پانا از چالش‌های سالمندان کشور گزارش می‌دهد؛
بررسی وضعیت سالمندی در ایران؛ زیرساخت‌ها آماده پیری جمعیت آینده است؟
تهران (پانا) - رفتن جمعیت ایران به سوی سالمندی و کاهش نرخ موالید در کشور به یکی از چالش‌های مهم تبدیل شده است که اگر زیرساخت‌ها برای پیری جمعیت آماده نباشد کشور با بحران‌های متعددی روبه‌رو خواهد شد.
با افزایش چشمگیر جمعیت سالمندان در ایران، کارشناسان هشدار می‌دهند که کشور با بحران جدی کمبود زیرساخت‌های مناسب برای حمایت از این قشر روبرو خواهد شد. بر اساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، جمعیت افراد بالای ۶۰ سال در کشور طی دو دهه آینده از حدود ۱۰ میلیون نفر در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۲۵ میلیون نفر در سال ۱۴۴۲ خواهد رسید، یعنی جمعیت سالمند در ایران بیش از دو برابر خواهد شد.
روند سریع پیر شدن جمعیت، ناشی از کاهش نرخ باروری به کمتر از ۱.۷ فرزند به ازای هر زن و افزایش امید به زندگی به حدود ۷۷ سال است. با این شرایط، نیازهای خدماتی و زیرساختی در حوزه بهداشت، درمان، مسکن و حمایت اجتماعی به شدت افزایش خواهد یافت.
اکنون ۱۵۰ مرکز تخصصی سالمندی در کشور فعال است
سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند برای هر ۱۰۰۰ سالمند، حداقل یک مرکز تخصصی مراقبت سالمندان وجود داشته باشد. اما در ایران این نسبت بسیار کمتر است. طبق گزارش وزارت بهداشت، هم‌اکنون تنها ۱۵۰ مرکز تخصصی سالمندی در کشور فعال است که به مراتب کمتر از نیاز واقعی است. پیش‌بینی می‌شود برای پاسخگویی به جمعیت ۲۵ میلیونی سالمندان در ۲۰ سال آینده، حداقل ۴۰۰۰ مرکز مراقبتی جدید لازم باشد.
مسکن و محیط‌های مناسب برای سالمندان
طبق گزارش سازمان مسکن و شهرسازی، کمتر از ۱۰ درصد واحدهای مسکونی در ایران دارای استانداردهای دسترس‌پذیری و مناسب‌سازی برای سالمندان هستند. این در حالی است که بر اساس مطالعات جهانی، افزایش دسترس‌پذیری و طراحی مسکن مناسب، می‌تواند کیفیت زندگی سالمندان را تا ۳۰ درصد بهبود دهد و فشار بر سیستم درمانی را کاهش دهد.
بحران در تامین نیروی انسانی متخصص
یکی از مهم‌ترین مشکلات، کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه سالمندی است. بر اساس آمار سازمان نظام پزشکی، هم‌اکنون کمتر از ۵۰۰ متخصص پزشکی سالمندی در کشور فعالیت دارند، حال آنکه برای رسیدگی به جمعیت فعلی و آینده سالمندان، به بیش از ۵ هزار متخصص نیاز است.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی
کمبود زیرساخت‌ها موجب افزایش بار مالی بر دولت و خانواده‌ها خواهد شد. گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که هزینه‌های مراقبتی سالمندان می‌تواند تا سال ۲۰۴۰، حدود ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را به خود اختصاص دهد که فشار قابل توجهی بر بودجه‌های عمومی و خانوارها وارد خواهد کرد.
ناصر رضایی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به پانا می‌گوید: اگر تدابیر فوری برای توسعه زیرساخت‌ها و آموزش نیروی انسانی متخصص صورت نگیرد، کشور با بحران جدی در ارائه خدمات به سالمندان مواجه خواهد شد.
سارا احمدی، پژوهشگر حوزه جمعیت‌شناسی نیز به پانا می‌گوید: پیر شدن جمعیت فرصتی است که باید با برنامه‌ریزی مناسب، از آن به عنوان منبع تجربه و سرمایه اجتماعی بهره برد، اما بدون زیرساخت‌های لازم، این پتانسیل به بحران تبدیل خواهد شد.
اگر با همین فرمان جلو برویم، آینده سالمندان کشور روشن نیست
هم‌زمان با فرا رسیدن ۹ مهرماه، روز جهانی سالمندان، و با توجه به روند رو به رشد سالمندی جمعیت در ایران، رضا صدیقی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با با پانا با اشاره به هشدارهای مکرر رهبر معظم انقلاب درباره موضوع جمعیت می‌گوید: «مقام معظم رهبری بارها بر ضرورت توجه به جوانی جمعیت و پیشگیری از روند سالمندی تأکید کرده‌اند، اما متأسفانه علی‌رغم تصویب قوانین حمایتی، در اجرا آن‌طور که باید موفق نبوده‌ایم.»
وی می‌افزاید: «اکنون زیرساخت‌های کشور برای حمایت از سالمندان، به‌ویژه در ۲۰ سال آینده، با چالش‌های جدی روبه‌رو است. اگر امروز اقدامات اساسی صورت نگیرد، با بحران‌هایی در حوزه معیشت، درمان و کیفیت زندگی سالمندان مواجه خواهیم شد.»
صدیقی با اشاره به نقش دولت در اجرای قوانین مصوب می‌گوید: «دولت باید اجرای قوانین مرتبط با جوانی جمعیت و حمایت از خانواده را جدی بگیرد. حمایت‌هایی مانند تأمین مسکن، خودرو و خدمات درمانی از جمله مواردی هستند که در قانون آمده اما به‌درستی اجرا نشده‌اند.»
وی در ادامه به وضعیت بازنشستگان اشاره و می‌افزاید: «در جلسات متعددی که اخیراً با جمعی از بازنشستگان در حوزه انتخابیه‌ام داشته‌ام، اصلی‌ترین مطالبه این گروه موضوع بیمه تکمیلی و معیشت است. حقوق فعلی بازنشستگان با تورم موجود هم‌خوانی ندارد و زندگی آن‌ها را تأمین نمی‌کند.»
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تأکید می‌کند: «مجلس تلاش‌هایی در این زمینه داشته است اما بدون عزم جدی دولت، این تلاش‌ها به نتیجه نخواهد رسید. افزایش حقوق سالانه با توجه به سرعت بالای تورم، عملا بی‌اثر می‌شود و بازنشستگان پس از یک یا دو ماه دوباره با مشکلات معیشتی روبه‌رو هستند.»
وی همچنین درباره وضعیت بهداشت و درمان سالمندان می‌گوید: «وضعیت بهداشت و درمان این قشر نگران‌کننده است. یکی از بازنشستگان به من گفت که تقاضا دارد آمپول آنفلوآنزا را به صورت قسطی تهیه کند تا از حقوقش کم شود. این جمله برای من بسیار تلخ و شرم‌آور بود و نشان‌دهنده کم‌کاری جدی ما در خدمت‌رسانی به این قشر است.»
صدیقی با هشدار نسبت به آینده جمعیتی کشور می‌گوید: «اگر قوانین موجود به‌درستی اجرا نشود و با همین دست فرمان جلو برویم، آینده سالمندان کشور، هم از نظر معیشتی و هم از نظر سلامت، نگران‌کننده خواهد بود. باید یک حرکت جهادی در سطح دولت و مجلس شکل بگیرد تا شأن و منزلت بازنشستگان و سالمندان حفظ شود و نسل جوان نیز بداند که در آینده تحت حمایت قرار خواهد گرفت.»
با توجه به روند رو به رشد جمعیت سالمندان در ایران، نیاز است که برنامه‌ریزی کلان و سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های مراقبت و خدمات سالمندان در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرد. عدم توجه به این موضوع می‌تواند پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و انسانی گسترده‌ای به دنبال داشته باشد.
ارسال دیدگاه