بیمه در خسارات ناشی از حمله رژیم صهیونیستی چه جایگاهی دارد؟

در پی حمله نظامی اخیر رژیم صهیونیستی به تهران در خردادماه ۱۴۰۴، خسارات گسترده‌ای به منازل، اماکن تجاری و وسایل نقلیه شهروندان وارد شد. این خسارات شامل تخریب ساختمان‌ها، شکستن شیشه‌ها، آتش‌سوزی و از بین رفتن خودروها بوده است. در واکنش به این حادثه، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در پیامی اعلام کرد: خسارات وارده به مردم، اعم از واحدهای مسکونی و تجاری، خودروهای سواری و... در نتیجه اقدامات رژیم صهیونیستی، مطابق قانون پرداخت خواهد شد. دولت تأکید کرده است که جبران کامل این خسارات در دستور کار قرار دارد و بازسازی منازل و تعمیر خودروها با حمایت‌های مالی ویژه انجام خواهد شد. طبق اعلام رسمی، ارزیابی خسارات توسط کارشناسان مربوطه انجام شده و پرداخت غرامت از محل صندوق ملی خسارات جنگی صورت خواهد گرفت. این حمایت شامل تمامی شهروندان آسیب‌دیده بدون تبعیض است.

پریناز ممیز، حقوقدان در گفت‌وگو با پانا اظهار کرد: «وجود اقدام حمایتی دولت در چنین شرایطی، این پرسش را برای بسیاری مطرح می‌‌کند که آیا بیمه‌نامه‌های فعلی شهروندان، خسارات ناشی از جنگ را پوشش می‌دهند؟ پاسخ این است که در اغلب موارد، بیمه‌نامه‌های رایج شامل پوشش خسارات ناشی از جنگ، شورش یا بلوا نمی‌شوند. این موضوع، هم در قوانین ملی بیمه و هم در آیین‌نامه‌های شرکت‌های بیمه تصریح شده است. مطابق ماده ۲۸ قانون بیمه ایران (مصوب ۱۳۱۶)، خسارات ناشی از جنگ، شورش یا بلوا اصولاً تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند، مگر اینکه صراحتاً در بیمه‌نامه یا در قالب الحاقیه‌ای جداگانه ذکر شده باشد. این اصل در شرایط عمومی بسیاری از بیمه‌نامه‌ها نیز دیده می‌شود.»

این حقوقدان ادامه داد: «از دلایل این استثنا می‌توان به ریسک بسیار بالا و غیرقابل پیش‌بینی مانند جنگ‌ها که معمولا ناگهانی و خارج از کنترل هستند، اشاره کرد و تخمین خسارت یا تعیین نرخ حق بیمه برای آن‌ها دشوار است. همچنین شدت و گستردگی خسارات که خسارات ناشی از جنگ معمولا سنگین و فراگیر است و از توان مالی شرکت‌های بیمه فراتر می‌رود.»

 وی افزود: «علاوه بر این ماهیت سیاسی از دیگر موارد است زیرا تصمیمات مربوط به جنگ‌ها از سوی دولت‌ها اتخاذ می‌شود و  مسئولیت حقوقی شخصی برای آن‌ها متصور نیست. همچنین، مطابق ماده ۲۱ آیین‌نامه شماره ۹۸ بیمه مسئولیت کارفرما، جبران خسارات ناشی از جنگ فقط در صورتی امکان‌پذیر است که این موضوع به‌صراحت در قرارداد بیمه یا الحاقیه آن قید شده باشد.»

صندوق ملی خسارات جنگی؛ ابزار دولت برای حمایت مالی

ممیز افزود: «طبق اعلام مقامات دولتی، منابع مالی جبران خسارات ناشی از حمله اخیر از محل «صندوق ملی خسارات جنگی» تأمین خواهد شد. این صندوق با هدف جبران خسارات ناشی از تجاوزات خارجی و درگیری‌های نظامی و با مأموریت تأمین امنیت اقتصادی و بازسازی دارایی‌های آسیب‌دیده شهروندان، زیر نظر دولت و از محل اعتبارات عمومی اداره می‌شود. جزئیات بیشتر درباره نحوه ثبت درخواست خسارت و زمان‌بندی پرداخت‌ها هنوز اعلام نشده است.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان افزودن پوشش جنگ به بیمه‌نامه‌ها وجود دارد؟ گفت: «اگرچه بیمه‌های پایه معمولاً خسارات جنگی را پوشش نمی‌دهند، اما برخی شرکت‌های بیمه، امکان خرید پوشش‌های تکمیلی را برای خطرات استثنایی فراهم کرده‌اند. برای نمونه در بیمه آتش‌سوزی، پوشش جنگ، شورش و بلوا را می‌توان با پرداخت حق بیمه اضافی به بیمه‌نامه افزود. در بیمه بدنه خودرو و حتی برخی بیمه‌های عمر نیز امکان افزودن چنین پوشش‌هایی وجود دارد.»