سلامت روان دانش‌آموزان، زیربنای توسعه پایدار آموزشی و اجتماعی است

به گزارش خبرگزاری پانا،  در سال‌های اخیر، افزایش برخی آسیب‌های اجتماعی نظیر اعتیاد، خشونت، انزوای اجتماعی و مشکلات خانوادگی، تهدیدی جدی برای کیفیت یادگیری و سلامت روانی نسل دانش‌آموز محسوب می‌شود. در چنین شرایطی، آموزش و پرورش به‌عنوان نهادی با بیشترین حضور و اثرگذاری در زندگی روزمره کودکان و نوجوانان، نقشی بی‌بدیل در شناسایی، پیشگیری و مداخله به‌موقع در زمینه آسیب‌های روانی و اجتماعی دارد.

 کبری محمدی، معاون پیشگیری از آسیب‌ های اجتماعی اداره کل، در تبیین راهبردهای پیشگیرانه و حمایتی، بر ضرورت اجرای یک رویکرد چندوجهی و نظام‌مند در سه سطح اصلی تأکید می‌کند:

 آموزش مهارت‌های زندگی و تاب‌آوری (سطح پیشگیری اولیه)

در گام نخست، باید آموزش مهارت‌های ده‌گانه زندگی از قبیل حل مسئله، کنترل خشم، تصمیم‌گیری سالم، همدلی و مدیریت استرس، به‌صورت مستمر در برنامه درسی مدارس گنجانده شود. تقویت تاب‌آوری دانش‌آموزان نه‌تنها مانع از بروز بسیاری از مشکلات رفتاری می‌شود، بلکه آنان را در برابر فشارهای اجتماعی و روانی مقاوم‌تر می‌سازد.

به گفته محمدی، فرهنگ‌سازی نیز در این مرحله اهمیت ویژه‌ای دارد. ترویج فرهنگ «درخواست کمک» به‌عنوان نشانه‌ای از بلوغ و آگاهی، نه ضعف، می‌تواند دیوار سکوت و شرم پیرامون مشکلات روانی را بشکند و زمینه را برای گفت‌وگو و حمایت همدلانه در محیط مدرسه فراهم کند.

 غربالگری زودهنگام و شناسایی عوامل خطر (سطح پیشگیری ثانویه)

مرحله دوم به شناسایی زودهنگام دانش‌آموزان در معرض خطر اختصاص دارد. برای این منظور، استفاده از چک‌لیست‌های استاندارد روان‌شناختی و برگزاری مصاحبه‌های منظم توسط مربیان پرورشی و مشاوران، یکی از مؤثرترین راهکارهاست.

 محمدی با اشاره به ضرورت نظام شناسایی فعال و پایش مداوم می‌افزاید: «ایجاد سامانه‌های اطلاعاتی امن برای ثبت و پیگیری وضعیت دانش‌آموزان در معرض خطر، امکان مداخله سریع و هدفمند را فراهم می‌سازد و از تشدید مشکلات رفتاری یا خانوادگی جلوگیری می‌کند.»

 مداخله و حمایت از دانش‌آموزان آسیب‌دیده

برای آن دسته از دانش‌آموزانی که در حال حاضر با مشکلات اجتماعی و روانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، دسترسی سریع به خدمات تخصصی اهمیت حیاتی دارد.

تقویت زیرساخت‌های مشاوره‌ای مدارس

به باور محمدی، افزایش تعداد مشاوران متخصص در مدارس، به‌ویژه در مناطق پرخطر، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. وی بر اهمیت ایجاد خطوط تماس اضطراری درون‌مدرسه‌ای و فراهم‌سازی «اتاق‌های امن مشاوره» تأکید دارد تا دانش‌آموز بتواند بدون واهمه یا نیاز به رضایت والدین، در شرایط بحرانی از خدمات اولیه روانی بهره‌مند شود.

همکاری تیم‌های حمایتی و چندتخصصی

محمدی، همکاری بین‌بخشی میان آموزش و پرورش، نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی و مراکز بهداشت روان را یکی از کلیدهای موفقیت در مدیریت آسیب‌های اجتماعی می‌داند. او پیشنهاد می‌کند که برای دانش‌آموزان آسیب‌دیده، برنامه‌های بازتوانی گروهی با محوریت افزایش عزت‌نفس، مهارت‌های اجتماعی و بازسازی حس تعلق به گروه همسالان طراحی و اجرا شود.

در جمع‌بندی این راهبردها، کبری محمدی بر شعار «دسترسی آسان، آرامش پایدار» تأکید می‌کند و می‌گوید: «اگر بتوانیم با ساماندهی سریع پرونده‌های نیاز به مشاوره تخصصی، دسترسی دانش‌آموزان را به خدمات روانی و حمایتی تسهیل کنیم، نه‌تنها از بروز بسیاری از آسیب‌ها جلوگیری می‌شود، بلکه زمینه‌ساز شکل‌گیری نسلی سالم‌تر، آگاه‌تر و مسئول‌تر در آینده خواهد بود.»