ضرورت آموزش تاب‌آوری به نوجوانان در شرایط اضطراری

علیرضا مقدسی در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اهمیت پرورش مهارت تاب‌آوری در خانواده گفت: پرورش مهارت تاب‌آوری به معنای تجربه نکردن روزهای سخت نیست بلکه برخی لحظات سخت هستند و طبیعی است که افراد همیشه شاد نباشند. تاب‌آوری یک مسیر است که هر فرد این مسیر را با سرعت و زمان خود طی می‌کند. پرورش این مهارت در خانواده‌ها به ویژه بین نوجوانان بسیار اهمیت دارد زیرا نوجوانان مهارت‌های استقلال فردی را می‌آموزند یا تغییرات اجتماعی دوره نوجوانی را به شیوه خودشان پشت سر می‌گذارند.

این مشاور روانشناختی با اشاره به وضعیت فعلی کشور و حمله رژیم صهیونیستی به ایران گفت: بحران جنگ برای نوجوانان تجربه‌ای ترسناک است که در این شرایط برای رسیدن به آرامش نسبی به کمک والدین، سرپرست و حتی معلم خود نیاز دارند. در این میان داشتن مهارت تاب‌آوری حائز اهمیت است و مانند دیگر مهارت‌هایی چون خواندن و نوشتن و دوچرخه‌سواری، اکتسابی است. به این معنی که نوجوانان در مراحل مختلف رشد توانایی رویارویی با سختی‌ها، آسیب‌ها، بحران‌ها و فشارهای روانی و سازگاری با محیط را یاد می‌گیرند.

وی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان مهارت تاب‌آوری را در کودکان و نوجوانان تقویت کرد، گفت: تمرین و تقویت تاب‌آوری برای کودک و نوجوان، منحصر به فرد است و والدین باید در این مسیر با اتکا به شناختی که از کودک یا نوجوان دارند به او کمک کنند. گفت‌وگو با نوجوان یکی از بهترین اقداماتی است که والدین باید به آن توجه کنند. آن‌ها می‌توانند گفت‌وگو را با پرسش‌هایی درباره آنچه نوجوان از واقعه می‌داند و احساساتی که تجربه می‌کند شروع کنند.

مقدسی افزود: لازم نیست والدین در بحران‌هایی همچون جنگ، چیزی را انکار کنند یا به شکلی غیرواقعی نشان دهند که نترسیده‌اند یا وضعیت بحرانی را بی‌اهمیت نشان دهند بلکه بهتر است مراقب باشند که احساسات منفی را سرزنش نکنند. احساسات منفی را باید به رسمیت بشناسند و از آن حرف بزنند و به فرزند خود توضیح دهند که چگونه احساسات منفی خود را مدیریت می‌کنند تا به خود و دیگران آسیب نزنند.

این روانشناس تاکید کرد: در مواقع بحرانی، اگر نوجوان سوالی داشت، صادقانه، ساده و با حفظ آرامش باید پاسخ داده شود و والدین فراموش نکنند که گفت‌وگو را با پیام‌‌های امیدبخش و دلگرمی دادن تمام کنند. وقتی والدین از امنیت با فرزند خود حرف می‌زنند، باید نشان دهند که برای محافظت از او هر کاری لازم باشد انجام خواهند دارد.

وی با اشاره به تغییرات خلق‌وخو در ایام نوجوانی گفت: سال‌های ابتدایی نوجوانی تغییرات خلق‌وخو شکل می‌گیرد که دوران حساس و آسیب‌پذیری است. نوجوانان تغییرات هورمونی و فراز و نشیب‌های عاطفی زیادی را تجربه می‌کنند که لازم است والدین در برابر تندخویی و پرخاشگری ناشی از استرس با همدلی اما قاطع برخورد کنند. در این دوران خانه باید جایی امن برای نوجوان باشد و در سنین نوجوانی باید نیازهای نوجوانان به رسمیت شناخته شود. والدین باید هشیار باشند که برای او وقت بگذارند و به او اطمینان بدهند که تا هر وقت لازم بود کنارش هستند به ویژه در شرایط فعلی کشور زیرا همین احساس باهم بودن حس امنیت را افزایش می‌دهد.

مقدسی تصریح کرد: لازم نیست والدین واقعیت‌ها را از فرزند خود پنهان کنند اما قرار نیست که آنها را در معرض مداوم اخبار و جزئیات مربوط به جنگ نیز قرار دهند. بنابراین بهتر است رسانه‌های تصویری که حاوی تصاویر هولناک هستند را در زمان بیداری نوجوانان خاموش کنند و از طرفی مراقب استفاده فرزند خود از اینترنت نیز باشند. والدین توجه کنند که اگر فرزندشان نمی‌تواند به راحتی درباره نگرانی‌هایش حرف بزند او را تشویق کنند تا از راه‌هایی مثل نوشتن یا نقاشی، ترس‌ها و دل‌مشغولی خود را بگوید.

این روانشناس خطاب به والدینی که فرزند نوجوان دارند، گفت: والدین باید از خود مراقبت کنند زیرا اگر آنها خسته و بی‌انرژی باشند ممکن است درست زمانی که فرزندشان بیش از هر وقت دیگری به صبوری و خلاقیت آن‌ها نیاز دارد، نتوانند آن‌طور که باید کنارش باشند. علاوه بر این نوجوانان را باید در انجام کارهای خانه مشارکت دارد و به آن‌ها نشان داد که چگونه تلاش‌هایشان می‌تواند به آرامش خانواده کمک کند. به آنها یادآوری کنید که هیچ جنگی تا ابد ادامه ندارد. وقتی از روزهای سخت صحبت می‌کنید حتما از روزهای روشن و متفاوت درآینده هم بگویید.