اجلاس سه جانبه تهران گامی مهم در نیل به صلح در سوریه

در سوریه دو جناح به ایفای نقش و نفوذ پرداخته‌اند و می‌پردازند. یک جناح ایران، روسیه و اکنون ترکیه است که خصوصیات ویژه‌ای دارند و به خاطر همین خصوصیات هم قادرند در سوریه نقش آفرینی کنند. جناح دیگری که از هشت سال پیش به درهم ریختن شرایط سیاسی اجتماعی سوریه نقش آفرینی کرد، شامل عربستان، ترکیه آن روز، قطر و سپس آمریکاست که به تدریج تحلیل رفت. قطر طی اختلاف با عربستان کلا از همکاری با این جناح کنار رفت و ترکیه هم به جناح اول پیوست. نقش ایران دراین جناح به جهت اینکه درکنار نیروی زمینی سوریه ارائه خدمات مستشاری می‌دهد، بسیار مهم و نقش روسیه به عنوان حامی نیروی هوایی قابل توجه است و نقش ترکیه به عنوان کشوری که تمام مرزهای شمالی سوریه را در اختیار دارد و بخشی از گروه‌های معاند در سوریه از ترکیه حرف شنوی دارند. بنابران وقتی این سه کشور در کنار یکدیگر با اعلام وحدت و همدلی و نظر مشترک تشکیل جلسه می‌دهند، می‌توان امیدوار بود که صحنه آینده سوریه بتواند شاهد صلح و ثبات مورد انتظار باشد.

سابقه چنین اجلاسی به گذشته برمی‌گردد که برای حفظ صلح و ثبات در شمال عراق در زمان صدام و در دوره‌ای که صدام اجازه نداشت بالای مدار 37 درجه یعنی جایی که کردستان عراق قرار دارد، اعلام حاکمیت کند، ایران، ترکیه و سوریه سعی کردند با حمایت‌های خود صلح را در شمال عراق در پرتوی تمامیت ارضی عراق حفظ کنند. امروز هم با اطمینان می‌توان گفت مردم سوریه خوش شانس بوده‌اند که سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در حال حمایت از حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی سوریه هستند. زیرا این خطر وجود داشت که استقلال یا تمامیت ارضی سوریه دچار نقصان شود و ما با کشوری چندپاره روبه‌رو شویم.

این اجلاس بر اخراج تروریست‌ها و آشتی ملی توافق کرد. این نکته قبل از تشکیل اجلاس موجب نگرانی بود که احیانا ترکیه با توجه به روابطی که با جبهه‌الشام دارد، از توافق یا جلوگیری کند و یا خود از آن خارج شود. ولی اکنون می‌توان با اطمینان گفت که پیام این اجلاس سه‌جانبه به گروه‌های تروریستی در ادلب منعکس شده و آنها می‌دانند که یا باید به آشتی ملی برگردند و یا ادلب را ترک کنند. در غیر اینصورت دولت سوریه نسبت به پاکسازی آن منطقه اقدام خواهد کرد و در این رابطه حمایت اجلاس سه جانبه را برای خود دارد.

نکته مهم دیگری که در این اجلاس بر روی آن توافق شد، بررسی روند کمیته قانون اساسی است که مورد درخواست سازمان ملل متحد و همه مخالفان و معارضان سوریه بود. بدین ترتیب این اجلاس قادر خواهد بود نقش اول را در صحنه سوریه ایفا نماید و به سازمان ملل متحد کمک‌های لازم را اهدا کند تا نقش سازمان ملل متحد در سوریه طبق موازین بین‌المللی پیگیری شود. درواقع پیام اجلاس سه جانبه این است که نه تنها از طریق ترکیه نقش منفی در شمال سوریه بازی نخواهد شد بلکه ترکیه، روسیه و ایران بر بسیاری از اختلافاتی که جناح آمریکا، عربستان و اسرائیل به آن دل بسته بودند، گذشتند و اراده مستحکم خود را برای ایجاد صلح و ثبات در سوریه و آشتی ملی بین گروه‌های این کشور و حفظ تمامیت ارضی آن به ارمغان آوردند. البته ممکن است طی هفته‌های آینده آمریکا یا عربستان یا اسرائیل به نحوی در این روند خللی وارد کنند اما این سه کشور اراده مستحکم خود را برای عبور از هر مانعی نشان داده‌اند و ایران می‌تواند با دیپلماسی نگرانی‌ها و احیانا مشکلات آینده سوریه را بهتر حل کنند.

منبع:آرمان

* تحلیلگر روابط بین الملل