در گفتوگو با پانا مطرح شد
نوجوانی زیر ذرهبین؛ از زخمهای کرونا تا تب دیجیتال
تهران (پانا) - عباس جواهری، عضو شورای پژوهشی اندیشکده امید و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، با تشریح نتایج پروژه «مرور سیستماتیک مقالات مرتبط با نوجوانان» تأکید کرد این پژوهش با بررسی حدود ۷۰۰ مقاله از دهه ۷۰ تا ۱۴۰۲، تلاش میکند تصویری واقعی، جامع و مسئلهمحور از وضعیت نوجوان ایرانی ارائه دهد و مسیر سیاستگذاری و برنامهریزی برای نسل آینده را روشن سازد.
نوجوانان بهعنوان سرمایههای انسانی آینده کشور، نقش مهمی در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارند. اهمیت این نسل در حالی افزایش یافته که به دلیل فشارهای روانی و اجتماعی، تغییرات خانوادگی، تحولات فضای مجازی و پیامدهای بحرانهایی مانند کرونا، با چالشهای چندبعدی روبهرو هستند. شناخت دقیق وضعیت نوجوانان و آسیبشناسی نیازها و علایق آنان، پیششرط سیاستگذاری مؤثر برای رشد و توانمندسازی این نسل است. در همین زمینه، خانواده فرهنگ و هنر «امید» با تشکیل اندیشکده تخصصی و استفاده از شبکهای از پژوهشگران و مربیان تربیتی، تلاش دارد پشتوانه علمی پروژههای مرتبط با نوجوانان را تقویت کند. یکی از مهمترین این طرحها، پژوهش «مرور سیستماتیک مقالات مرتبط با نوجوانان» است؛ طرحی که توسط دکتر عباس جواهری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، آغاز شده و اکنون به مرحله ارائه نتایج رسیده است.
عباس جواهری در گفتوگو با پانا با اشاره به هدف این پروژه گفت: «این مرور سیستماتیک، نقشه راه پژوهشهای آینده در حوزه نوجوانی است. با شناسایی مطالعات انجامشده و دستهبندی یافتهها، مشخص میشود چه موضوعاتی کمتر بررسی شده و چه حوزههایی نیازمند توجه بیشتر هستند.»
وی درباره روند اجرای این طرح توضیح داد: «در مرحله نخست، حدود ۳۰۰۰ مقاله مرتبط با نوجوانان از سال ۱۳۷۳ تا خرداد ۱۴۰۲ از پایگاههای علمی دریافت شد. پس از چند مرحله پالایش براساس پروتکل جستجو، حدود ۷۰۰ مقاله برای تحلیل نهایی انتخاب شد.»
به گفته جواهری، مقالات بررسیشده در ۹ محور اصلی دستهبندی شدهاند: آسیبشناسی نوجوانان، سلامت جسمانی، بهزیستی دیجیتال، تربیت جنسی، توانمندسازی نوجوان، جامعه و نوجوان، خانواده و نوجوان، تأثیر کرونا و نقش مدرسه در زندگی نوجوان.
وی اختصاص یک محور مستقل به کرونا را ضروری دانست و گفت: «بحران کرونا روابط اجتماعی، آموزش و حتی رشد شخصیتی نوجوانان را تحت تأثیر قرار داد و بررسی اثرات آن نیازمند تحلیل جداگانه بود.»
جواهری با تأکید بر اهمیت نگاه بینرشتهای افزود: «مسائل نوجوانان پیچیده و چندوجهی هستند و در یک رشته علمی خلاصه نمیشوند. برای درک کامل موضوعاتی مانند مصرف کالای فرهنگی یا تأثیر فضای مجازی، لازم است روانشناسی، جامعهشناسی، علوم تربیتی و فناوری اطلاعات در کنار هم قرار بگیرند.»
به گفته او، همکاری میان رشتهها باعث میشود خلأهای پژوهشی شناسایی و پژوهشهای آینده کاربردیتر شود.
عضو شورای پژوهشی اندیشکده امید درباره کاربرد نتایج این پروژه گفت: «این پژوهش میتواند مسیر مطالعات آینده را روشن کند. پژوهشگران میتوانند حوزههای کمبررسیشده را شناسایی کنند و سیاستگذاران نیز با تکیه بر این یافتهها تصمیمات دقیقتری برای ارتقای وضعیت نوجوانان بگیرند.»
وی در بخش دیگری از گفتوگو به اهمیت «بهزیستی دیجیتال» اشاره کرد و گفت: «مصرف محتوای دیجیتال بر سلامت روان و روابط اجتماعی نوجوانان اثر مستقیم دارد. همانطور که تغذیه ناسالم بر سلامت جسمانی تأثیر منفی دارد، مصرف محتوای نامناسب نیز سلامت روانی را تهدید میکند.»
جواهری نقش والدین را کلیدی دانست و افزود: «گفتوگوی همدلانه، آموزش مهارتهای دیجیتال و نظارت منطقی میتواند از آسیبهای فضای مجازی جلوگیری کند. ارتباط صمیمانه، اعتماد و همراهی خانواده، نوعی حاشیه امنیت برای نوجوان ایجاد میکند.»
وی درباره توانمندسازی و تربیت جنسی در این پژوهش گفت: «توانمندسازی یعنی توسعه مهارتهای فردی، تصمیمگیری مستقل و ایجاد مسئولیتپذیری. تربیت جنسی صحیح نیز نوجوان را در مسیر رشد و پیشگیری از آسیبها قرار میدهد.»
جواهری در پایان خطاب به والدین و پژوهشگران گفت: «شناخت دقیق وضعیت نوجوانان و همکاری بینرشتهای، کلید رشد و ارتقای این نسل است. با تقویت پژوهشهای علمی و سیاستگذاری مبتنی بر داده، میتوان آیندهای روشنتر برای نوجوان ایرانی رقم زد.»
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه