پانا بررسی می‌کند؛
تقویت دیپلماسی منطقه‌ای پس از جنگ ایران و اسرائیل؛ سفر پزشکیان به باکو و تقویت اتحادهای منطقه‌ای
تهران(پانا) - درپی درگیری‌های ۱۲ روزه ایران و اسرائیل که با حمله نظامی رژیم صهیونیستی آغاز شد، تهران با پاسخ مؤثر موشکی و پهپادی، توان بازدارندگی خود را به نمایش گذاشت. این جنگ زمینه‌ساز تحرکات دیپلماتیک سریع ایران در منطقه شد. در این میان، آذربایجان با اعلام بی‌طرفی و حمایت از ایران، به نقطه کانونی دیپلماسی تهران تبدیل شد و سفر اخیر مسعود پزشکیان به باکو، گامی کلیدی در کاهش تنش‌ها و تقویت همکاری‌های دوجانبه ارزیابی می‌شود.
درگیری ۱۲ روزه بین ایران و اسرائیل نشان‌دهنده تشدید تنش‌های منطقه‌ای بود. اسرائیل حملات نظامی را با هدف قرار دادن سایت‌های هسته‌ای کلیدی ایران آغاز کرد، اما در پی آن بسیاری از افراد غیرنظامی و فرماندهان و دانشمندان هسته‌ای ایران شهید شدند. با این حال، این درگیری که توسط مجله فارین پالیسی به عنوان "قمار شکست‌خورده" توصیف شد، به اهداف اعلام‌شده اسرائیل دست نیافت و در عوض، ملی‌گرایی ایرانی را تقویت کرد و آسیب‌پذیری‌های اسرائیل را آشکار ساخت. ایران نیز به طور مؤثر با حملات موشکی و پهپادی به شهرهای اسرائیل و اهداف استراتژیک، از جمله تل‌آویو، پالایشگاه حیفا، و مؤسسه وایزمن، پاسخ داد و توانایی بازدارندگی خود را به نمایش گذاشت.
پس از برقراری آتش‌بس میان اسرائیل و ایران در این محیط بی‌ثبات، رئیس‌جمهور کشورمان به سرعت یک دستور کار سیاست خارجی را آغاز کرد که روابط همسایگی را در اولویت قرار داد، و باکو به عنوان یک نقطه کانونی دیپلماتیک، حیاتی ظاهر شد.
در نتیجه جنگ ۱۲ روزه که در آن اسرائیل نتوانست به اهداف خود دست یابد و ایران انعطاف‌پذیری و توانایی خود را نشان داد، اعتماد به نفس ایران در صحنه منطقه‌ای تقویت شد. این "پیروزی" یا بازدارندگی موفقیت‌آمیز ، دولت چهاردهم را با یک مأموریت قوی برای پیگیری دیپلماسی فعال، به ویژه با همسایگانی مانند آذربایجان، به منظور تحکیم اتحادهای منطقه‌ای و نمایش ثبات، مجهز کرد.
تأثیر بین‌المللی و منطقه‌ای سفر پزشکیان به جمهوری آذربایجان
• کاهش تنش و افزایش ثبات در منطقه: آذربایجان به طور رسمی در طول درگیری ایران و اسرائیل از کاهش تنش حمایت کرد. وزیر امور خارجه این کشور، جیحون بایراموف، صراحتاً اعلام کرد که خاک آذربایجان "تحت هیچ شرایطی اجازه نخواهد داد که حریم هوایی یا قلمروش برای حمله به ایران یا هر کشور دیگری مورد استفاده قرار گیرد". این بیانیه برای تعیین یک خط قرمز در مورد تنش‌های ایران و اسرائیل و مقابله با گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه باکو ممکن است محل عملیات باشد، حیاتی بود. علی‌اف نیز تسلیت خود را به ایران برای کشته‌شدگان مقامات و غیرنظامیان ایرانی در جریان درگیری با اسرائیل ابراز کرد و همبستگی و حمایت آذربایجان را تأیید نمود. پزشکیان نیز به نوبه خود از این حمایت تشکر کرد. کشورهای عضو اکو، از جمله آذربایجان نیز به طور قاطع تجاوز اسرائیل به ایران را محکوم کردند.
سفر پزشکیان پس از جنگ ایران و اسرائیل، نشان‌دهنده یک استراتژی عمدی از سوی هر دو کشور ایران و آذربایجان برای استفاده از تعامل دیپلماتیک به عنوان ابزاری اصلی برای کاهش تنش و اعتمادسازی است. تعهد صریح آذربایجان به بی‌طرفی سرزمینی و ابراز همبستگی با ایران، مستقیماً به نگرانی‌های ایران پاسخ می‌دهد. جنگ ۱۲ روزه بی‌ثباتی و سوءظن قابل توجهی در منطقه ایجاد کرد، به ویژه با توجه به روابط نزدیک آذربایجان با اسرائیل. ایران نگران بود که از خاک آذربایجان برای حملات اسرائیل استفاده شود. اعلام فعال و عمومی آذربایجان مبنی بر بی‌طرفی و عدم اجازه استفاده از خاک خود علیه ایران مستقیماً این نگرانی را کاهش می‌دهد. سفرهای پزشکیان و استقبال مثبت، از جمله ابراز همبستگی، نشان می‌دهد که این کانال دیپلماتیک به طور مؤثری تنش‌های دوجانبه را کاهش می‌دهد و به ثبات گسترده‌تر منطقه‌ای در محیط بی‌ثبات پس از جنگ کمک می‌کند. این یک دستاورد مثبت حیاتی است.
در مجموع، سفر پزشکیان به باکو علیرغم پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی و بی‌اعتمادی‌های تاریخی، نشان‌دهنده یک اعتمادسازی عمل‌گرایانه در روابط ایران و آذربایجان است. این رویکرد که بر منافع مشترک اقتصادی و نیاز متقابل به مدیریت بی‌ثباتی منطقه‌ای تأکید دارد، به تقویت اعتماد دوجانبه و ایجاد یک پایه قوی‌تر برای همکاری‌های آینده کمک کرده است. این دیپلماسی فعال، نه تنها به نفع دو کشور است، بلکه به ثبات و رفاه گسترده‌تر در منطقه قفقاز جنوبی و آسیای غربی نیز کمک می‌کند. با این حال، باید توجه داشت که پویایی‌های ژئوپلیتیکی منطقه‌ای همچنان پیچیده است.
فرانک آرامی
ارسال دیدگاه