نگاه امام خمینی(ره) به تعلیم و تربیت الگوی تحول بنیادین در نظام آموزشی است

علیرضا کاظمی در نشست مشترک رؤسای ادارات آموزش و پرورش خراسان رضوی با بیان اینکه امام خمینی(ره) در نگاه تمدنی خود، تربیت انسان صالح را مقدمه‌ای برای ساخت جامعه اسلامی می‌دانست، افزود: ایشان آموزش و پرورش را بستر اصلی تربیت انسان متعهد، مومن و انقلابی می‌دانستند و در همه مراحل نهضت اسلامی از مدرسه و معلم به عنوان ارکان کلیدی جامعه نام بردند.

وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: امروز اگر بخواهیم سند تحول بنیادین را عملیاتی کنیم باید به گفتمان امام(ره) و منظومه فکری ایشان رجوع کنیم. بازخوانی نگاه امام راحل به تعلیم و تربیت، ما را متوجه اولویت‌های واقعی این عرصه می‌کند.

وی با اشاره به نقش تربیت دینی در کلام امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: توجه به تربیت الهی، اخلاق‌محور و عدالت‌محور در همه ابعاد آموزش باید اساس تصمیم‌گیری‌های کلان باشد. این نگاه برخلاف رویکرد صرفاً کارکردی و ابزاری به آموزش است که در برخی نظام‌های آموزشی رایج دنیا وجود دارد.

کاظمی ادامه داد: امام(ره) تأکید داشتند که تعلیم و تربیت باید برای ساخت انسان‌هایی باشد که وارثان زمین‌اند؛ انسان‌هایی که علاوه بر تخصص با بصیرت، آرمان‌خواهی و روحیه ایثار در مسیر تعالی جامعه قدم بردارند.

وی افزود: ۱۵ خرداد، ریشه آغاز شکل‌گیری اضلاع نهضت جمهوری اسلامی ایران است که از سال ۱۳۴۰ با تلاش خستگی‌ناپذیر امام خمینی(ره) در مقابل زیاده‌خواهی و اسلام‌ستیزی رژیم طاغوت شکل گرفت.

وزیر آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: زمینه‌های شکل‌گیری انقلاب اسلامی با ایجاد سه ضلع ایمان با محوریت روحانیت و مرجعیت برای تدام انقلاب، رهبری با محوریت شخصیت برجسته امام خمینی(ره) و مردم با محوریت روحانیت و دانشگاهیان ایجاد شد که با گذشت زمان، تقویت و سرانجام در بهمن ۵۷ جایگاه خودش را پیدا و تیر خلاصی بر پیکره استکبار وارد کرد.

وی با اشاره به ضرورت بازتولید این گفتمان در بدنه آموزش و پرورش، گفت: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازگشت به نگاه امام راحل در تعلیم و تربیت هستیم؛ نگاهی که آموزش را صرفاً انتقال دانش نمی‌داند بلکه فرآیندی برای ساخت تمدن اسلامی و تربیت نسل آینده انقلاب می‌بیند.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به فرمایش مقام معظم رهبری که سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش هزینه نیست بلکه سرمایه‌گذاری است، افزود: رئیس جمهور محترم به این سخن، باور قلبی دارد و شاهد آن بیش از ۳۴ جلسه اختصاصی در حوزه آموزش و پرورش با حضور وی است.

کاظمی ادامه داد: با وفاق بین سران قوا سال تحصیلی گذشته در آموزش و پرورش به یکی از بهترین سال‌ها تبدیل شد. امروز در بخش مالی، هیچ مشکلی نداریم و توانستیم بدهی‌های خود در حوزه‌های برون‌سپاری را تا پایان خرداد تسویه کنیم.

وی خاطرنشان کرد: ۸۵ هزار ردیف استخدامی اخذ کردیم که دفترچه آن طی دو - سه روز آینده منتشر خواهد شد که از این تعداد ۲۰ هزار نیروی خدمتگزار جذب خواهند شد که اقدامی بی‌سابقه در حوزه آموزش و پرورش است.

دانشگاه فرهنگیان، قلب تپنده نظام تعلیم و تربیت است

وزیر آموزش و پرورش در ادامه با تأکید ویژه بر جایگاه دانشگاه فرهنگیان در تربیت معلمان آینده گفت: دانشگاه فرهنگیان، قلب تپنده نظام تعلیم و تربیت است و هرگاه این قلب ضعیف عمل کند، نظام آموزشی نیز دچار ضعف می‌شود و حال آموزش خوب نخواهد بود.

کاظمی اظهار کرد: مسئله دانشگاه فرهنگیان، یک موضوع صرفاً سازمانی یا اداری نیست بلکه موضوعی ملی و راهبردی است که به آینده کشور گره خورده است. معلم خوب، محصول یک فرآیند تربیتی و علمی در دانشگاه فرهنگیان است و اگر در این بستر، تحول نداشته باشیم، نمی‌توانیم به تحول در آموزش و پرورش امید داشته باشیم.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اقدامات تحولی صورت‌گرفته در این حوزه، تصریح کرد: با همراهی رئیس دانشگاه فرهنگیان، مجموعه اساتید دانشگاه فرهنگیان و حمایت همکاران و مسئولان مربوطه، طرح تحول جامعی برای ارتقای دانشگاه فرهنگیان طراحی و عملیاتی شده و در این راستا، شاخص‌های عملکردی این دانشگاه به‌صورت معناداری بهبود یافته‌اند.

وی افزود: در سال جاری، بودجه دانشگاه فرهنگیان در برخی ردیف‌ها تا هزار درصد و در مواردی حتی تا دو هزار درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین تأمین ۲ هزار و ۵۰۰ ردیف پست هیئت علمی و پست‌های سازمانی برای دانشگاه فرهنگیان از دیگر اقدامات حمایتی و ساختاری بوده که نشان‌دهنده عزم جدی وزارت برای تقویت این نهاد علمی - تربیتی است.

وزیر آموزش و پرورش تأکید کرد: با این حال همچنان مشکلات جدی در حوزه فضا و زیرساخت‌های فیزیکی دانشگاه وجود دارد و رفع این مشکلات، نیازمند همکاری فراگیر استان‌ها و مدیران محلی است.

کاظمی خطاب به مسئولان استانی گفت: مسئله دانشگاه فرهنگیان باید اولویت اول هر استان باشد. این یک موضوع بخشی یا محلی نیست بلکه مسئله‌ای راهبردی و ملی است که به‌طور مستقیم بر کیفیت نظام آموزشی تأثیر می‌گذارد.

وی از استاندار خراسان رضوی خواست تا در این زمینه، حمایت‌های میدانی و راهبردی بیشتری صورت گیرد و افزود: بارها در جلسات مختلف گفته‌ام، هر کس در هر سطح مدیریتی که هست باید برای دانشگاه فرهنگیان، اولویت قائل شود و به‌صورت ویژه پای کار بیاید.

وزیر آموزش و پرورش با قدردانی از حمایت‌های برخی مسئولان استان، خاطرنشان کرد: خوشبختانه در استان خراسان رضوی، فضای حمایتی خوبی شکل گرفته و این نویدبخش تقویت زیرساخت‌های تربیت معلم در منطقه است. با این حال تا رسیدن به نقطه مطلوب، نیاز به همدلی، تلاش و پیگیری مداوم همه مسئولان و مدیران داریم.

کیفیت آموزش با استانداردسازی تجهیزات، فضا و نیروی انسانی پیوند مستقیم دارد

وزیر آموزش و پرورش در ادامه به نقش مهم پروژه‌های عمرانی، استانداردسازی تجهیزات آموزشی و ارتقای نیروی انسانی در بهبود کیفیت نظام تعلیم و تربیت اشاره کرد و گفت: یکی از حلقه‌های مغفول‌مانده در بحث کیفیت آموزش، نگاه جامع و همزمان به زیرساخت‌های فیزیکی، منابع انسانی و تجهیزات آموزشی است.

وی با اشاره به ضرورت رویکردی کل‌نگر در توسعه زیرساخت‌های آموزشی، اظهار داشت: در کشور به دنبال رقم زدن یک اتفاق ملی هستیم. مسئله، تنها ساخت مدرسه یا خرید تجهیزات نیست بلکه باید بین سه رکن اصلی یعنی فضا، تجهیزات و نیروی انسانی، هماهنگی ایجاد شود. هرکدام از این اضلاع اگر دچار نقص باشند، کیفیت آموزش آسیب می‌بیند.

کاظمی ادامه داد: هم‌اکنون با جدیت در حال تدوین و اجرای اطلس نیازهای تجهیزاتی کشور هستیم. این اطلس، سندی دقیق و عملیاتی است که به تفکیک مناطق، نیازهای تجهیزاتی را شناسایی و اولویت‌بندی کرده و مسیر تخصیص منابع را روشن می‌سازد.

وزیر آموزش و پرورش از راه‌اندازی سامانه «ساتن» خبر داد و گفت: این سامانه ملی، دسترسی آنلاین به تمام پروژه‌های عمرانی آموزش و پرورش در سراسر کشور را فراهم کرده است. امروز می‌توانیم لحظه‌به‌لحظه پروژه‌ها را رصد و پیگیری کنیم و از میزان پیشرفت یا چالش‌های موجود آگاه شویم. این سامانه، گام بلندی در شفاف‌سازی و چابک‌سازی فرآیندهای نظارتی در بخش عمرانی آموزش و پرورش است.

وی در بخش دیگری از سخنانش به مدیران و رؤسای آموزش و پرورش توصیه کرد که از نگاه صرفاً اداری و محدود به اتاق‌های بسته، بیرون بیایند و با رویکردی تحولی، پیگیر مسائل کلان و زیرساختی شوند.

کاظمی تصریح کرد: از مدیران می‌خواهم که هر روز دو موضوع را به‌صورت جدی دنبال کنند: اول اینکه وضعیت پروژه‌های عمرانی حوزه کاری‌شان به کجا رسیده؟ آیا فعال هستند یا راکد مانده‌اند؟ دوم برای ارتقای کیفیت آموزشی در منطقه‌شان چه اقدام عملی کرده‌اند؟

وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: مدیران باید از لاک بروکراسی و جلسات کلیشه‌ای بیرون بیایند. بسیاری از کارهای جزئی قابل تفویض به معاونین هستند اما وظیفه مدیر، داشتن نگاه راهبردی و تمرکز بر مسائل بنیادین است.

کاظمی تأکید کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند جوشش همدلی، هم‌افزایی و اراده جمعی درون سازمان آموزش و پرورش هستیم. استانداران و مدیران استانی با حمایت‌های جدی خود در خط مقدم این تحول قرار گرفته‌اند. وقت آن است که تمام بدنه مدیریتی آموزش و پرورش نیز با همین رویکرد جهادی، پای کار بیایند.

وزیرآموزش و پرورش با تشکر ویژه از استاندار خراسان رضوی و سایر مسئولان همراه، ابراز امیدواری کرد که با این روحیه همکاری و نگاه تحولی، بتوان چشم‌انداز روشنی برای ارتقای کیفیت آموزش در سراسر کشور ترسیم کرد.

وی ۵۰ زمین چمن مصنوعی را هدیه‌ای برای آموزش و پرورش خراسان رضوی اعلام کرد.

آموزش بدون تربیت معنا ندارد

کاظمی با تأکید بر اینکه «آموزش بدون تربیت بی‌معنا است» به اهمیت بنیادین حوزه‌های پرورشی و فرهنگی در شکل‌گیری شخصیت دانش‌آموزان پرداخت و اظهار کرد: آموزش و پرورش، تنها یک نهاد آموزشی نیست بلکه خانه‌ دوم دانش‌آموزان و محل اصلی تربیت نسل آینده‌ساز کشور است. اگر پرورش را از آموزش جدا کنیم، عملاً به تربیت ناقص انسان‌ها دست زده‌ایم.

وی با بیان اینکه کار پرورشی صرفاً اجرای چند برنامه یا برگزاری چند مراسم نیست، تصریح کرد: تربیت، یک فرآیند عمیق، مستمر و درونی‌سازی‌شده است. باید به سمت نهادینه‌سازی ارزش‌های فرهنگی، اخلاقی و دینی در ساختار آموزش و پرورش حرکت کنیم.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در گزارش‌های برخی استان‌ها، حوزه پرورشی آن‌طور که باید و شاید برجسته نشده است، گفت: این نگران‌کننده است. چون یکی از مهم‌ترین ابزارها برای ایجاد همبستگی اجتماعی، هویت‌سازی و ارتقای روحیه مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان، همین حوزه پرورشی است.

کاظمی ادامه داد: امروز در کشور با چالش‌های فرهنگی متعددی از جمله شکاف نسلی، تأثیرات فضای مجازی، تضعیف نهاد خانواده و کاهش مشارکت اجتماعی مواجه هستیم. آموزش و پرورش اگر نقش پرورشی خود را ایفا نکند این شکاف‌ها عمیق‌تر خواهند شد.

وی با اشاره به ضرورت توجه ویژه به مربیان پرورشی، مشاوران، مسئولان فرهنگی مدارس و مدیران آموزش و پرورش در این زمینه، خاطرنشان کرد: مربی پرورشی باید در مرکز میدان باشد نه در حاشیه‌ نظام آموزشی؛ جایگاه این عزیزان باید به‌درستی تعریف و تقویت شود.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به ظرفیت‌های بزرگ فرهنگی کشور گفت: الگوهای تربیتی بسیار قوی در میراث دینی و انقلابی خود داریم و از این گنجینه عظیم برای هدایت دانش‌آموزان باید استفاده کنیم. امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند تزریق امید، هویت و آرمان‌گرایی در دل نوجوانان و جوانان‌مان هستیم.

وی خطاب به رؤسای آموزش و پرورش استان‌ها گفت: هیچ برنامه توسعه‌ای اگر به تربیت انسان متعهد نپردازد، پایدار نخواهد بود. لذا در ارزیابی عملکرد مدیران، میزان ابتکار، خلاقیت و سرمایه‌گذاری آن‌ها در حوزه پرورشی و فرهنگی باید به‌عنوان یک شاخص کلیدی در نظر گرفته شود.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به نقش جریان‌های فرهنگی، مذهبی و تشکل‌های دانش‌آموزی، افزود: در بسیاری از استان‌ها شاهد حرکت‌های خوبی هستیم اما باید این حرکت‌ها فراگیر شود. مدارس باید کانون نشاط، خلاقیت، مسئولیت‌پذیری و تربیت دینی باشند که این همان مسیر تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.

تحول در آموزش‌وپرورش با نگرش‌های کلی آغاز می‌شود

وزیر آموزش و پرورش در بخش دیگری از سخنان خود با لحنی صریح و شفاف به نقد جدی برخی رویه‌های اداری در نظام مدیریتی آموزش و پرورش پرداخت و گفت: بسیاری از مشکلاتی که امروز در نظام تعلیم و تربیت با آن مواجهیم، ریشه در نگاه‌های محدود، اداری‌زده و غیرتحولی دارد. اگر نگاه ما به آموزش و پرورش صرفاً معطوف به امضا کردن مکاتبات، بستن پرونده‌ها و حضور در جلسات معمول باشد، انتظار هیچ تغییری را نباید داشته باشیم.

کاظمی با تأکید بر اینکه تحول با نگاه آغاز می‌شود، تصریح کرد: باید از لاک مسائل اداری و اتاق‌های محبوس بیرون بیایید. مدیریت آموزشی امروز، نیازمند حرکت، خلاقیت، درک شرایط اجتماعی و پیوند با مسائل عینی مدارس و جامعه است. مدیر آموزش و پرورش نباید صرفاً مدیر فرآیندها باشد بلکه باید رهبر تحول باشد.

وی با اشاره به اینکه انتظارات مردم و رهبر انقلاب از آموزش و پرورش بسیار فراتر از عملکرد معمولی است، گفت: اگر می‌خواهیم فرزندان این کشور را برای آینده آماده کنیم باید خودمان نیز آماده تحول باشیم. تحول بدون اراده مدیران محقق نخواهد شد.

کاظمی افزود: بارها در جلسات مختلف گفته‌ام، هر مدیری که نگاه تحولی نداشته باشد در جای اشتباهی قرار گرفته است. آموزش و پرورش محل سکون نیست و دائم باید در حال رشد و جهش باشد. مدیرانی که منتظر دستور از بالا هستند، عملاً بار مسئولیت را زمین گذاشته‌اند.

وزیر آموزش و پرورش در ادامه به نقش راهبردی استان‌ها در تحقق سیاست‌های ملی اشاره کرد و گفت: استان‌ها باید پرچم‌دار اجرای سیاست‌های کلان و برنامه‌های تحولی باشند. استانداران، رؤسای ادارات و مدیران منطقه‌ای باید با روحیه جهادی و همکاری بین‌بخشی، امور آموزش و پرورش را پیگیری کنند.

وی تأکید کرد: استاندار محترم خراسان رضوی شخصاً زمان زیادی را صَرف امور آموزش و پرورش کرده‌اند و از سایر حوزه‌ها زمان کم گذاشته‌اند تا وضعیت تعلیم و تربیت بهبود یابد. انتظار داریم رؤسای آموزش و پرورش هم با چنین روحیه‌ای روزانه پروژه‌ها را رصد و پیگیری کنند.

کاظمی در جمعبندی این بخش از سخنانش گفت: تحول در آموزش و پرورش، پروژه‌ یک وزارت‌خانه نیست بلکه پروژه ملی همه ما است و همه باید احساس مسئولیت کنند. استان‌ها باید میدان‌دار باشند و مدیران از کارهای جزئی و تکراری فاصله بگیرند و به سمت نقش‌آفرینی راهبردی بروند.

وزیر آموزش و پرورش از حضور رؤسای ادارات، نمایندگان نهادهای همراه، علما، فرهنگیان و مسئولان محلی در این نشست تقدیر کرد و گفت: امیدوارم با این سطح از همدلی، شاهد تحولی عمیق، ماندگار و مردمی در نظام تعلیم و تربیت کشور باشیم.