چگونه «جریان شکافنده» در دریای خزر قربانی می‌گیرد

بهروز ابطحی در گفت‌وگو با پانا درباره ضرورت اطلاع‌رسانی برای شناکردن در مناطق ساحلی که طرح سالم‌سازی در آن انجام می‌شود، گفت: اطلاع‌رسانی‌ها به منظور کاهش حوادث غرق شدن شناگران، بسیار حائز اهمیت است و در این راستا با نجات غریق‌های استان‌های شمالی مکاتبه شده است تا اطلا‌ع‌رسانی لازم صورت بگیرد.

استاد دانشکده علوم و فناوری زیستی دانشگاه شهید بهشتی تأکید کرد: اطلاع رسانی و آگاهی عمومی به شیوه‌های مختلف می‌تواند برای کاهش تلفات انسانی بسیار مؤثر باشد. رادیو و تلویزیون و مطبوعات محلی و سراسری می‌توانند نقش ویژه‌ای در اطلاع رسانی و کاهش تلفات ناشی از غرق شدن شناگران در دریای خزر، ایفا کنند.

وی با اشاره به میزان بالای تلفات شناگران در دریای خزر اظهار کرد: هر ساله تلفاتی بیش از 100 نفر را در ایام تابستان در شمال کشور شاهد هستیم که بیشتر آن به دلیل افتادن افراد در جریان شکافنده است. البته همه موارد غرق‌شدگی به دلیل جریان شکافنده نیست اما بیشتر موارد به دلیل همین جریان است.

جریان شکافنده چیست

رئیس پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در ادامه در توضیح اینکه جریان شکافنده چیست، بیان کرد: هنگامی که موج به ساحل می‌رسد، پس از مدتی در فاصله نزدیک به ساحل شکسته می‌شود و این عمل برای ورود به ناحیه ساحلی جریان‌های موازی و عمود بر ساحل را تشکیل می‌دهد. زمانی که موج می‌شکند به دو مولفه عمود بر ساحل و موازی با ساحل تجزیه می‌شود. مولفه عمود بر ساحل هنگام بازگشت مانند کانال خروشان با سرعت بالا عمل می‌کند. در واقع جریان شکافنده آب به صورت موج می‌آید و به ساحل می‌رسد. موج باعث انباشته شدن آب در ساحل می‌شود و توده‌ای از آب به ساحل می‌آید و طبیعتا باید دوباره به سمت دریا برگردد. جریان شکافنده مثل نهرهای داخل دریا هستند که حاصل برگشت آب دریا برعکس مسیر ساحل هستند.

وی در پاسخ به اینکه آیا جریان شکافنده فقط در دریای خزر وجود دارد، گفت: خیر در هر دریایی ممکن است وجود داشته باشد اما این جریان در دریای خزر بیشتر است چون دریای خزر مواج و ناآرام است و جریان‌های شکافنده در آن بیشتر است.

بلد بودن شنا کافی نیست

ابطحی با تأکید بر اینکه مهارت شنا کافی نیست و ماهرترین شناگران هم در برابر جریان شکافنده ناتوانند، گفت: مهارت شنا کافی نخواهد بود چون سرعت جریان‌های شکافنده زیاد است. مهارت شنا در افراد هم درجه‌ای دارد و نسبی است. ممکن است فرد شناگر در آن لحظه دچار اضطراب و ترس شود و کنترل خود از دست بدهد. در لحظه‌ای که فرد فکر می‌کند در حال غرق شدن است، می‌ترسد و این امر باعث می‌شود تا کنترل خود را از دست بدهد یا اینکه احساس کند غرق شده و دیگر تلاشی برای نجات خود نکند. بنابراین نمی‌توانیم بگوییم کسی که شنا بلد است، می‌تواند به خودش اعتماد داشته باشد.

توصیه به شناگران

رئیس پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با اشاره به توصیه‌های لازم به شناگران دریای خزر گفت: توصیه عمومی به شناگران این است که فقط در مکان‌های مجاز که دارای پرچم نشانه‌گذاری و جزو طرح سالم‌سازی است، شنا کنند و از ریسک شنا در مناطق خلوت پرهیز کنند. پیشنهاد می‌شود که در مناطقی که آب عمیق یا حتی بیشتر از شانه است وارد نشوند.

نحوه خروج از جریان شکافنده