند؛ آن‌وقت اقلیم کُردستان، قطعاً واکنش نشان خواهد داد.
مدیریت پهبادها باید به زیر چتر قانون و تحت رهبری فرمانده کل نیروهای مسلح قرار بگیرند
وی در مورد چگونگی متوقف کردن حملات پهبادها گفت: متوقف کردن این حملات به معنای قرار دادن آن‌ها زیر چتر قانون، تحت رهبری نخست‌وزیر، که فرمانده کل نیروهای مسلح است، می‌باشد. این‌گونه متوقف می‌شود؛ در غیر این صورت، همان‌طور که گفتم، بدین شکل نیست که اقلیم کُردستان در این زمینه، غیرفعال باقی بماند. این وضعیت، نمی‌تواند به این شکل ادامه یابد.
دوستی قوی و روابط ویژه‌ای در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی با ترکیه داریم
رئیس اقلیم کُردستان در مورد روابط با کشور ترکیه گفت: ما دوستی قوی و مستحکمی با ترکیه داریم. ما روابط بسیار ویژه‌ای چه در حوزه اقتصادی و چه در حوزه سیاسی با این کشور داریم. اقلیم کُردستان به حفظ رابطه خود با ترکیه ادامه خواهد داد.
بارزانی در مورد ارزیابی روند صلح بین ترکیه و پ.ک.ک و نقش اقلیم کُردستان در این رابطه گفت: در مورد روندی که در ترکیه آغاز شده است و تحت هر عنوانی، من مطمئن هستم که پس از دیدار با رئیس‌جمهور ترکیه، احساس کردم که ترکیه در مورد این روند، بسیار جدی است. حتی اگر این روند به کُندی پیش برود، در ترکیه تصمیم جدی گرفته شده است که این روند، باید به نتیجه برسد. اما ما نباید بی‌صبر باشیم، چیزهایی وجود دارد، حتی اگر مملو از خطرات باشند؛ که طرف مقابل باید آن‌ها را اجرا کند. مشکلی که سال‌ها ادامه داشته است را نمی‌توان یک شبه حل کرد. گاهی اوقات، باید با برخی خطرات روبه‌رو شوید. حرف من با برادرانم این است که روند صلح؛ باید انجام شود، زیرا بهترین راه است، حتی اگر این روند به آهستگی پیش برود. اکنون اوضاع به این شکل پیش می‌رود که هر طرف، منتظر است تا طرف مقابل، اقدامی انجام دهد تا آن‌ها نیز در این زمینه، متقابلاً گامی بردارند. این مسئله بزرگ م مهم، بدین شیوه؛ حل نخواهد شد.
نقش اقلیم کُردستان در روند صلح بین ترکیه و پ.ک.ک حمایتی است
وی همچنین گفت: در حال حاضر، گام‌هایی وجود دارد که حزب کارگران کُردستان (پ.ک.ک) باید بردارد تا این روند به نتیجه برسد. نمی‌خواهم وارد جزئیات شوم، اما نمی‌شود گفت که ما عقب ایستاده‌ایم و منتظریم ببینیم ترکیه چه می‌کند و بعد خودمان می‌آییم، ما هم کاری انجام می‌دهیم. این نوع طرز تفکر، بسیار اشتباه است و نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت. نقش ما همان‌طور که در آنکارا اعلام کردیم، نقش حمایتی است و با این گروه نیز صحبت کرده‌ایم که در این زمینه، چه نقشی می‌توانیم ایفا کنیم. وقتی که روند خلعِ سلاح آغاز شد، آن‌ها از ما خواستند که از این روند حمایت کنیم؛ هر آنچه که از دستمان بر می‌آمد را انجام دادیم. معتقدم که این یک فرصت تاریخی است و کُردها نباید آن را از دست بدهند.
پیام‌های رئیس «عبدالله اوجالان» کاملاً واضح هستند و قندیل نیز دقیقاً می‌داند که در این زمینه، چه کاری باید انجام دهد؛ اما آن را انجام نمی‌دهد! که این نوع رفتارها ناامیدی ایجاد می‌کند؛ این امر، حتی برای آقای اوجالان نیز خوب نیست. آن‌ها ادعا می‌کنند که از سخنان او پیروی می‌کنند، اما وقتی نوبت به اجرا و حوزه عمل می‌رسد، دقیقاً برعکس آن را انجام می‌دهند! این رفتارها به کُردها و همچنین به این روند، آسیب بزرگی وارد می‌کند. اکنون، زمان این نوع بازی‌ها نیست؛ این بازی‌ها آشکار و واضح هستند. پیام من به برادرانم این است که باید این روند را جدی بگیرند و برای تضمین موفقیت و به نتیجه رساندن آن و جلوگیری از شکست آن، تلاش‌های جدی انجام دهند.
مردم سوریه با همه اقلیت‌هایش، شایسته زندگی بهتری هستند
«نیچیروان بارزانی» در مورد روابط اقلیم کُردستان عراق با سوریه جدید گفت: در حقیقت، آنچه که امروز در سوریه وجود دارد را آخرین فرصت برای این کشور ارزیابی می‌کنم. بنابراین، معتقدم نقش ما به عنوان جامعه بین‌المللی این است که چگونه می‌توانیم به این نیروها کمک کنیم تا سوریه را به سمت مسیری متفاوت، هدایت کنند. ما آن‌ها را تهدید نمی‌دانیم، ما می‌گوییم که مردم سوریه با همه اقلیت‌هایش؛ شایسته زندگی بهتری هستند. آن‌ها فجایع و مصائب بسیار زیادی را از سر گذرانده‌اند. این ملت، با همه گروه‌ها و مذاهبش؛ شایسته زندگی بهتری است. نکته مهمی که وجود دارد و ما معتقدیم نقطه اختلاف‌نظر ما با دمشق است؛ این‌که ما معتقد نیستیم که بتوان سوریه را به صورت متمرکز اداره کرد. این یک نقطه اختلاف‌نظر واقعی است و من آن را در دیدارم با رئیس‌جمهور «احمد الشرع» هم مطرح کرده‌ام.
کُردها، دروزی‌ها، علوی‌ها و مسیحیان اقلیت‌های سوریه هستند
وی در ادامه سخنانش در مورد رابطه اقلیم کُردستان با منطقه «روژئاوا» کُردهای ساکن در سوریه افزود: سوریه از اقلیت‌های مختلفی تشکیل شده است که شامل؛ کُردها، دروزی‌ها، علوی‌ها، مسیحیان و ... هستند. بنابراین، آیا می‌توان گفت که من سوریه را به صورت متمرکز اداره می‌کنم؟ «بشار اسد» رفته و دیگری جای او را گرفته است و تمرکزگرایی همچنان پابرجاست! ما در اقلیم کُردستان از این رویکرد حمایت نمی‌کنیم. ما همچنین نظر خود را به رئیس‌جمهور الشرع منتقل کردیم، اما در عین حال، باید به این افراد؛ فرصتی داده شود تا یاد بگیرند که چگونه سوریه را رهبری کنند. سوریه را نمی‌توان با یک رویکرد مرکزی قدرتمند اداره کرد. در مورد این‌که هر کدام طرف مقابل را مقصر می‌داند، معتقدم هر دو طرف حق دارند. توصیه ما به برادران کُردمان در سوریه این بود که هر چه سریع‌تر به دمشق بروند، پرچم تازه سوریه جدید را بردارند و خود را صاحب روند سیاسی در این کشور بدانند. به آن‌ها گفتیم که در دمشق، دفتری تأسیس کنید و خود را در این شهر صاحب‌خانه بدانید تا بتوانید در روند سیاسی سوریه، مشارکت مؤثری داشته باشید.
نیروهای پیشمرگه را به عنوان خط حائل بین سنی‌ها و شیعیان قرار دادیم
رئیس اقلیم کُردستان در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت ما کُردها، در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ نقش مهمی در بغداد ایفا کردیم و با اهمیت بسیاری به بغداد رفتیم. در برخی موارد، نیروهای پیشمرگه را به عنوان خط حائل، بین سنی‌ها و شیعیان قرار دادیم؛ تا از بروز مشکلات بین آن‌ها جلوگیری کنیم. توصیه ما به برادران کُرد خود در سوریه دقیقاً همین است؛ به دمشق بروید، شهر دمشق پایتخت و سوریه کشور شماست. نباید انتظار دیگری داشته باشید، نمی‌دانم اکنون منتظر چه هستند؟! آیا آن‌ها منتظر هر نوع تغییری هستند؟! آن‌ها در مورد تغییر، چه اعتقادی دارند؟ هر تغییری که رخ دهد، به نفع آن‌هاست که با دمشق، راهی مشترک پیدا کنند و با دمشق به راه حل مناسبی برسند. پس چه کسی ابتدا ابتکار عمل را به‌دست خواهد گرفت و این ابتکار چگونه خواهد بود؟ به عنوان مثال، معتقدم که به آن‌ها گفته شده است که باید نیروها را با ارتش سوریه ادغام کنند. این منطق مناسبی نیست، این رویکرد اشتباهی است؛ این ممکن نیست و غیرقابل قبول است. آن‌ها ممکن است، راه حل‌های دیگری پیدا کنند.
مشکل ما با آمریکایی‌ها در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ تغییر نام «پیشمرگه» بود
وی همچنین گفت: یادم هست که بزرگ‌ترین مشکل ما با آمریکایی‌ها در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ زمانی بود که به ما گفتند که شما باید نام «پیشمرگه» را تغییر دهید. آن‌ها گفتند که اسم پیشمرگه‌ها را به Mountain Rangers تغییر دهیم. بعد از سه روز بحث و گفت‌وگو، گفتند؛ اگر این نام را به کُردی ترجمه کنیم، چه خواهد شد؟ آقای «مسرور بارزانی» نیز در جلسه حضور داشت و برادران ما از او پرسیدند، گفت که معنی آن به زبان کُردی، «پیشمرگه» خواهد بود. آمریکایی‌ها هم رو به آقای مسرور کردند و گفتند: «انگلیسی شما خیلی خوب است، پس اگر آن را به کُردی ترجمه کنیم چه؟» ایشان در پاسخ گفتند: می‌شود «پیشمرگه». در سوریه، کُردها شهدای زیادی را در جنگ با داعش تقدیم کرده و مصیبت‌های بزرگی را متحمل شده‌اند. ۱۰ هزار شبه‌نظامی داعش در بازداشتگاه‌های «الهول» Al-Hawl زندانی هستند و این‌که شما بیایید و این کُردهای مبارز را نادیده بگیرید، انگار که وجود ندارند، بیایید و به آن‌ها بگویید که «اول شما حق ما را بدهید، بعداً خدا نسبت به حق شما کریم و بخشنده است»، هیچ‌کس از این راضی نخواهد شد. سوریه، باید به صورت غیرمتمرکز اداره شود و هر کس که در سوریه زندگی می‌کند، باید خود را شهروند واقعی این کشور بداند. در غیر این صورت، اداره آن غیرممکن خواهد بود.
پ.ک.ک نمی‌تواند در نحوه اداره «روژئاوا» دخالت کند
بارزانی در مورد ارزیابی رابطه بین اقلیم کُردستان با کُردهای روژئاوا گفت: این طبیعی است که رابطه ما با یکدیگر گاهی سرد و گاهی هم گرم است؛ اما از اساس، هیچ‌چیزی در بین ما تغییر آنچنانی نمی‌کند. مانند رابطه حزب دموکرات کُردستان (KDP) و اتحادیه میهنی کُردستان (PUK)، بعضی وقت‌ها این رابطه سرد و در برخی مواقع هم گرم است. شهروندان ما نگران هستند و از خود می‌پرسند که چه اتفاقی دارد می‌افتد؛ در واقع، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. در یک مقطعی، می‌گفتند جنگ خواهد شد، ما از آن مرحله عبور کرده‌ایم؛ دیگر ما با هم نمی‌جنگیم. خدا را شکر می‌کنیم که این مقطع، از فرهنگِ لغت کُردی خارج شده است. اما آیا مشکلاتی وجود ندارد؟ بله، وجود دارد. گاهی اوقات مشکلات فراوانی وجود دارد. اما در نهایت، نقش ما ارائه پشتیبانی و کمک بوده است. خب، خواسته ما از «روژئاوا» چیست؟ ما می‌گوییم، شما می‌توانید امور خودتان را مدیریت کنید. پ.ک.ک، نمی‌تواند در امور روزمره شما دخالت کند، این بزرگ‌ترین مشکل آن‌هاست؛ پ.ک.ک، باید در کار آن‌ها دخالت نکند، اگر پ.ک.ک، دست از سر آن‌ها برندارد، نمی‌توانند به هیچ‌چیزی دست پیدا کنند. پ.ک.ک، باید به صورت کامل آن‌ها را به حال خود رها کند؛ آن‌ها نمی‌توانند در نحوه اداره «روژئاوا» دخالت کنند.
کُردها، آمریکا و عراق رابطه خوبی با یکدیگر دارند
وی در مورد رابطه اقلیم کُردستان با آمریکا و نیز چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی پیشنهاد صلح «دونالد ترامپ» در خاورمیانه گفت: این اقدام، فرصتی برای اقلیم کُردستان و همچنین فرصت مناسبی برای عراق است. ما این مسئله را این‌گونه می‌بینیم؛ ما از سیاست رئیس‌جمهور ترامپ برای صلح در خاورمیانه و تحکیم و برقراری صلح در غزه در اسرع وقت حمایت می‌کنیم. ما معتقدیم که کُردها، آمریکا و عراق؛ رابطه خوبی با یکدیگر دارند. این رابطه، جدید نیست؛ بلکه سابقه دیرینه‌ای دارد. در دوران سخت گذشته، آمریکا از اقلیم کُردستان حمایت کرد و ما از آن‌ها سپاسگزاریم. در واقع، بدون حمایت جامعه بین‌المللی و در درجه اول آمریکا، نمی‌توانستیم داعش را متوقف کنیم. این واقعیتی است که ما آن را درک می‌کنیم؛ این جنگ، با جانفشانی خون پیشمرگه‌ها انجام شد، اما با کمک آمریکایی‌ها بود که توانستیم داعش را متوقف کنیم. از آن‌ها سپاسگزاریم، نقش آن‌ها هم برای اقلیم کُردستان حمایت‌کننده بوده است. ما این دولت کنونی آمریکا به ریاست رئیس‌جمهور ترامپ را یک فرصت می‌دانیم، نه یک چالش.
حفظ عمق استراتژیک اقلیم کُردستان با بغداد مهم و ضروری است
رئیس اقلیم کُردستان عراق در مورد پیام خود به مردم کُردستان و عراق و همچنین رهبران احزاب کُردی و عراقی در این کشور گفت: همان‌طور که در ابتدای سخنانم هم به آن اشاره کردم، پس از سال ۲۰۰۵، این انتخابات؛ مهمترین انتخابات در عراق و همچنین در اقلیم کُردستان به عنوان بخشی از عراق است. صرف‌نظر از همه مسائل و مشکلاتی که با بغداد وجود دارد و با در نظر گرفتن همه انتقاداتی که اقلیم نسبت به بغداد دارد و همچنین گلایه‌هایی که بغداد از اقلیم کُردستان دارد؛ عمق استراتژیک اقلیم کُردستان، بغداد است. در نهایت، حفظ این عمق استراتژیک با بغداد، مهم و ضروری است. در مورد آینده عراق، این انتخابات بسیار مهم است، همان‌طور که آینده اقلیم کُردستان نیز مهم است. چیزی که من می‌خواهم این است که هر شهروند و تک‌تکِ کُردها احساس مسئولیت کنند و نپرسند؛ چرا ما در انتخابات شرکت می‌کنیم؟ همه ما باید در انتخابات شرکت کنیم و از هیچ تلاشی برای تضمین موفقیت این روند در کُردستان دریغ نکنیم.
امیدوارم که عراق، وارد مرحله جدید در بازسازی و نهادسازی شود
«نیچیروان بارزانی» در پایان سخنانش تأکید کرد: آنچه برای ما مهم است، متحد کردن صدایمان است. ما باید راهی برای همکاری با یکدیگر پیدا کنیم، حتی اگر نگوییم که صدایمان را متحد کنیم. ما باید مدلی پیدا کنیم که همه نیروهای کُرد، از جمله احزاب اپوزیسیون و همچنین احزاب حاکم، بتوانند با هم همکاری کنند تا تلاش‌هایمان را برای رسیدن به اهداف بزرگی که در بغداد در انتظارمان است، متحد کنیم. امیدوارم با کمک خدا، روند انتخابات به‌راحتی پیش برود. امیدوارم عراق، وارد مرحله جدید و آغازی نو در بازسازی، آبادانی و نهادسازی شود و در نهایت، مسائل معوقه فعلی که با اقلیم کُردستان وجود دارد، به خوبی برطرف شود.
شکل‌دهی آینده و چشم‌اندازهایی برای صلح و رفاه
پنل کنفرانس سالانه انستیتوی پژوهشی خاورمیانه با عنوان «میری» MERI که با حضور مسئولان حکومت عراق فدرال، سفرای کشورهای مختلف جهان در بغداد، کنسول و نماینده کشورها در اربیل، شخصیت‌های برجسته سیاسی، نماینده احزاب و جریان‌های سیاسی، اساتید دانشگاه‌های عراق، محققان، پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های روابط بین‌الملل، علوم سیاسی، حقوق بین‌الملل و ... به مدت دو روز در شهر اربیل پایتخت اقلیم کُردستان برگزار شد.
ارسال دیدگاه