بیش از نیمی از افراد بالای ۶۵ سال دندان ندارند/ حدود ۲۵ درصد از جمعیت کشور دارای یکی از انواع اختلالات روانی هستند

علیرضا رئیسی در نشست خبری معاونت بهداشت با موضوع پویش ملی سلامت دهان و دندان دانش آموزان ابتدایی و هفته ملی سلامت روان درخصوص ارتقاء سلامت روان در جامعه و فعالیت‌های وزارت بهداشت در این خصوص،  اظهار کرد:  در هفته سلامت روان شعار دسترسی به خدمات سلامت روان در بحران‌ها و شرایط اضطراری همگانی را دنبال می‌کنیم. در هفته گذشته، با تأکید بر همکاری بین‌بخشی، سواد سلامت روان و روایت رسانه‌ای در بحران، تلاش شده است دسترسی به خدمات سلامت روان اجتماعی برای خانواده‌ها و پناهگاه‌های بحران تسهیل شود.

رئیسی ادامه داد: در سطح جهانی، سلامت روان موضوعی است که با توجه به تغییرات سبک زندگی، بسیار متفاوت‌تر از قبل باید به آن پرداخت. دنیای دیجیتال می‌تواند هم فرصت باشد و هم تهدید؛ دیجیتالی شدن اجتماعی که اتفاق افتاده، می‌تواند دسترسی به خدمات سلامت روان را آسان کند. همانطور که در فضای مجازی، اینترنت و تلفن وجود دارد، فردی که در مکانی دچار مشکل است، می‌تواند از راه دور با مشاور آگاه صحبت کند و راهنمایی‌های لازم را دریافت کند. اما فضای مجازی می‌تواند آسیب‌زا نیز باشد، زیرا امروزه با هجوم زیاد خبرها مواجهیم که برای کودکان و نوجوانان آسیب‌زا است و ما را با حجم زیادی از اطلاعات بمباران می‌کند.

رئیسی افزود: گاهی اطلاعات نادرست به عنوان راهکار ارائه می‌شود که این موضوع ضرورت رصد دقیق هر دو جنبه را بیش از پیش نشان می‌دهد؛ هم به عنوان ابزاری قدرتمند برای بهبود سلامت روان و هم به عنوان عامل آسیب‌زا. بنابراین سلامت روان موضوعی است که همه عوامل بر آن تأثیرگذار هستند و باید به آن توجه ویژه داشت.

وی گفت: موضوع بعدی این است که بسیاری افراد مشاور شده‌اند و در سطح کشور فعالیت می‌کنند، بدون اینکه شرایط لازم را داشته باشند. آنها از مراکز مختلف مدرک و مجوز دریافت می‌کنند، اما تجربه شخصی به تنهایی کافی نیست و باید اطلاعات و دانش کافی در این حوزه داشت. برخی از کسانی که به عنوان مشاور فعالیت می‌کنند، خودشان مشکلات فراوانی دارند و این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد. مثال‌های متعددی در این زمینه وجود دارد که همه از آن آگاهند. در حوزه بهداشت روان باید به تربیت بهتر و اهمیت بیشتری داده شود.

وی ادامه داد: طرحی به عنوان نماد دانش‌آموزان وزارت بهداشت در بحث غربالگری سلامت اجرا می‌شود. در این طرح، فعالیت‌هایی برای دانش‌آموزان انجام می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان خودکشی در دانش‌آموزان دوره متوسطه اول کمتر است اما در دوره متوسطه دوم، با ورود به مسائل جدی‌تری مانند بلوغ و کنکور، افراد بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر و افسردگی قرار می‌گیرند. این آمار تنها مربوط به ایران نیست و مشکلات خانوادگی مانند طلاق و وضعیت اقتصادی نیز بر درک و حساسیت بچه‌ها در این سن تاثیرگذار است.

رئیسی افزود: ما این موارد را به مراکز سراج ارجاع داده‌ایم و به زودی قرار است این خدمات به ۳۰۰ مرکز برسد. ان‌شاءالله این مراکز را گسترش خواهیم داد. برنامه سلامت روان در مدارس امسال به طور جدی دنبال می‌شود و هم دانش‌آموزان و هم خانواده‌های آن‌ها را پوشش خواهد داد.

معاون بهداشت افزود: ما در کشور حدود ۳۲۰۰ روان‌شناس داریم که همه خدماتشان رایگان است. با این حال این خدمات کافی نیست و گاهی ویزیت روان‌شناسان برای مردم کمی بالاست. مثلاً در برخی موارد، مانند مشکلات دندان، مردم مجبورند به پزشک مراجعه کنند اما در خدمات روان‌شناسی به دلیل هزینه‌ها از مراجعه خودداری می‌کنند.

رئیسی گفت: موضوع دیگر این است که در برخی مناطق، وقتی فردی به پزشک مراجعه می‌کند، هزینه‌های جانبی مانند نوار قلب و آزمایش‌های مختلف هزینه‌ها را بالا می‌برد. این مسائل در بخش دولتی کمتر دیده می‌شود.

معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به آمار اختلالات روانی در کشور گفت: براساس بررسی‌های انجام‌شده، حدود ۲۵ درصد از جمعیت کشور دارای یکی از انواع اختلالات روانی هستند که در این میان، اختلالات افسردگی و اضطرابی بیشترین شیوع را دارند.

وی افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که دچار اختلالات اضطرابی یا افسردگی هستند، بخش قابل‌توجهی از جمعیت مبتلا را تشکیل می‌دهند و این مسئله نیازمند توجه جدی و برنامه‌ریزی مستمر است و ما در طراحی برنامه‌ها و پرسش‌های ارزیابی نیز این موضوعات را به‌عنوان اولویت مدنظر قرار دادیم.

معاون بهداشت با بیان اینکه ایران تنها کشور منطقه است که خدمات سلامت روان را در شبکه بهداشت ادغام کرده است نیز ادامه داد: در حال حاضر بیش از ۳۲۰۰ روانشناس در شبکه بهداشت کشور فعالیت می‌کنند و این روانشناسان در مراکز جامع خدمات سلامت، ارائه‌دهنده مشاوره‌های تخصصی هستند و در صورت نیاز به درمان دارویی، بیماران را به روانپزشکان ارجاع می‌دهند.

وی با اشاره به یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ملی وزارت بهداشت در این حوزه گفت: یکی از طرح‌هایی که در نشست اخیر به‌صورت برجسته ارائه شد و مورد توجه قرار گرفت، طرح مراکز سراج یا همان مراکز سلامت روانی اجتماعی مبتنی بر جامعه است.

معاون بهداشت وزیر بهداشت همچنین ادامه داد: آمار افراد بالای ۶۵ سال بدون دندان کامل در ایران ۵۲ درصد است؛ یعنی بیش از نیمی از افراد بالای ۶۵ سال کشور دندان ندارند. در مجموع ۲۵۰۰ دندانپزشک در مراکز خدمات جامع سلامت فعالیت دارند و گروه هدف اصلی نیز در این مراکز مادران باردار و کودکان زیر ۱۴ سال هستند. در روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت کشور ۱۳ خدمت رایگان به گروه هدف ارائه می‌شوند.

وی در اهمیت سلامت بهداشت دهان و دندان گفت: ثابت شده که بسیاری از بیماری‌های دهان و دندان می‌توانند باعث بیماری‌های سیستمیک شوند و بسیاری از ناراحتی‌های گوارشی افراد بزرگسال به دلیل مشکلات دندانی است. کودکان دچار اختلالات دندان نیز معمولا دچار اختلالات تکامل می‌شوند. بنابراین باید در این زمینه نگاه جدیدی داشته باشیم.

زهرا قربانی مدیر کل سلامت دهان و دندادن وزارت بهداشت  نیز در ادامه با اشاره به پویش سلامت دهان و دندان گفت: شعار اصلی پویش دو دوتا یادت نره، روزی دو بار مسواک زدن، هر بار دو دقیقه است. ما از نظر آمار وضعیت دهان و دندان خوبی نداریم. در دبستان، وقتی دندان‌های شیری می‌افتند، به سرعت دندان دائمی پوسیده می‌شود.

وی افزود: خدمات دندانپزشکی در این هفته با شعار «دو دوتا» ارائه می‌شود و می‌خواهیم جا بیاندازیم که باید روزی دوبار مسواک زد و نخ دندان کشیدن فراموش نشود. استفاده کمتر از مواد قندی نیز از دیگر شعارهای ماست. همچنین تأکید داریم بر مراقبت از دندان شش سالگی؛ چون بسیاری از والدین فکر می‌کنند دندان شیری مهم نیست و تمیز کردن آن را جدی نمی‌گیرند. به همین دلیل در کلاس اول در سراسر کشور یک روز اختصاص داده‌ایم تا توضیح دهیم دندان شش سالگی چیست. پیام مهم دیگر ما مراجعه منظم به دندان‌پزشک است. این فرهنگ بسیار مهم است و نباید وقتی دندان درد گرفت به دندان‌پزشک مراجعه کنیم، زیرا هزینه درمان در این مرحله پنج برابر مراجعه قبل از بروز مشکل است.

وی افزود: شاخصی در دندان‌پزشکی داریم که اکنون برابر با ۲.۱ است. طبق قانون برنامه هفتم، باید این شاخص را به ۱.۴ در کشور کاهش دهیم. در مدارس ابتدایی همه پایه‌ها آموزش بهداشت دهان و دندان داده می‌شود و باید هم والدین و هم معلمان آموزش و اطلاعات لازم را دریافت کنند. اگر در غربالگری دانش‌آموزان ابتدایی مشکلات بهداشتی دهان مشاهده شود، آنها را به مراکز درمانی ارجاع می‌دهیم.

قربانی گفت: اکنون حدود ۳۰۰ هزار مسواک و خمیر دندان برای ۷ استان محروم تهیه و ارسال کرده‌ایم که با همکاری آموزش و پرورش این برنامه به ثمر می‌نشیند. در دبستان‌ها برنامه‌ای به نام جشن رویش دندان شش سالگی داریم که جزو برنامه‌هاست و باید تمرکز اصلی بر پیشگیری باشد.

وی افزود: حتی دیده شده است که اگر زنان باردار دندان پوسیده زیادی داشته باشند، این موضوع روی سلامت دندان نوزاد در آینده تأثیرگذار است؛ زیرا برخی میکروب‌ها وارد لثه نوزاد شده و بعداً تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این مسئله حتی قبل از تولد نوزاد بسیار مهم است.