مشهد در پرتو انوار حرم مطهر امام رضا(ع) می‌تواند محور گفت‌وگو، تعامل و دیپلماسی فرهنگی و زیارت باشد

به گزارش خبرگزاری پانا و به نقل از روابط عمومی آستان قدس رضوی؛ آیت‌الله احمد مروی در دیدار با میهمانان دومین همایش منطقه‌ای دیپلماسی استانی در مشهد که در حرم مطهر رضوی برگزار شد، اظهار کرد: باور ما این است که هیچ‌کس به این درگاه پناه نمی‌آورد مگر آنکه با امید و دست پُر بازگردد و هرکس به اندازه ایمان و توجهش از عنایات امام رضا(ع) بهره‌مند می‌شود.

تولیت آستان قدس رضوی در ادامه با اشاره به فشارهای ناشی از تحریم‌ها گفت: تحریم‌ها گرچه محدودیت‌هایی برای کشور ایجاد کرده‌اند، اما در دل خود فرصت‌هایی نیز نهفته دارند. چه‌بسا اگر این محدودیت‌ها نبود، ایده‌ای مانند «دیپلماسی استانی» نیز به ذهن مسئولان خطور نمی‌کرد.

وی افزود: گاهی شنیده می‌شود برخی می‌گویند ببینیم آینده چه می‌شود!» در حالی که این نگرش با تعالیم اسلام سازگار نیست. در منطق دین، «چه می‌شود» معنا ندارد؛ بلکه «چه باید بشود» و «چه نباید بشود» معنا دارد. خداوند به انسان اراده، اختیار و قدرت تغییر عطا کرده است.

آیت‌الله مروی با استناد به آیه شریفه «إِنَّ اللّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» تأکید کرد: خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه خودشان تصمیم به تغییر بگیرند. این آیه نشان می‌دهد که خداوند ظرفیت و توان تحول را در وجود انسان قرار داده است و در سیره معصومین(ع) نیز بر همین اصل تأکید شده است.

وی با اشاره به آیه ۹۷ سوره نساء خاطرنشان کرد: از این آیه می‌توان چنین برداشت کرد که اگر دشمنان، شما را در تنگنا قرار دادند، باید به‌دنبال راهی دیگر باشید. «دیپلماسی استانی» مصداق همین منطق قرآنی است؛ اگر دشمن با تحریم‌ها راهی را بست، باید مسیر جدیدی برای پیشرفت و تعامل گشود.

تولیت آستان قدس رضوی در ادامه با استناد به حدیث شریف «الکمال کل الکمال: التفقه فی‌الدین و الصبر علی‌النائبه و تقدیر المعیشه» گفت: کمال انسان در سه چیز است؛ دین‌شناسی، صبر در برابر سختی‌ها و تدبیر در معیشت. چه مدیر یک خانواده باشید، چه مدیر یک استان یا کشور، باید برای معیشت و رفاه مردم تدبیر کرد. این آموزه دین ماست و برنامه‌های شما در همین جهت قابل‌تقدیر است.

آیت‌الله مروی همچنین با تأکید بر اهمیت جایگاه مشهد در دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی کشور تصریح کرد: مشهد دروازه ارتباطی ایران با شرق و شمال شرق آسیاست و ظرفیت‌های بکری در این منطقه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این ظرفیت‌ها حضور زائران است. بر اساس گزارش‌ها، حدود ۵۰ درصد گردشگران کشور را زائران تشکیل می‌دهند و باید از این ظرفیت عظیم در گسترش روابط فرهنگی، اقتصادی و حوزه زائران سلامت بهره‌برداری کرد.

وی گفت: بیمارستان رضوی برای دومین سال متوالی عنوان صادرکننده نمونه ملی در حوزه گردشگری سلامت را کسب کرده است؛ این منطقه ظرفیت‌های ارزشمندی در عرصه خدمات درمانی بین‌المللی دارد.

تولیت آستان قدس رضوی در پایان اظهار کرد: آستان قدس رضوی با تمام توان در خدمت دولت و ملت است و هر اقدامی که بتواند انجام دهد، وظیفه خود می‌داند. این همکاری هم بر اساس تأکید رهبر معظم انقلاب در حکم انتصاب بنده است و هم وظیفه‌ای دینی، ملی و انقلابی محسوب می‌شود. با همکاری و هم‌افزایی می‌توان از چالش‌های پیش‌رو عبور کرد.

گفتنی است؛ در این مراسم وزیر امور خارجه، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، سفرای جمهوری اسلامی ایران در ۱۱ کشور جهان، استانداران استان‌های خراسان رضوی، شمالی، جنوبی و جمعی از معاونان وزارتخانه‌ها حضور داشتند.

در ادامه این دیدار سیدعباس عراقچی گزارشی جامع از پیشرفت‌ها و اهداف راهبردی سیاست دیپلماسی استانی ارائه و عنوان کرد: گسترش و تعمیق روابط با همسایگان، دیگر صرفاً یک گزینه نیست، بلکه اولویت اول و حیاتی سیاست خارجی کشور در شرایط فعلی محسوب می‌شود. 

وی افزود: نتایج مثبت این رویکرد، به‌ویژه در دو بُعد کلیدی اقتصادی و امنیتی، به‌وضوح قابل مشاهده و اندازه‌گیری است.

وزیر امور خارجه در تبیین جایگاه همسایگان در نقشه راه سیاست خارجی، گفت: این کشورها از ابعاد سیاسی، امنیتی و اقتصادی دارای اهمیت راهبردی غیرقابل جایگزینی برای جمهوری اسلامی ایران هستند.

وی افزود: این اهمیت در راستای راهبرد اساسی کشور برای عبور موفقیت‌آمیز از تحریم‌های ظالمانه و رفع نیازهای اساسی کشور در زمینه‌های حیاتی تأمین کالا، مدیریت صادرات و تسهیل فرایند انتقال پول و منابع مالی مضاعف شده است.

عراقچی با ارائه داده‌های عینی از جایگاه همسایگان توضیح داد: بالاترین آمار ورود گردشگری سلامت به کشور متعلق به همین کشورهای همسایه است، که خود منبع درآمد ارزی مهمی محسوب می‌شود.

حجم تجارت با افغانستان به اندازه کل اتحادیه اروپا

وی به آمار قابل توجه تجارت مرزی و رسمی با کشور همسایه شرقی اشاره و اظهار کرد: حجم تجارت با افغانستان به اندازه کل اتحادیه اروپا است، که نشان‌دهنده پتانسیل عظیم این بازار برای اقتصاد کشور است.

عراقچی با بیان اینکه مرزهای مشترک، صرفاً خطوط جغرافیایی نیست، بلکه مجراهای تنفسی حیاتی اقتصاد کشور است، افزود: فعال‌سازی صحیح این مرزها نه تنها به رونق اقتصادی کمک می‌کند، بلکه به‌طور مستقیم منجر به افزایش امنیت مرزی پایدار و کاهش چشمگیر پدیده‌های نامطلوبی چون قاچاق سازمان‌یافته شده است.

این مقام مسئول  گفت: مفهوم دیپلماسی استانی نه یک پروژه اداری صرف، بلکه یک تغییر پارادایم در نحوه تعاملات خارجی ایران است. هدف اصلی این دیپلماسی، تقویت و نزدیک‌تر ساختن ارتباطات مردمی و نهادی بین جوامع مرزی دو طرف است.

به گفته وزیر امور خارجه، بسیاری از مسائل پیچیده، به‌ویژه مسائل امنیتی مرزی و اختلافات محلی، به جای ارجاع به سلسله مراتب طولانی و بوروکراتیک پایتخت‌ها که طبیعتاً منجر به پیچیدگی و طولانی شدن حل و فصل می‌شود، می‌توانند توسط مقامات محلی در طرفین مرز بسیار راحت‌تر و سریع‌تر حل و فصل شوند.

وی با اشاره به ضرورت تقویت دفاتر استانی وزارت امور خارجه، تأکید کرد: دفاتر وزارت امور خارجه در همه استان‌های کشور در حال تقویت ساختاری و تجهیزاتی هستند. در این میان، دفتر وزارت امور خارجه در مشهد مقدس، به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و حجم بالای تعاملات خراسان رضوی با کشورهای همسایه، به عنوان بزرگترین دفتر در میان همه استان‌ها شناخته می‌شود و نقش محوری در تسهیل نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور ایفا می‌کند.

عراقچی با اشاره به تغییرات ساختاری در سطح ملی، گفت: جهت تضمین همکاری عملی و حذف موازی‌کاری‌ها، در هیئت دولت تصویب شده است که استانداری‌ها موظف به تأمین پرسنل و زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از این فعالیت‌ها هستند و رؤسای دفاتر وزارت خارجه در هر استان، علاوه بر وظایف اصلی خود، حکم مشاور بین‌الملل استاندار را نیز دریافت خواهند کرد تا هماهنگی میان دستگاه دیپلماسی ملی و مدیریت اجرایی محلی تضمین شود.

وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنانش به تشریح دامنه عملیاتی دیپلماسی استانی اشاره و تأکید کرد: این رویکرد به‌طور انحصاری محدود به کشورهای همجوار نیست، به عنوان نمونه استان‌هایی مانند خراسان رضوی، با استفاده از این ساختار جدید، توانسته‌اند روابط اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای با کشورهایی همچون هند، روسیه و همچنین عراق به‌ویژه در حوزه گردشگری مذهبی و سلامت برقرار سازند.

وی افزود: در این ساختار جدید، نقش وزارت امور خارجه به عنوان سیاست‌گذار کلان باقی می‌ماند، اما نکته کلیدی این است که اجرا و عملیات میدانی می‌تواند در سطح استان‌ها بهتر از مرکز شکل بگیرد. استان‌ها در این مدل، به بازوهای خط مقدم و اجرایی وزارت امور خارجه تبدیل می‌شوند که می‌توانند واکنش سریع‌تری به نیازهای بازار و طرف مقابل نشان دهند.

عراقچی همچنین به برگزاری موفقیت‌آمیز یک جلسه مشترک در شیراز با حضور استانداران پنج استان جنوبی و جنوب غربی کشور و همچنین سفرای کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق اشاره کرد و گفت: پس از این اقدامات رهبر معظم انقلاب اسلامی، در دیدار با استانداران سراسر کشور، به‌طور ویژه از دیپلماسی استانی تمجید کردند و این تأیید عالی، امیدبخش تقویت بیشتر و تسریع در اجرای این رویکرد در سراسر کشور بوده است.

وی با تأکید بر نتایج ملموس به دست آمده در حوزه اقتصادی، تصریح کرد: در این عرصه از دیپلماسی، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد تمرکز بر ابعاد اقتصادی و تجاری معطوف است، هرچند که منافع امنیتی و فرهنگی نیز نتایج جانبی مهمی محسوب می‌شوند.

وزیر امور خارجه برای نشان دادن عمق تعاملات بین‌المللی در چارچوب دیپلماسی استانی، به ترکیب میهمانان خارجی از پنج کشور آسیای مرکزی، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان در این همایش اشاره کرد که نشان‌دهنده اهمیت این رویکرد برای شرکای منطقه‌ای است.

عراقچی یک پیشنهاد عملیاتی خطاب به نمایندگان ملت ارائه داد و گفت: نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز می‌توانند رفت‌وآمدهای دوره‌ای و هدفمند با همتایان خود در کشورهای همجوار و استان‌های هم‌مرز داشته باشند. هدف از این اقدام، استفاده از نفوذ سیاسی نمایندگان برای تقویت همکاری‌های سیاسی دوجانبه در سطح فراملی است که زمینه را برای موفقیت‌های اقتصادی نیز فراهم می‌آورد.

وزیر امور خارجه با ابراز امیدواری، این حرکت را نه صرفاً یک برنامه دولتی، بلکه حرکت ملی دانست که به‌دلیل گستردگی جغرافیایی و مشارکت عمومی، برکات بسیار زیادی را در عرصه‌های مختلف برای کشور به ارمغان خواهد آورد و پایداری امنیت و اقتصاد ملی را تضمین خواهد کرد.