حقوق ملت در اندیشه اسلامی ریشه در رحمت الهی دارد

به گزارش پانا، آیت‌الله مدرسی یزدی، عضو فقهای شورای نگهبان، در همایش بیم المللی حقوق ملت و آزادی های مشروع در منظومه فکری آیت الله  خامنه ای (مدظله العالی) با تأکید بر اینکه بدون شناخت خاستگاه‌های فکری و مبانی نظری ممکن است در تفسیر بیانات دچار اشتباهات جدی شویم، اظهار کرد: اگر مبانی و پیش‌فرض‌ها شناخته نشود، ممکن است در تفسیر سخنان بسیاری اشتباه شود. شاید بتوانم یک تشبیه به کار ببرم؛ فقهای بزرگ ما دو نوع کتاب دارند: سلسله کتاب‌های عرفانی و متون فقهی. در رساله‌های اولیه یا در سطح‌های بالاتر مانند وسیله و شرایع محقق، خودشان یا فقهای دیگر سندها و مدارک این مطالب را تبیین می‌کنند.

وی با اشاره به روش فقها در شرح و توضیح متون فقهی افزود: در شرح عروة الوثقی ده‌ها شرح وجود دارد که کلمه‌به‌کلمه مطالب و فتاوای صاحب عروة، مرحوم سید محمدکاظم یزدی، بررسی و تبیین شده است. تحریر الوسیله امام نیز همین‌گونه است و بر کتاب‌های فقهی دیگر نیز شاید صدها شرح کوچک و بزرگ، کامل یا جزئی نوشته شده باشد.

آیت‌الله مدرسی یزدی ادامه داد: فرمایشات مقام معظم رهبری، تبیین‌ها، دستورات و رفتارهای ایشان هم باید با توجه به همین خاستگاه‌ها بررسی شود. البته ما می‌گوییم ملت ما معتقد است: به رغم مدعیانی که منع عشق کنند، جمال چهره تو حجت موجه ماست. آنها هم حجت علیکم و هم حجت الله هستند، اما فهم درست مبانی مقام معظم رهبری—که خداوند سایه ایشان را مستدام بدارد—بسیار راهگشاست و برای فهم کلمات ایشان ضروری است.

وی با بیان اینکه قصد دارد اشاره‌ای کوتاه به مبانی قرآنی و روایی داشته باشد، گفت: اگر به قرآن کریم مراجعه کنیم می‌بینیم خداوند متعال همه چیز را به بندگانش داده است. اصل آن است که همه انسان‌ها از نعمت‌ها برخوردارند. خداوند می‌فرماید: و لقد کرّمنا بنی آدم. همان‌طور که خلقتش از نفخت فیه من روحی آغاز شده و احسن تقویم آفریده شده و تبارک الله احسن الخالقین است، خداوند نعمت‌های فراوانی را به انسان اعطا فرموده است.

وی افزود: آیات زیادی این مطلب را بیان می‌کند. یکی از جامع‌ترین آیات این است که خداوند آنچه در آسمان‌ها و زمین است مسخر انسان قرار داده و نعمت‌های ظاهری و باطنی فراوانی عطا کرده است. همچنین می‌فرماید: خلق لکم ما فی الارض جمیعاً. یعنی هر آنچه در زمین است برای شماست.

وی با اشاره به آیات متعدد قرآن درباره کرامت انسان ادامه داد: خداوند در چندین سوره می‌فرماید: إن الله فضل علی الناس. همچنین فرمود: إن ربکم ذو رحمة واسعة و کتب علی نفسه الرحمة. پیامبرش را هم رحمت للعالمین فرستاده است: و ما أرسلناک إلا رحمة للعالمین. و نیز فرمود: فبما رحمة من الله لنت لهم. یعنی همه چیز رحمت است؛ رحمت برای مردم، برای عالمیان.

آیت‌الله مدرسی یزدی تصریح کرد: پس حقوقی که خداوند قرار داده شامل همه انسان‌ها در مرحله اول می‌شود، مگر کسی خودش را از این حقوق خارج کند. با این حال خداوند محدوده‌ای نیز وضع کرده و فرموده است: إن الحکم إلا لله. یعنی هیچ قلدری، هیچ دانشمندی، هیچ فیلسوفی و هیچ دلسوزی حق حکم‌رانی و سلب حقوق مردم را ندارد. در حکم تکوینی و تشریعی، حکم از آن خداست و فقط آنچه را که خداوند به پیامبر و اوصیا و نمایندگان آنان اعطا کرده معتبر است.

وی افزود: شاید از همین‌جاست که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: فلا تکفّوا عنی مقالة بحق. یعنی از اینکه سخن حق را به من بگویید خودداری نکنید. اصل مشورت یکی از اصول بزرگ اسلام است. خداوند فرمود: و أمرهم شوری بینهم. حتی پیامبر که عقل کل است مأمور به مشاوره با مردم شد.

عضو فقهای شورای نگهبان درباره نمونه‌های مشورت پیامبر گفت: در جنگ بدر و احد، نظر حضرت برخلاف نظر اکثریت بود، اما چون مخالفت با حکم الهی نبود و موضوع از امور مشورتی بود، پیامبر نظر مردم را پذیرفت. در مواردی نیز که مخالف دستور قطعی الهی بود یا نتیجه آن ۱۰۰ درصد غلط بود، پیامبر مقاومت می‌کرد.

وی ادامه داد: مدت‌ها به دنبال روایتی بودم که آیا در مشورت اکثریت ملاک است یا خیر. در روایتی از ابن مردویه—به نقل از امیرالمؤمنین(ع)—آمده است که رسول خدا فرمود: شاور أهل الرأی ثم اتبعهم. یعنی با اهل رأی مشورت کن و سپس از آنها پیروی کن. این اتباع یعنی نظر اکثریت.

آیت‌الله مدرسی یزدی با بیان اینکه اسلام بالاترین سطح آزادی را برای انسان قائل شده است، گفت: اگر محدودیتی هست، برای حفظ آزادی عقلانی و درست است: آزادی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و دیگر آزادی‌ها. پیامبر نیز در قرآن مأمور است امر به معروف و نهی از منکر کند، چیزهای پاکیزه را حلال و چیزهای پلید را حرام کند. بسیاری از زنجیرهایی که بر امت‌های پیشین بود توسط پیامبر برداشته شد.

وی درباره تحریف‌های جاهلی و قبیله‌ای در تحریم‌ها افزود: در جاهلیت عرب، در میان یهود و مشرکان، بسیاری چیزها را به دلایل حقیقی یا واهی بر خود حرام کرده بودند. اسلام این زنجیرها را برداشت. قرآن می‌فرماید: قل لا أجد فی ما أوحی إلیّ محرماً علی طاعم…. یعنی پیامبر بگو جز موارد مشخص‌شده، حرام دیگری نیافته‌ام.

وی گفت: حقوق در اسلام به حدی فراگیر است که همه عالم در اختیار بشر قرار داده شده و همه انسان‌ها مساوی هستند. قرآن می‌فرماید: وجعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا. کسی بر دیگری مزیت ندارد مگر به تقوا. حتی افرادی که در صدر اسلام سابقه جهاد داشتند، وقتی از امیرالمؤمنین خواستند سهم بیشتری از بیت‌المال داشته باشند، حضرت فرمود: همه برابرند.

وی ادامه داد: پیامبر نیز می‌فرماید: إنما أنا بشر مثلکم. این کجا و ادعاهای آزادی‌خواهانه مدعیان غربی کجا؟ آنهایی که دم از آزادی می‌زنند، آزادی واقعی به مردم نمی‌دهند. آنها فقط ماکت آزادی را عرضه می‌کنند و با فریب رسانه‌ای مردم را گرفتار می‌کنند.

عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به وضعیت ملت‌های منطقه گفت: این آزادی‌خواهان کجا بودند وقتی مردم غزه، لبنان، سوریه، عراق و دیگر ملت‌ها سال‌ها بمباران شدند و در محاصره اقتصادی، گرسنگی و تشنگی قرار گرفتند؟ اینها حقوق بشر است؟

وی درباره حقوق زنان در غرب افزود: در همین حقوق بشرِ ادعایی، زنان شدیداً مورد ظلم قرار گرفته‌اند. برای درک سخن مقام معظم رهبری که فرموده‌اند ما درباره حقوق زنان طلبکاریم، کافی است این وضعیت‌ها را عالمانه نقد کنیم. ای کاش دانشگاه و حوزه این مسائل را برای مردم روشن می‌کردند.

وی افزود: مردان نیز اگر حدود الهی را رعایت کنند، خیر دنیا و آخرت برایشان حاصل می‌شود. تقوا نجات‌دهنده انسان از هر بندگی جز بندگی خداست و تنها در سایه تقواست که خیر دنیا و آخرت به دست می‌آید.

وی در پایان گفت: امیدواریم به برکت اسلام، قرآن کریم و عنایات امام زمان(عج) همه ما در مسیر تقوا و رستگاری موفق باشیم.