۱۷ درصد اعضای هیات علمی بخش کشاورزی در تات مشغول به کار هستند

غلامرضا گل‌محمدی، رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، در هفتمین دوره هفته ملی کتاب کشاورزی و منابع طبیعی، گفت: سازمان تات به عنوان نقطه امید پشتوانه امنیت غذایی، که دستگاه‌های اجرایی وزارت جهاد کشاورزی و نظام مقدس جمهوری اسلامی همواره امید به آن داشته‌اند و روی امنیت غذایی پایدار حساب باز کرده‌اند، برخی موارد را برای اشاره دارد.

گل‌محمدی گفت: در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج، برنامه‌ها را بر دو سه محور تنظیم کرده‌ایم. یکی بر مبنای برنامه هفتم پیشرفت که در بخش کشاورزی است و آقای دکتر ابراهیمی تشریف دارند، برنامه‌ها را با نگاه بر حل مسئله و چالش، و با تأکید بر تغییر اقلیم و بحران آب تنظیم کردیم.

وی افزود: اتفاقاً در این جشنواره که امروز هفتمین دوره آن را گرامی داشتیم، کتاب‌های منتخب، یافته‌های ترویجی منتخب و نشریات ترویجی منتخب، با توجه به حل چالش آب، بر همین اساس انتخاب شدند.

رئیس سازمان تات گفت: چند تا از آن نقاط امیدآفرینی که در سازمان تات وجود دارد و همه باید به سازمان امید داشته باشند و کمک کنند را بیان می‌کنم. یقیناً سازمان تات با انتقاد می‌تواند رو به جلو حرکت کند؛ گاهی اوقات برخی فرمایشات بیان می‌شود که ممکن است انگیزه را در پژوهشگران و دانشمندان پایین بیاورد.

گل محمدی گفت:افتخار سازمان این است که ۱۷ درصد اعضای هیئت علمی کل بخش کشاورزی کشور در این سازمان مشغول هستند، اما بیش از ۵۰ درصد انتشارات بخش کشاورزی –چه کتاب، چه نشریه ترویجی، چه دستورالعمل در همین سازمان انجام می‌شود. همین امسال ۱۴۰۳ نسبت به قبل، حدود ۹ درصد در حوزه نشر کتاب و حدود ۵۰ درصد در نشریات و دستورالعمل‌های ترویجی آنچه باید به کشاورز برسد و نفوذ کند افزایش داشته است.

گل‌محمدی افزود: امروز اگر خاورمیانه از نظر انتشارات علمی در بخش کشاورزی و منابع طبیعی رتبه اول را دارد و در سایت‌های علم‌سنجی سایماگو و اسکوپوس رتبه ۱۶ را دارد، بخش اعظمی از آن مربوط به سازمان تات است.

وی گفت: امروز علی‌رغم آن ۱۷ درصد عضو هیئت علمی، کمتر از ۲۰ درصد را شامل می‌شود، بیش از ۶۰۰ هسته و واحد فناور و شرکت دانش‌بنیان در سازمان تات مستقر است. ما برنامه‌ها را بر این اساس جلو می‌بریم. نمی‌خواهم گزارش بدهم، ان‌شاءالله هفته پژوهش حتماً خدمت خواهیم بود.

رئیس سازمان تات در ادامه اظهار داشت: اگر ما الگوی کشت را می‌خواهیم تدوین کنیم، معاونت‌های اجرایی هم می‌خواهند اجرا کنند؛ اگر می‌خواهیم برآورد دقیقی از سطح تولیدمان داشته باشیم، برای منابع پایدار، سازمان تات تمام تلاش خود را کرده است که از همه ظرفیت‌ها، از هوشمندسازی و استفاده از هوش مصنوعی و ظرفیت دانشگاه‌ها به کار بگیرد.

وی افزود: این مرکز فعلاً با چهار سامانه، از جمله سامانه “تسلیم یار” و “الگوی کشت مزرعه من” که قطعاً راه‌اندازی شده است، و سامانه “شناسنامه محصولات کشاورزی” که امروز دغدغه بزرگی در کشور هست و مربوط به ماده ۷۱ است، و در کنار آن سامانه پایش دقیق سطح کشت، فعال است. اگر به هر دلیلی الگوی کشت رعایت نشود، ما سطح دقیق را نمی‌دانیم چقدر رعایت شده یا نشده است. مثلاً پیازی که سال پیش در جیرفت داشتیم، الگوی کشت ۹ هزار و خرده‌ای هکتار بود و به ۲۴ هزار رسید. این سامانه توانایی دارد که از قبل به وزارت جهاد کشاورزی اعلام کند که حواس‌تان باشد ده هزار هکتار بیشتر کشت شده و برای بازارش برنامه داشته باشیم، یا اگر پیش‌بینی کردیم این مقدار سطح کشت ما در حوزه محصولات اساسی مثل غلات است، برای وارداتش نیاز هست چاره‌اندیشی کنیم.

گل‌محمدی تاکید کرد: همچنین سامانه بیش از ۳۸ هزار ایستگاه هواشناسی مجازی داریم که همه به هم متصل هستند و آن اخطار‌ها را به کشاورز ما در مزرعه می‌دهد. به عبارتی، کشاورز همزمان دارد کار خود را انجام می‌دهد و این سامانه در کنار اوست.

وی گفت: آخرین نکته این است که از ۱۸۶۰ عضو هیئت علمی، امروز ۱۲۵۰ محقق در کنار کشاورزان، به عنوان پژوهشگر مروج ارشد، دارند اینها را راهنمایی می‌کنند. همچنین برنامه اصلاح ساختار سازمان طبق بند سه ماده ۳۳ که خوشبختانه به اتمام رسید و دارد می‌رود برای مصوب شدن ان‌شاءالله در شورای عالی اداری، پیش‌بینی کردیم در مراکز جهاد کشاورزی یک یا دو کارشناس را مستقیماً بگذارند که مخصوص نیروی تات باشند و حلقه اتصال کامل به کل بخش کشاورزی باشد.

نادرقلی ابراهیمی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در هفتمین دوره هفته ملی کتاب کشاورزی و منابع طبیعی، گفت:حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد ظرفیت کشور در بخش معدن، خدمات مهندسی و صادرات محصولات کشاورزی است. این حوزه‌ها هر کدام راهبرد خاص خود را دارند، اما عملکرد سال نخست اجرای برنامه هفتم توسعه مطلوب نبوده و در بسیاری از بخش‌ها، به‌ویژه کشاورزی، کمتر از ۵۰ درصد تحقق یافته است.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با انتقاد از عملکرد دولت در اجرای برنامه هفتم توسعه، اعلام کرد که تحقق اهداف در بخش کشاورزی با پیشرفت زیر ۵۰ درصد همراه بوده است.

وی افزود:در حوزه آب، تنها در زمینه‌ی آب‌شیرین‌کن‌های مرزی موفقیت مناسبی حاصل شده و حدود ۸۰ درصد از طرح‌ها در سواحل جنوبی دریای عمان پیشرفت داشته‌اند، اما به‌طور کلی توان لازم برای یک حرکت برنامه‌محور و هدفمند در کل کشور فراهم نشده است. در شرایط دشوار تحریم‌های خارجی، مهم‌ترین عامل عقب‌ماندگی ما تحریم‌های داخلی و ناترازی‌های مدیریتی در بخش‌های گوناگون است.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس  تأکید کرد:یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، مسئله‌ی تأمین مالی است. با وجود مواد قانونی مربوط به بودجه سال ۱۴۰۴ و برنامه هفتم توسعه، عملکرد‌ها در این زمینه مطلوب نبوده است. در بخش کشاورزی نیز، به‌ویژه در حوزه نرم‌افزار و افزایش بهره‌وری، نیاز به حمایت و سیاست‌گذاری دقیق‌تری وجود دارد. از رشد اقتصادی سالانه ۸ درصدی که در پایان برنامه هدف‌گذاری شده، حدود ۳ درصد آن باید از محل بهره‌وری و توسعه نرم‌افزاری تأمین شود که مستقیماً با تلاش نیم‌میلیون کشاورز کشور مرتبط است.

وی گفت:امسال میزان رشد اقتصادی بخش کشاورزی پایین بوده و تنها حدود دو و نیم درصد منابع عمومی به این بخش اختصاص یافته است. با وجود اختصاص ردیف بودجه‌ای در سال ۱۴۰۴ به کشاورزی، این حمایت همچنان ناکافی است. وضعیت موجود شبیه مادری است که از جان خود برای تغذیه فرزندش مایه می‌گذارد؛ یعنی کشاورزی کشور از منابع محدود خود به جای تغذیه توسط اقتصاد ملی، خود منبع تغذیه سایر بخش‌ها شده است و این امر در شرایط تحریم و ناترازی مدیریتی زیبنده کشور نیست.

ابراهیمی  افزود:در بودجه ۱۴۰۴ حدود ۱۷۰ هزار میلیارد تومان اعتبار به بخش کشاورزی افزوده شده که با وجود آن، هنوز فاصله زیادی تا توازن واقعی وجود دارد. تأکید ما بر اجرای قوانین جهش تولید دانش‌بنیان و رفع موانع تولید است که می‌تواند فرصت‌های تازه‌ای برای تأمین مالی این بخش فراهم کند. به‌ویژه ماده ۱۱ تبصره قانون جدید دانش‌بنیان فرصت استثنایی برای جهش تولید در کشاورزی و منابع طبیعی به شمار می‌آید.

وی توضیح داد:امروز شرایط کشور عادی نیست و نمی‌توان با نگاه گذشته آن را اداره کرد. در مجلس شورای اسلامی طرحی با عنوان «افزایش تاب‌آوری در شرایط بحرانی و جنگ» در حال بررسی است که نتایج آن می‌تواند در نظام تحقیقاتی و وزارت‌خانه‌های مرتبط نیز به کار گرفته شود.

ابراهیمی  تأکید کرد:اکنون حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار ارز و دو تا سه هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی سرگردان در جامعه وجود دارد. هیچ کشوری در جهان این میزان سرمایه بی‌هویت و غیرقابل ردیابی ندارد و باید این منابع در خدمت تولید و امنیت غذایی قرار گیرد.

وی گفت:سند امنیت غذایی که در شورای انقلاب فرهنگی تصویب شده است، بر پایه نقش کشاورزان، پژوهشگران و تولیدکنندگان تدوین شده، اما اجرای آن نیازمند تأمین منابع مالی است. در حال حاضر حدود ۹۶ میلیارد دلار از ارز‌های صادراتی به کشور بازنگشته و تنها ۱۱ و نیم میلیارد دلار در سال جاری برای واردات نهاده‌ها، دارو و تجهیزات پزشکی تزریق شده است. نباید ارزی که با یارانه و حمایت ملی حاصل می‌شود، در نهایت با قیمت آزاد به دست مردم برسد.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس افزود:ما هم‌اکنون با مشکلات متعدد از جمله کمبود منابع مالی، تحریم‌های خارجی و خودتحریمی‌های داخلی مواجهیم. طبق بند «پ» ماده ۹۹ قانون بودجه سال جاری و برنامه هفتم توسعه، عوارض و مالیات صادرات مواد خام و نیمه‌خام باید به کشور بازگردد، اما تاکنون این عوارض اخذ نشده است. پرسش جدی این است که چرا مواد خام کشور بدون پرداخت عوارض و مالیات قانونی صادر می‌شود و چه نهادی موظف به پیگیری آن است.

وی در پایان گفت:تحریم خارجی یک مشکل است، اما تحریم داخلی و ضعف در مدیریت و پیگیری قوانین، مانع اصلی توسعه و رشد اقتصادی کشور محسوب می‌شود.

سرانه مطالعه ما در حد پاک وجود دارد

ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در این مراسم با تأکید بر پیوند عمیق کتاب با تمدن و دین ایران، اظهار داشت: کشاورزی ایران و فرهنگ ایران به ابزار مولوی و فردوسی است. مطالب و نکته‌ها و شعر بزرگان ما در سردر اکثر مجامع بین‌المللی است.

وی افزود: تنها دینی که معجزه‌اش کتاب است و با کتاب شروع کرده، دین ماست و کتابش شناخته شده است و در همین کتاب اولین کلماتش اقرا با خواندن است. هم دین ما هم مکتب فرهنگ ما آمیخته با کتاب و مطالعه و فرهنگ است؛ سعی کنیم از این حراست کنیم و پویایی‌اش را حفظ کنیم.

حیدری در ادامه به رسالت همه‌جانبه در حوزه کتاب اشاره کرد و گفت: کتاب خوانی یک رسالت همه‌جانبه از مقام معظم رهبری گرفته تا بالاترین مسئول مملکت ماست که خود شهر کتاب و تأکید موکد داشتن بحث اهمیت کتاب کتابخوانی.

 مدیرعامل خانه کتاب ایران همچنین به نقش زنجیره‌ی تولید کتاب اشاره کرد: نویسنده، ناشر رسالتی دارد؛ ما مسئولین، سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان رسالتی داریم که باید تنظیم‌کننده و هماهنگ‌کننده این مجموعه برنامه‌ها، حلقه‌ها و محتوا باشیم. باید کتاب پلی باشد از گذشته و حال و آینده.

بررسی شاخص‌های مطالعه و آمارها

وی در واکنش به مباحث مطرح شده درباره سرانه مطالعه، خواستار دقت در ارائه آمار شدند و تأکید کردند: من خواهش می‌کنم از دوستان دقت کنید در ارسال و ارائه مطالب. ما بررسی ما می‌شود گفت که همین هفته گذشته در نمایشگاه خراسان شمالی یکی از استان‌هایی است که ۴۰ هزار نسخه کتاب دست مردم خریداری شده بازار کتاب خانه کتاب می‌بینم؛ در نمایشگاه بین‌المللی کتاب ایران یکی از پرفروش‌ترین نمایشگاه‌های دنیاست؛ یک میلیون و ۸۲۰ هزار جلد کتاب توسط مردم در طول یک دهه خریداری شده است.

وی در مورد شاخص‌های جهانی مطالعه توضیح داد: شاخص تیراژ کتاب است. آنچه که خانه کتاب به هر حال ۹۲ جلد در هر عنوانی نگاه کنیم. شاخص‌ها در هیچ جای دنیا مثل هم نیست. روی بعضی از کشور‌ها تو همین کشور ما مثلاً شما یک جایی ادعیه و نماز و تشویق را به عنوان یک شکل مطالعه، در بعضی از پژوهشگران قبول ندارند. بعضی موقع می‌گویند نگاه کردن به تصویر، نگاه کردن به فیلم، همه اینها جزو هر آنچه که باعث کسب اطلاعات می‌شود، بعضیا می‌گویند این جزو مطالعه است. پس ما شاخص دقیقی نداریم.

حیدری در پایان بخش آمار خود افزود: سرانه مطالعه ما در حد پاک وجود دارد، نه نسبت به سایر حوزه‌ها، در وضعیت بهتری است.تقریباً ۵۰ درصد کتاب‌های مذهبی و دینی است. سازمان، نهاد نیست.