«پنیر مفت»؛ آیینه وابستگی‌های انسان مدرن در قالب طنز

نمایش «پنیر مفت فقط در تله موش پیدا می‌شود» که این روزها در مجتمع فرهنگی هنری ۲۹ بهمن تبریز روی صحنه رفته است، فراتر از یک کمدی ساده، اثری فلسفی و جامعه‌شناختی است که با زبان طنز به واکاوی یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های انسان معاصر می‌پردازد: وابستگی.

این نمایش با بازی تحسین‌برانگیز حامد منافی و فهیمه جهانی در نقش زن و شوهری که در گذرگاهی میان دو جهان سرگردانند، از همان ابتدا مخاطب را در موقعیتی پارادوکسال قرار می‌دهد. دیالوگ‌های روزمره، دغدغه‌های پیش پا افتاده و مشاجرات این دو شخصیت، چنان طبیعی و ملموس است که تماشاگر هیچ‌گاه گمان نمی‌برد با دو روح روبرو است.

طنز به مثابه تیغی دولبه

کارگردان هوشمندانه از طنز نه به عنوان هدف، بلکه به عنوان ابزاری برای شکافتن واقعیت استفاده کرده است. خنده‌های تماشاگران در مواجهه با موقعیت‌های کمدی، ناگهان در سکانس‌های کشف حقیقت، به سکوت و تاملی عمیق تبدیل می‌شود. اینجاست که نمایش به رسالت اصلی خود دست می‌یابد: آیینگی در برابر مخاطب.

کشف بزرگ؛ حقیقتی فراتر از مرگ

اوج قدرت نمایش در پرده نهایی رخ می‌نماید؛ زمانی که تماشاگر درمی‌یابد این دو شخصیت، در واقع روح‌هایی هستند که به دلیل وابستگی‌های شدید به دنیای مادی — ترس از دست دادن پول، عشقِ مالکیت‌طلبانه و ترس از تنهایی — راه خود را به جهان دیگر گم کرده‌اند. این کشف، نه تنها شوک آور که شروع یک خودارزیابی برای هر تماشاگر است.

پیامی برای انسان امروز

«پنیر مفت...» در نهایت به ما هشدار می‌دهد که وابستگی‌های ما  چه به ثروت، چه به روابط و چه به عادت‌ها می‌توانند به «تله موشی» تبدیل شوند که روح و آزادگی ما را به اسارت بگیرند، حتی در گذر از مرگ. این اثر به درستی نشان می‌دهد که رهایی، نه در فرار از دنیا، که در دست شستن از دلبستگی‌های بیمارگونه به آن است.

این نمایش سزاوار است نه فقط یک سرگرمی، که یک کارگاه آموزشی-روانشناختی برای همه اقشار جامعه، از نوجوان تا بزرگسال، قلمداد شود.