در گفت‌وگو با پانا مطرح شد؛
۳ عامل کلیدی برای مدیریت بحران سالمندی در کشور
تهران (پانا) - یک جامعه‌شناس گفت رشد سریع جمعیت سالمندی ایران و ورود متولدین دهه ۶۰ به این مرحله بدون برنامه‌ریزی، می‌تواند به بحرانی اجتماعی و اقتصادی جدی بدل شود. او تأکید می‌کند که سلامت، بیمه‌های درمانی و بازتعریف نقش اجتماعی سالمندان، کلید مدیریت موفق این بحران است.
محمدرضا ذوالفقاری در گفت‌وگو با پانا با اشاره به ساختار جمعیتی سالمندی ایران گفت: «پدیده سالمندی در کشور به‌سرعت در حال گسترش است. متولدین دهه ۶۰ که امروز بیشترین بازه جمعیتی کشور را تشکیل می‌دهند، تا دو دهه آینده وارد دوران سالمندی خواهند شد. این مسئله اگر از حالا مدیریت نشود، تبدیل به یکی از بحران‌های اصلی اجتماعی خواهد شد.»
وی افزود: «این نسل در تمام دوره‌های زندگی خود با مشکلات ساختاری روبه‌رو بوده است؛ از کمبود امکانات درمانی و آموزشی در کودکی، تا چالش‌های اشتغال و ازدواج در جوانی. طبیعی است که اگر برای دوران سالمندی این گروه نیز برنامه‌ریزی نشود، با موجی از نارضایتی‌ها و نابرابری‌ها روبه‌رو خواهیم شد.»
سلامت؛ مهم‌ترین دغدغه دوران سالمندی
ذوالفقاری با تأکید بر اهمیت سلامت در دوران سالمندی، اظهار کرد: «اولین و مهم‌ترین مسئله برای سالمندان، مسئله سلامت جسمی و روانی است. سالمندی به‌طور طبیعی با بیماری همراه است و اگر ساختار اقتصادی و درمانی جامعه پاسخگوی این نیاز نباشد، فشار زیادی به سالمندان وارد خواهد شد.»
وی تصریح کرد: «برای رفع این نگرانی باید دو اقدام اساسی انجام شود؛ اول تضمین حقوق بازنشستگی مکفی برای سالمندان، و دوم تأمین بیمه‌های درمانی کارآمد که بخش عمده‌ای از هزینه‌های دارو، ویزیت و بستری را پوشش دهد. در غیر این صورت سالمند با مشکلات جدی معیشتی مواجه می‌شود.»
بازتعریف جایگاه شهروند سالمند در جامعه
این جامعه‌شناس در ادامه گفت: «ما نیازمند یک بازتعریف جدی از شهروند سالمند هستیم. نباید سالمند را فقط فردی بازنشسته و خانه‌نشین بدانیم. او همچنان می‌تواند نقش اجتماعی ایفا کند و در جامعه حضور فعال داشته باشد.»
وی افزود: «بسیاری از سالمندان به‌صورت خودجوش در پارک‌ها و گروه‌های اجتماعی کوچک فعالیت می‌کنند، اما ما باید این فعالیت‌ها را سازماندهی کرده و از آن حمایت کنیم. ایجاد کمپ‌ها، انجمن‌ها و NGOهای ویژه سالمندان می‌تواند کمک زیادی به بهبود وضعیت روحی، روانی و اجتماعی آن‌ها کند.»
سالمند، مغز متفکر جامعه است
ذوالفقاری با اشاره به نقش مهم سالمندان در انتقال تجربه‌ها گفت: «در نگاه سنتی، وقتی فردی بازنشسته می‌شود، تصور می‌کنیم دیگر به درد جامعه نمی‌خورد. این تصور غلط است. سالمندان می‌توانند مغز متفکر و مشاوران ارزشمند جامعه باشند. استفاده از آن‌ها در کارگروه‌های تخصصی، شوراهای محلی و نهادهای فرهنگی می‌تواند هم به سلامت روحی آن‌ها کمک کند و هم برای جامعه مفید باشد.»
سالمندآزاری؛ پیامد نبود نقش اجتماعی
ذوالفقاری درباره مسئله سالمندآزاری گفت: «بخش زیادی از پدیده سالمندآزاری، نتیجه نداشتن نقش اجتماعی مشخص برای سالمندان است. وقتی سالمند احساس می‌کند دیگر به کار نمی‌آید، دچار انزوا می‌شود. این انزوا گاهی توسط خانواده یا اطرافیان تشدید می‌شود و در نهایت به شکل‌های مختلفی از آزار، بی‌توجهی یا طرد شدن تبدیل می‌شود.»
وی تأکید کرد: «باید همان‌طور که برای کودکان نقش اجتماعی تعریف می‌کنیم، برای سالمندان نیز چنین جایگاهی قائل شویم. کودک به این دلیل مهم است که قرار است در آینده، نیروی کار و سرمایه انسانی شود. سالمند هم مهم است، چون گنجینه‌ای از تجربه و خرد جمعی است. جامعه‌ای که سالمندانش را نادیده می‌گیرد، آینده‌اش را به خطر می‌اندازد.»
تشکیل کمپ‌ها و اتحادیه‌های سالمندی؛ راهکاری ضروری
ذوالفقاری با اشاره به تجربه کشورهای توسعه‌یافته در زمینه اهمیت به سالمندان اظهار کرد: «یکی از راهکارهای مؤثر برای حمایت از سالمندان، ایجاد کمپ‌ها و اتحادیه‌های ویژه سالمندان است. این نهادها باید فضایی برای آموزش، تفریح، پیگیری حقوق، ورزش و حتی سفرهای ارزان‌قیمت فراهم کنند.»
وی افزود: «در بسیاری از کشورهای پیشرفته، دولت‌ها بخشی از هزینه‌های سفر سالمندان را تقبل می‌کنند تا کیفیت زندگی آن‌ها حفظ شود. ما نیز باید از همین حالا برای شکل‌گیری نهادهای حمایتی مردمی و دولتی اقدام کنیم. سالمندی مرحله‌ای طبیعی از زندگی است که با تدبیر، می‌تواند دوره‌ای باکیفیت، همراه با کرامت و مشارکت اجتماعی باشد. اما بدون برنامه‌ریزی دقیق، این مرحله می‌تواند به بحرانی جدی برای جامعه تبدیل شود. اکنون زمان آن رسیده که با نگاهی آینده‌نگر، سالمندان را در جایگاه شایسته خود در جامعه حفظ کنیم و برای ورود نسل‌های جدید به این مرحله، زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم.»
ارسال دیدگاه