نقش خودروهای دیزلی درآلودگی هوای تهران؛ بحثی که دوباره از سرگرفته می‌شود

این در حالی است که پیروز حناچی، شهردار تهران روز سه‌شنبه هفته جاری در حاشیه بازدید از کارگاه خط 6 متروی تهران گفت در تهران سالانه ۵۷ هزار نفر به طور طبیعی فوت می‌کنند و در سال گذشته 4 هزار و 573 نفر تهرانی به دلیل ذرات معلّق بالای 2.5 میکرون از دنیا رفتند.

شهردار تهران با بیان اینکه ذرات معلق در تهران 3.1 برابر استانداردهای جهانی است، افزود: باید تلاش کنیم تا خطوط 6 و 7 به بهره‌برداری برسد. در این راستا تلاش می‌کنیم مشکلات پیمانکاران را حل کنیم تا این خطوط را با تعداد ایستگاه‌های قول داده شده به بهره‌برداری برسانیم و مناطق جنوبی شهر را به حمل و نقل ریلی وصل کنیم.

در جلسه اخیر شورای شهر تهران (دوم دی ماه 97) لایحه انتشار ۳۰۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت برای توسعه حمل و نقل، مورد بررسی قرار گرفت و اعضای این شورا به «تخصیص اعتبار از این محل برای خرید فیلتر دوده» برای اتوبوس‌ها رای منفی دادند و مخالفت کردند.

این در حالی است که نباید سهم خودروهای دیزلی را در آلودگی شهر تهران نادیده گرفت به طوری که از مجموع ذرات معلق در شهر تهران، ۲۳ درصد سهم کامیون‌ها، 4 درصد سهم مینی‌بوس‌ها، ۱۲ درصد سهم اتوبوس‌های شرکت واحد و ۱۸ درصد سهم سایر اتوبوس‌هاست. ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون، مهم‌ترین آلاینده هوا به شمار می‌رود که شامل عناصر و ترکیبات مختلفی است اما در این میان «کربن سیاه» یکی از اجزای بسیار خطرناک و ریز این ذرات معلق است که احتمال بروز سرطان را افزایش می‌دهد که موتورهای دیزلی و سوخت‌های فسیلی نقش بسیاری در تولید این آلاینده دارند.

با توجه به اهمیت آلودگی ناشی از خودروهای دیزلی، در سال ۹۳ ضرورت نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی به عنوان تنها راهکار برای کاهش ذرات معلق خروجی از دیزلی‌ها به تصویب دولت رسید و از آن پس شماره‌گذاری دیزلی‌های بدون فیلتر دوده ممنوع اعلام شد اما مشکل اصلی وجود خودروهای دیزلی فرسوده در شهر تهران است که به دلیل نبود بودجه کافی، نوسازی نمی‌شود و باید بر روی این اتوبوس‌ها، فیلتر جذب دوده نصب شود.

هرچند محمد علیخانی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران، درباره فیلتر دوده گفته است که بسیاری از اتوبوس‌هایی که فیلتر دوده را نصب کرده‌ بودند، اقدام به بازکردن آن کرده‌اند اما محسن پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در جلسه اخیر شورای شهر تهران با بیان اینکه ۵۰ فیلتر دوده روی اتوبوس‌های تهران نصب شده و ۳۸ عدد آن در حال فعالیت است و باز نشده است، توضیح داد که 4 فیلتر خراب شده و با توجه به برخورداری از گارانتی باید شرکتش آن را درست کند و مابقی فیلترها نیز روی اتوبوس‌هایی بوده‌اند که از تهران خارج شده‌اند و قرار است این فیلترها از روی آنها باز و روی اتوبوس‌های تهرانی نصب شود.

استفاده از فیلتر دوده بخشی از سیاست‌های سازمان محیط زیست در راستای کاهش آلودگی هوا است و عطف به قانون هوای پاک، مصوبات هیأت وزیران در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵، آیین‌نامه‌های ماده ۲ و ماده ۸ قانون هوای پاک، استفاده از فیلتر دوده برای خودروهای دیزلی در حال تردد به‌ویژه ناوگان حمل و نقل عمومی و دیزلی‌های نو از ابتدای سال ١٣٩٦ الزامی است.

البته این تصمیم‌گیری با واکنش سازمان حفاظت محیط زیست نیز روبه‌رو شده است. به طوری که مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی این سازمان در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا عنوان کرده است که شورای شهر تهران باید مبنای تصمیم خود در مورد حذف بودجه خرید فیلتر دوده را اعلام کند و پاسخ بدهد که در صورت حذف این بند، چه جایگزینی برای کاهش آلودگی خودروهای دیزلی دارد؟ شورای شهر تهران هر تصمیمی که بگیرد باید در مورد اثرات آن بر کاهش آلودگی هوا نیز توضیح دهد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست در باره نحوه پیگیری و ورود سازمان به این موضوع و تصمیم شورای شهر، گفت: اگرچه سازمان در خصوص مصوبات شوراهای شهر نمی‌تواند نظر قانونی بدهد و این موضوع در حیطه اختیارات وزارت کشور است اما به عنوان ناظر قانون هوای پاک، حذف دوده سرطان‌زای دیزل از سیاست‌های مهم، جدی و بدون تغییر سازمان محیط زیست است که هم در خصوص دیزلی‌های در حال تردد و هم در خصوص دیزلی‌های نو اعمال می‌شود.