قصه‌های کچلک، ادبیات عامیانه مردم گیلان
تهران (پانا) - کتاب «کله کچلکه نقلان» را می‌توان مصداق بارز تلاش برای زنده نگه داشتن فرهنگ غنی ادبیاتی یک ملت دانست. جمع‌آوری قصه‌های عامیانه کچلک، که جایگاهی غیرقابل اغماض در فرهنگ مردم گیلان دارد، ماخذ خوبی برای مرور نقل‌های محافل گذشتگان و البته آشنایی با قهرمانانی است که می‌توانند الگوی انسان راستین برای جوان‌ترها باشند.
یکی از دغدغه‌های همیشگی دلسوزان حوزه فرهنگ کمرنگ بودن یا به طور کل نبودن قهرمانان بومی و ایرانی برای نسل جدید و جوان است. نسلی که مرد عنکبوتی را بهتر و بیشتر از رستم می‌شناسد. شخصیت‌هایی مانند مرد عنکبوتی، بت من و سوپرمن زاییده‌ی تخیلات نویسندگان معاصر خارجی هستند درحالی‌که در اساطیر و اسطوره‌های ایران قهرمانانی داریم که پرداخت صحیح داستان زندگیشان معرف خوبی برای فرهنگ غنی وطنمان در دنیا خواهد بود و نه تنها جوان ایرانی را با قهرمانان سرزمینش آشنا خواهد که بی شک توان فتح گیشه‌های دنیا را نیز خواهد داشت.
ایران رنگین کمانی درخشان از اقوام مختلف است که هرکدام از این قومیت‌ها تکیه به فرهنگ و پیشینه ای قابل توجه داده اند، پیشینه ای که می توان از آن برای پربار کردن زندگی معاصر بهره جست.
برای مثال نَقل ها که همان قصه های عامیانه اند اغلب داستانی ساده و روان هستند که سینه به سینه به نسل های بعد منتقل می شوند. این قصه های شفاهی که در سراسر جهان پراکنده اند گاهی پندهایی را در دل نهان کرده اند که مرور آن زمان و مکان نمی شناسد.
قهرمانان این قصه ها در هر فرهنگی بالاخص در فرهنگ اقوام مختلف می‌تواند الگویی قابل توجه برای شناخت مردم و جامعه ی هر قومی باشد. شناختی که می تواند ما را به فرهنگ ایرانی‌مان بیش از پیش نزدیک کند و از دل آن اتفاقاتی را بیرون بکشد که شنیدن آن مانند گذشته برای همگان جذاب و راه گشا باشد.
محمد بشرا (درویش گیلانی) درباره شخصیت کچلک و جایگاه آن در میان مردم گیلان اینطور می‌گوید:
« کچلک در فرهنگ مردم گیلان قهرمانی مردمی است؛ گاه زرنگ و کاری و زمانی تنبل و بی‌کاره، گاه انتقام جوست و گاه دلی عاشق و مهربان دارد و با هوش ذاتی خود، برای ستاندن حق خویش و دیگران تلاش می کند و در بسیاری از اوقات سودرسانی به دیگران سبب زیان او می شود، اما او برای خدمت به مردم حتی از سود خویش هم می‌گذرد.»
و در ادامه اضافه می کند:
«داستان های کچلک هنوز در روستاهای دور دست گیلان ورد زبان کودکان و نوجوانان است در حالی که به سرعت روی به فراموشی نهاده و بدون تعارف، مغلوب کارتون های رنگ و وارنگی شده است که از افسانه‌های دیگر ملل فراهم شده وبرای کودکان و نوجوانان ما در سطح وسیعی پخش می شود.»
از جمله جذابیت های این کتاب آن است که نقل ها به زبان گیلکی نوشته شده و البته در پایان هرداستان ترجمه فارسی آن نیز آمده است.
کتاب «کله کچلکه نقلان» به پژوهش و گردآوری آقای محمد بشرا در 160 صفحه به همت انشارات سپیدرود به چاپ رسیده است.
ارسال دیدگاه