آینده‌ای که از مدرسه آغاز می‌شود

محمد عکاف، مدیرعامل خبرگزاری پانا در یادداشتی نوشت: نشست «نهضت توسعه عدالت آموزش» در قزوین با حضور رئیس‌جمهور، بار دیگر حقیقتی مهم را در مرکز توجه جامعه قرار داد؛ حقیقتی که گاه زیر غبار مسائل روزمره به فراموشی سپرده می‌شود: توسعه واقعی از انسان آغاز می‌شود، نه از پروژه‌ها و سازه‌ها. کشورهایی که امروز مسیر پیشرفت را پیموده‌اند، پیش از هر چیز به آموزش و پرورش به‌عنوان ریشه و نقطه تولد آینده نگاه کرده‌اند. ما نیز چاره‌ای جز بازگشت به همین نقطه آغاز نداریم.

در نگاه دولت وفاق ملی، مدرسه یک ساختمان نیست؛ یک زیست‌جهان است. ساخت مدرسه اولین گام راه است، اما مقصد نهایی تربیت نسل‌هایی است که با دانش روز، اخلاق نیکو، اعتمادبه‌نفس و هویت ملی رشد می‌کنند. محور تحول آموزشی، کودکی است که در کلاس درس با نخستین تجربه‌های زندگی اجتماعی آشنا می‌شود و می‌آموزد که چگونه انسان‌تر، مسئول‌تر و شایسته‌تر باشد. اگر مدرسه را صرفاً به کالبدش تقلیل دهیم، روح اصلی آموزش از دست می‌رود.

در این مسیر، توجه به تربیت اخلاقی اهمیت بنیادین دارد. صداقت، اولین آموزه‌ای است که کودک باید بیاموزد؛ ارزشی که ستون اعتماد اجتماعی و سلامت روابط انسانی است. جامعه‌ای که در آن کودکان از آغاز راه راستگویی را می‌آموزند، در بزرگسالی با مشکلاتی همچون بی‌اعتمادی، تعارض منافع و رفتارهای آسیب‌زا کمتر مواجه خواهد شد. خانواده، مدرسه و جامعه باید دست به دست هم دهند تا صداقت به‌عنوان یک ارزش زیستی در جان نسل‌های آینده نهادینه شود.

اما تربیت تنها با اخلاق کامل نمی‌شود؛ باور به توانستن، مکمل راه است. نسلی باید پرورش یابد که در برابر مشکلات به بن‌بست نرسد و در مواجهه با دشواری‌ها راه بسازد. باور به اینکه «هیچ مشکلی حل‌نشدنی نیست»، همان موتور محرکی است که جوامع پیشرو را به جلو رانده است. اگر کودکان ما بیاموزند که برای هر مسئله‌ای راهی وجود دارد، در بزرگسالی تبدیل به انسان‌هایی می‌شوند که نه‌تنها در برابر مشکلات تسلیم نمی‌شوند، بلکه خلاقیت را به‌کار می‌گیرند و مسیرهای نو می‌سازند.

برای تحقق چنین تربیتی، صرف مقایسه با گذشته کافی نیست. آموزش ایران باید خود را با بهترین نظام‌های آموزشی جهان بسنجد. عدالت آموزشی زمانی معنا پیدا می‌کند که هر کودک ایرانی چه در روستا و چه در کلان‌شهر به آموزشی دسترسی داشته باشد که او را در زمره رقابت‌کنندگان جهانی قرار دهد. جهان امروز به‌سرعت در حال دگرگونی است؛ تمدن‌ها از راه دانش حرکت می‌کنند و آینده متعلق به کشورهایی است که کیفیت آموزش را نه یک شعار بلکه یک اولویت راهبردی بدانند.