در گفتوگو با پانا:
فیلم کوتاه، ضمیر ناخودآگاه سینماست
تهران (پانا) - سعید ملتجی، کارگردان فیلم کوتاه، با تأکید بر اهمیت این مدیوم در سینمای امروز، فیلم کوتاه را «ضمیر ناخودآگاه سینما» دانست و گفت این قالب هنری، خالص‌ترین شکل بیان سینمایی است؛ جایی برای جسارت، تجربه‌گرایی و کشف صداهای تازه.
سعید ملتجی، کارگردان فیلم کوتاه، در گفتوگو با پانا درباره جایگاه فیلم کوتاه در سینما گفت: «فیلم کوتاه را می‌توان ضمیر ناخودآگاه سینما دانست. این مدیوم، ذات سینما را در خالص‌ترین شکل خود حفظ می‌کند؛ گفتن حرفی بزرگ در زمانی کوتاه.»
وی ادامه داد: «فیلم کوتاه محافظ ایده است؛ در دنیای پرهزینه و ریسک‌گریز فیلم بلند، فیلم کوتاه آخرین پناهگاه برای ایده‌های جسورانه و صداهای تازه است. همچنین قلب تپنده سینماست، چرا که بسیاری از تحولات زبانی و روایی سینما از دل فیلم‌های کوتاه بیرون آمده‌اند و اینجا است که سینما به خودش فکر می‌کند و مرزهایش را جابه‌جا می‌کند. افزون بر آن، فیلم کوتاه دموکراتیک‌ترین بخش سینماست، زیرا با حداقل امکانات می‌توان اثری ساخت و این امکان را به افراد تازه‌وارد می‌دهد تا صدای خود را پیدا کنند.»
ملتجی درباره تفاوت کارگردانی فیلم کوتاه و بلند توضیح داد: «فیلم بلند شبیه رمان‌نویسی است؛ چون فرصت داریم شخصیت‌ها و جهان داستان را به تدریج بپرورانیم. در حالی که فیلم کوتاه مانند سرودن یک هایکو است و باید در کوتاه‌ترین زمان، بیشترین بار مفهومی و عاطفی را انتقال داد. در اینجا، کارگردان باید استاد حذف باشد.»
این کارگردان درباره امکانات تجربه‌گرایی در فیلم کوتاه گفت: «در این قالب، ریسک‌پذیری بالا و تمرکز بر لحظه به جای پلات وجود دارد. کم‌بودجه بودن هم به نفع خلاقیت است و باعث می‌شود فیلمساز برای بیان حرف از ایده به جای تأثیرات ویژه استفاده کند.»
وی در پاسخ به اینکه فیلم کوتاه سکوی پرتاب است یا مدیومی مستقل، بیان کرد: «هر دو، اما ترجیح می‌دهم آن را مدیومی مستقل بدانم. نگاه ابزاری به فیلم کوتاه ظلم به آن است، زیرا بسیاری از آثار کوتاه به عنوان یک اثر هنری ناب خلق شده‌اند و هدفشان تنها بیان یک دغدغه شخصی است.»
ملتجی سه رکن ماندگاری فیلم کوتاه را «ایده متمرکز و قدرتمند»، «فرم و محتوای درهم‌تنیده» و «لحظه‌ای به‌یادماندنی» دانست و افزود: «یک صحنه یا دیالوگ که در ذهن مخاطب بماند، می‌تواند جانِ فیلم باشد.»
وی با اشاره به نقش فیلم کوتاه در کشف استعدادهای تازه گفت: «فیلم کوتاه کارآموزی اجباری اما هیجان‌انگیز برای هر فیلمساز تازه‌کار است؛ جایی برای یاد گرفتن، آزمون و خطا و ساختن تیمی کوچک اما وفادار.»
ملتجی تأکید کرد جشنواره‌های فیلم کوتاه تأثیری دوگانه دارند: «از یک‌سو انگیزه، دید هنری و بازخورد فراهم می‌کنند و از سوی دیگر خطر جشنواره‌پسندی وجود دارد؛ یعنی ساخت فیلم بر اساس سلیقه داوران نه دغدغه شخصی.»
وی درباره محدودیت‌های فنی و مالی در فیلم کوتاه گفت: «محدودیت پل خلاقیت است. وقتی جلوه‌های ویژه یا لوکیشن‌های پرخرج نداریم، باید از تدوین، صدا و نور برای فضاسازی استفاده کنیم؛ و همین باعث نوآوری می‌شود.»
این کارگردان آینده سینمای کوتاه ایران را امیدوارکننده دانست و افزود: «با وجود چالش‌ها، دسترسی به تکنولوژی، اشتیاق نسل جوان و پلتفرم‌های آنلاین مسیر تازه‌ای برای فیلم کوتاه گشوده‌اند.»
ملتجی در ادامه خطاب به فیلمسازان جوان گفت: «کمال‌گرا نباشید، عمل‌گرا باشید. با همان گوشی موبایل فیلم بسازید. روی فیلمنامه تمرکز کنید، چون فیلمنامه ضعیف را حتی بهترین تکنیک نجات نمی‌دهد. فیلم بسازید نه تیزر، و از دیگران یاد بگیرید اما تقلید نکنید.»
وی حضور در جشنواره‌ها را مهم دانست، اما تأکید کرد: «این حضور نباید به قیمت قربانی کردن صداقت اثر تمام شود. فرم و محتوای کار باید از درون بیرون بیاید، نه از فهرست جشنواره‌ها.»
ملتجی در پایان درباره ضعف‌های سینمای کوتاه ایران گفت: «ضعف در قصه‌گویی و نبود شبکه حرفه‌ای پخش از چالش‌های اصلی است. آثار خوب ما بعد از دوره جشنواره‌ای بایگانی می‌شوند، در حالی که ایجاد پلتفرم‌های اختصاصی می‌تواند این چرخه را زنده کند.»
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه