در گفتوگو با پانا:
مردم صادقانه‌ترین داوران نمایش خیابانی هستند؛ آن‌ها که می‌مانند، ما را پذیرفته‌اند
نمایش خیابانی می‌تواند یکی از مؤثرترین رسانه‌های مردمی باشد
تهران (پانا) - محمد رادمهر با ۲۴ سال تجربه در تئاتر خیابانی، این گونه نمایشی را «رسانه‌ای زنده» می‌داند که در لحظه آزمون می‌شود. او معتقد است اگر مخاطب خیابانی ایستاد و تماشا کرد، یعنی پذیرفته است؛ و اگر رفت، یعنی شکست خوردیم.
محمد رادمهر، هنرمند باسابقه و یکی از چهره‌های تأثیرگذار در حوزه تئاتر خیابانی است. او که بیش از ۲۴ سال است در میدان‌های مختلف اصفهان اجراهای خیابانی داشته، باور دارد که این گونه از نمایش می‌تواند به یکی از تأثیرگذارترین ابزارهای ارتباطی اجتماعی و فرهنگی بدل شود، اگر اصالت خود را از دست ندهد. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار فرهنگی هنری پانا را با این هنرمند می‌خوانید:
آقای رادمهر، برای شروع، تعریفی از نمایش خیابانی و تفاوت آن با دیگر اشکال تئاتر برای مخاطبانی که کمتر با این فضا آشنا هستند، ارائه می‌دهید؟
نمایش خیابانی یا همان "نمایش بیرونی" به نوعی از تئاتر اطلاق می‌شود که در فضایی خارج از قاب صحنه اجرا می‌شود. برخلاف نمایش‌های درون‌سالنی، این نوع تئاتر در میادین عمومی و فضاهای شهری و بدون استفاده از دکورهای سنگین و نورپردازی حرفه‌ای به اجرا درمی‌آید. در واقع، خود میدان یا خیابان بخشی از نمایش است و المان‌های آن به خدمت محتوا درمی‌آیند؛ مثلاً کالسکه توریستی یا حتی یک سطل زباله می‌تواند به عنصر صحنه تبدیل شود. اینجا دیگر خبری از دکورهای آن‌چنانی نیست، همه چیز به خلاقیت و توان بداهه‌پردازی گروه وابسته است.
مخاطب در نمایش خیابانی چه نقشی دارد؟
در نمایش خیابانی، مخاطب صرفاً تماشاچی نیست؛ او بخش مهمی از اجراست. یکی از تفاوت‌های مهم این نوع نمایش با گونه‌های دیگر، همین درگیر شدن تماشاگر در روند اجراست. تماشاگر ممکن است با مخالفت، واکنش، یا حتی ورود مستقیم به فضای اجرا، مسیر آن را تغییر دهد. این پویایی، نمایش خیابانی را زنده‌تر و انسانی‌تر می‌کند.
در این اجراها با چه چالش‌هایی مواجه‌اید؟
اولاً که امکانات حداقلی‌ست. نه نور خاصی داریم، نه گریم، نه لباس ویژه. همه‌چیز در ساده‌ترین حالت ممکن است، بنابراین خلاقیت حرف اول را می‌زند. ثانیاً، باید بتوانید مخاطب را در لحظه جذب کنید. چون برخلاف سالن که بلیت فروخته‌اید، مخاطب خیابانی هر لحظه ممکن است برود. او اختیار تام دارد، پس اگر ماند، یعنی شما را پذیرفته. در اجراهای مذهبی یا انقلابی‌ام بارها با مخالفت مخاطب مواجه شده‌ام، اما این واکنش‌ها فرصتی‌ست برای گفتوگو و تأثیرگذاری، نه تهدید.
در خصوص مدت زمان اجرا، چه تجربه‌ای دارید؟
من به این نتیجه رسیده‌ام که نمایش خیابانی برای جذب عموم مردم نباید بیش از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول بکشد. مخاطب خیابانی وقت زیادی ندارد. او رهگذر است، ممکن است فقط چند دقیقه وقت داشته باشد. باید بتوان در همان زمان کوتاه پیام را منتقل کرد، نه فقط قصه بلکه حس و تأثیر.
از تجربه‌ی خاصی در اجراهایتان بگویید.
یادم هست برای سردار حسن قاضی، یکی از فرماندهان سپاه که پزشک بود و در فوتبال هم چهره بود، نمایشی نوشتم. داستان، گفت‌وگوی دو توپ بود: توپ فوتبال و توپ جنگی. در فضایی کمدی و فانتزی، تضاد دو جهان را نشان دادیم. اثر با استقبال روبه‌رو شد و حتی در بخشی از داوری‌ها مورد توجه قرار گرفت، گرچه متأسفانه برخی نگاه‌های سلیقه‌ای اجازه ندادند بیشتر دیده شود.
برای آینده تئاتر خیابانی چه پیشنهادی دارید؟
نمایش خیابانی می‌تواند یکی از مؤثرترین رسانه‌های مردمی باشد. از فیلم کوتاه یا تیزر هم تأثیرگذارتر است، اگر به آن بها بدهند. نباید نمایش خیابانی را به ابزاری تبلیغاتی برای یک‌طرفه‌گویی سیاسی یا سازمانی تبدیل کرد. سفارش‌دهنده نباید مسیر را دیکته کند. باید اجازه بدهند گروه‌های مستقل با موضوعات آزاد در طول سال کار کنند. حتی اگر حمایت مالی نیست، زیرساخت‌هایی فراهم شود؛ مثلاً ایجاد سازه‌هایی ثابت در پارک‌ها، مشابه شهربازی‌ها، تا گروه‌ها بتوانند نمایش اجرا کنند و از فروش بلیت درآمد داشته باشند.
سخن پایانی؟
اگر نمایش خیابانی مستقل بماند، می‌تواند اوج بگیرد. اما اگر قرار باشد تنها زبان دولت باشد، بی‌روح و شعاری می‌شود و در نهایت، ارزشش را نزد مردم از دست می‌دهد.
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه