یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با پانا مطرح کرد؛
لزوم آموزش حقوق شهروندی به دانش‌آموزان در مدارس
تهران (پانا) - یک جامعه‌شناس گفت: در آستانه سال تحصیلی جدید، نهاد آموزش‌وپرورش می‌تواند حقوق شهروندی را در مدارس به دانش‌آموزان آموزش دهد تا افراد با اطلاع از حقوق خود کمتر دچار آسیب شوند.
امیر طیبی در گفت‌وگو با پانا در پاسخ به این سوال که حقوق شهروندی چیست و آموزش آن در مدارس چه فایده‌ای دارد، گفت: «در ابتدا باید حقوق شهروندی را در بُعد اجتماعی آن تعریف کنیم. ما در جامعه نسبت خود را با دیگری در دو مفهوم آزادی و حق تعیین می‌کنیم، زیرا مفاهیمی مانند مسئولیت یا عاطفه که در ساختارهای دیگر مانند خانواده می‌تواند نسبت ما را با دیگری تعیین کند، در ساختار جامعه وجود ندارد. البته این نکته که ساختار جامعه ذاتا ساحتی عمومی است نیز در این تفاوت حائز اهمیت است.»
وی اضافه کرد: «جامعه تقابل دو مفهوم آزادی و حق است که در دل این تقابل نسبت فرد با دیگران معین می‌شود. البته این تقابل امری فردی نیست و ماحصل آن در رابطه متقابل شهروندان با یکدیگر است که فهم مشترک شهروندان و جامعه را از دو مفهوم آزادی و حق نمایان می‌سازد. پس قبل از هر چیز و قبل از اینکه قانون به عنوان یک متن مکتوب که نشانگر فهم مشترک شهروندان و آزادی‌هایشان است، وجود داشته باشد، این فهم مشترک در دل جامعه و از کنشگری‌های شهروندان شکل گرفته است.»
طیبی گفت: «پس در تعریف حقوق شهروندی حقوق و آزادی‌های شهروندی آن چیزی است که شهروند خواستار آن است، حتی اگر روند سیاسی لازم برای انعکاس این خواست در حاکمیت طی نشده باشد.»
وی درخصوص آموزش حقوق شهروندی گفت: «با شروع سال تحصیلی باید گفت به‌طور کلی دو نهاد خانواده و نهاد آموزش‌وپرورش را می‌توان مسئول جامعه‌پذیری افراد دانست. نهاد خانواده به‌عنوان اولین نهادی که فرد در آن عضویت دارد، نقش بسیار به‌سزایی در آموزش هنجارها و ارزش‌های جامعه و آماده‌سازی فرد برای نقش‌آفرینی به عنوان شهروند دارد. فرد با آموزش هنجارها و ارزش‌های یک جامعه در خانواده می‌تواند بعد از ورود به جامعه نقش‌های اجتماعی مربوط به خود را بپذیرد و به علت جامعه‌پذیر بودن، بر اساس هنجارهای نقش به عهده گرفته شده ایفای نقش کند. همچنین در نهاد آموزش‌و پرورش به عنوان دومین نهاد برای آموزش فرد به عنوان یک فرد جامعه‌پذیر نیز چنین نقشی وجود دارد.»
این جامعه‌شناس افزود: «البته در نهاد آموزش علاوه بر نقش جامعه‌پذیری، نقش دومی نیز وجود دارد نقشی که نه تنها ارزش‌های یک جامعه را به فرد آموزش می‌دهد بلکه با ایجاد فضایی برای ارتباط و کنش‌های متقابل با دیگر افراد، سعی در ساخت هویت فرد و همچنین آموزش مشارکت با دیگران، مسئولیت‌پذیری، مدارا و ایجاد حس هم‌سرنوشتی در فرد دارد. این نقش ثانویه برای نهاد آموزش با مفهوم جدید از شهروند، نه به عنوان یک شهروند خوب بلکه یک شهروند با فهم درست از مشارکت اجتماعی است و مسئولیت‌پذیری را داراست.»
وی ادامه داد: « البته برای رسیدن به مفهوم جدید از آموزش، یک نکته دیگر که می‌توان آن را نقش سوم آموزش دانست، الزامی است؛ در این نقش نهاد آموزش علاوه بر دو مورد گفته شده، سعی در پرورش نگاهی انتقادی و همچنین ایجاد و تقویت حس عدالت‌جویانه در فرد دارد. این مورد اهمیت دارد زیرا مفهوم شهروند را با توجه به اینکه شهروند در ماهیت خود همواره به دنبال حقوق و آزادی است، برای خود تعریف می‌کند.»
طیبی تصریح کرد: «تمامی نقش‌هایی که برای نهاد آموزش‌وپرورش در نظر گرفته شده است، برای انجام نقش شهروندی و همچنین مطالبه و احقاق حقوق شهروندی افراد لازم و ضروری است، چه مانند مورد اول که به عنوان الزامات اولیه و آموزش‌های لازم برای ورود به جامعه به عنوان شهروند است و چه مانند مورد دوم که آماده‌سازی عملی فرد است. در نتیجه باید گفت اکنون که در آستانه سال تحصیلی جدید هستیم، نهاد آموزش‌وپرورش می‌تواند این حقوق را در مدارس به دانش‌آموزان آموزش دهد تا افراد با اطلاع از حقوق خود کمتر دچار آسیب شوند.»
الهه کلهری
ارسال دیدگاه